Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi fani

2.5.Qishloq xo'jalik ishlari. lyun oyida kunning jaziramasi va havoning quruq bo'lishi
ko'pincha bir yillik o'simliklarning gullash davrini qisqartiradi. Biroq o'z vaqtida sug'orib turilsa va 
oziqlantirilsa, gullash davri birmuncha uzayadi. Shuning uchun gullarni (ertalab va kechki
soatlarda) har kuni sug'orib turish kerak. 
Iyun oyida va undan keyinroq bog'larda olma daraxtlarini zararlantiradigan qurt
kapalaklar paydo bo'ladi. Olmaning ichi kapalak qurti uchun ishonchli uy, zahiradagi ozuqa 
manbai boiib ham hisoblanadi. Qurtlagan olma yerga to'kiladi, uning ichida qurtchalaro'rmalab
chiqadi. Daraxt tanasi orqali o'rmalab chiqib, yangi pishgan olmani topib, uning po'stlog'ini 
kemirib, ichiga joylashadi va o'sha yerda yashay boshlaydi. Shuning uchun to'kilgan olmalarni
tezda terib olish kerak, aks holda qurt yana daraxt ustiga o'rmalab chiqib yangi olmalarni zararlay 
boshlaydi.
Iyun oyining oxiri va iyul oyining boshlarida kapalaklarning ikkinchi avlodi paydo bo'ladi, 
ular uzum urug'lari bilan ovqatlanadilar.
Chiqqan qurt mevalarning ustida ochiq holda, mevaning bir yerini chuqurcha qilib olib 
yashayveradi. Keyinchalik mevaning yumshoq joyini yeb o'sha joyda yashaydi. Yosh qurtlar bir
mevadan ikkinchisiga teztez o'tib turadilar va o'z uychalari atrofini yupqa iplar bilan o'raydilar. 
Qattiq zararlangan mevalar to'kiladi. Uzumlarning xomtok qilinishi ana shu zararkunandalarni
yo'qotish imkonini beradi. 
Iyun oyidan oktyabr oyigacha tut qurtlarini qirib tashlashga kirishish kerak. Buning
uchun tut daraxtlarining tevarakatroflarini qazib, yumshatish lozim. 
Iyun oyida bog'larda ertangi olma, shaftoli, olcha, gilos va o'riklarni yig'ish ishlari
boshlanadi. Polizlarda ertangi pomidor, garmdori va baqlajonlarni yig'ishtirish boshlanadi. Bolalar 
bunday islilarda qatnashadilar.

---

Yozda havo issiq bo'lgan taqdirda kechki payt daraxtlarga, ko'kat devorlarga suv sepiladi.

Shuningdek, daraxt tanalari yonlaridan o'sib chiqqan mayda shoxshabbalar qirqib tashlanadi, 
ko'kat devorlar kesib, tekislanadi. Bog'lar va polizlarda hosilni yig'ibterib olish ishlari boshlanadi.
Avgust oyi — sabzavot va mevalarning g'arq pishgan oyidir. Bu oyda, uzum, shaftoli, 
olxo'ri, olma va boshqa mevalar ko'plab pishib yetiladi. Polizlarda esa qovuntarvuzlar mo'lkoi
bo'lib yetiladi, dalalarda pomidor, baqlajon va bulg'or qalampiri pishadi. Avgust oyida paxta terimi 
va boshqa yig'imterim ishlari boshlanadi.
Dalalarda g'o'zalar, bedalar, kechki makkajo'xori va qish uchun tayyorlanadigan 
kartoshka hamda boshqa sabzavotlarni parvarish qilish ishlari davom etadi.
Avgust oyida gulzorlarda gullarning urug'larini yig'ish ishlari boshlanadi. Bu ishda bolalar 
ham qatnashadilar. Yaxshi rivojlangan, sog'lom o'simliklarning urug'lari yig'ib olinadi. Urug'lik
uchun hamisha dastlab ochilgan gullarning urug'lari olib qo'yiladi. Ularni kesib qo'ymaslik 
maqsadida ilgariroq birorta aniq lenta bilan ajratib belgilab qo'yiladi. Bunday gullarni yorliqlar
bilan ham belgilab qo'yadilar. Bu yorliqlarga o'simlikning nomi, navi, rangi yozib qo'yiladi. 
O'simlik to'la pishib yetilgandan keyingina, uning urug'i yig'ib olinadi. Dekorativ
o'simliklaming sarg'aya boshlashi yoki qo'ng'ir tusga kirishi mevasining pishganligidan dalolat 
beradi. Gullaming yaxshi urugiaridan bebahra bo'lmaslik uchun ularning pishib yetilishini diqqat
bilan kuzatib borish kerak, chunki ular pishib yetilgach, yerga to'kilishi va shamol bilan uchib 
ketishi mumkin.
Ayniqsa kapalakgulni, xinani, xushbo'y no'xat, kartoshkagul, gladiolus, floks singari 
gullarni kuzatib borish kerak. Ushbu o'simliklaming yetilgan urug'lari har tomonga sochilib
ketadi. Ko'pgina gullarning umg'lari uchuvchan bo'ladi.Gullarning urug'lari quyoshli kunlarda, 
tonggi shudring qurigachgina yig'ishtirib olinadi. Agar yig'ilgan urugiar nam bo'lsa, ularni
quritish kerak. 
Ko'k mevalar va urug'larni turlari va navlariga qarab dokadan tikilgan xaltachalarga
solinadi. Urug'lar solingan xaltachalar ustiga urug'ning navi, yig'ib olingan yili ko'rsatilgan yorliqlar 
yopishtirilgan bo'ladi. Xaltachalar ichiga urug'larni zichlab joylashtirish yaramaydi, chunki havo
harorati ko'tarilgan taqdirda urug'lar buzilishi va namligini yo'qotishi mumkin. 
Urug'lar solingan xaltachalar kanop bilan bog'lanadi va qumq, shamol yaxshi kiradigan
binoga osib qo'yiladi. 
Avgust va sentyabr oylarida vaqtivaqti bilan o'simliklarni sug'orib turiladi. Ko'pincha bunday ishlarga
katta yoshdagi bolalar ham jalb qilinadi. Qishloq xo'jalik zararkunandalariga va ko'k o'simliklaming 
kasalliklariga qarshi kurash ishlari olib boriladi .