Bolg‘alash. Erkin bolg‘alashdagi qulayliklar va kamchiliklar. Asosiy bolg‘alash jarayonlari (cho‘ktirish, cho‘zilish, chopish, bukish, burab qo‘yish). Rejasi

Cho’ktirishning asosiy qoidalari. Jihoz tanlash.
Chutirishni turli usullar bilan amalga oshiriladi. Asosiylari kuyidagilardir.
-Yassi balkalarda cho’ktrish
-xvostovik yordamida cho’ktiish;
-Koltsa ostiga qo’yib cho’ktirish;
-ezish;
-CHuzish orkali cho’ktirish.
1.Disklar pakovalari olish uchun yassi plitalarga quyib cho’ktirishdan foydalaniladi.

2. cho’ktirishdan keyin sidirish amalga oshirilishi lozim bulgan yirik pakovkalarni dumli cho’ktirish amalga oshiriladi.Bunday cho’ktirish metalni sifatini oshiradi.Dum yoki tsapfa buyum atrofida aylantiriladi -byulitirovkalanadi va cho’ktirishda tag plita teshigida kuyiladi.

3.4 rasm.Dum yordamida cho’ktirish.

Plitalar egilgan sharavoy kurinishida yon yuzalarga ega.Buyumni kushimcha kismida dum aylantiriladi.Dum kismi monopulyator teshigi orkali zagatovkani kisishga yoki ushlash uchun va chuzishda patron yordamida kantovka kilish uchun xizmat kiladi.

3.3 rasm Dum bilan chutirishdan sungi tortish
3.Xalqa ostida cho’ktirish ikki usulada amaloag oshiriladi.Birinchi variant Qo’shimcha tortuvchi dumli xalkalarni pastki va yuqorigi teshiklarga kiritish xisobiga tortish.Ikkinchi variant-teshikga metallni bosib kiritish xisobiga.
Ikkinchi usul bilan berk bo’lgan shesternyalar va quloqli (babishkami)disklar olinadi.

a) qo’shimcha babishkali tortish.

b) metalni teshikga bosib kiritish.
1-babishkadan sikib chikarilgan metal.
Konuslilik (teshikning ogish burchagi)burchakgi 1⁰30¹ dan 7⁰ gacha bo’ladi.Xalqa yordamida cho’ktirishda zagatovka balandligi kamayadi .Xalqaningteshigini ochiq va yopiq xolatda tayyorlanadi.Flants ga o’xshagan detallar tayyorlashda teshik yopiq ko’rinishida bo’ladi.Agarda 1 ta babishka olish uchun uning balandligiga bog’langan xolda yopiq yoki ochiq tipdagi qistirma xalqani olish kerak. O’lchamlari kichik bo’lgan detallar cho’ktirish usuli bilan olishda cho’ktirishdan so’ng chegaralovchi plitadagi xalqa bochkasimonlikdan qutilishga xizmat qiladi.
4.CHo’zish xam cho’ktirish kabi yassi boyklardagi shaklda olib boriladi.Misol uchun: munosabatdagi cho’zishdan qutilishni amalga oshirish talab etilgan bo’lsin.CHo’zishdan qolgan zagatovka qismlarini asbob yoki qismlarni maxaliy qizdirish qo’llaniladi.Xalqa yordamida cho’ktirishda zagatovka diametri teshik diametriga mos yoki teng xolatda ,agar zagatovka diametri katta bo’lsa,u xoldacho’ktirilmagan qismi qo’shimcha ishlov beriladi.
O’lchami katta bo’lgan flanetslarni tonkie dumli shaklda balandligi N_vыs ni 3D_zag ko’rinishga olib kelinadi.
Xozirgi xolatda cho’ktirish uchun qushimcha tsilindrik moslama bilan jihozlangan gorizontal bolg’alash mashinalaridan foydalaniladi.
5.Zagtovka balandligi kichraytirish va diametrini kattalashtirish xisobiga cho’zish.

3.4 rasm.razgonkali cho’ktirish.
a) yoyish yordamida b)boykali v) tor boykali
Yoyish yordamida cho’ktirishda uncha katta bo’lmagan kuchlar yordamida zagatovka diametrini kattalashtirish va balandligini kontakt kuchlar yordamida kamaytiriladi.Ma’lum diametrdagi avvalo zagatovka bolg’a yoki pressga shundan so’ng cho’ktiriladi.
3.4 rasmda katta bo’lmagan pakokalarni cho’ktirishni yoyish orqali amalga oshirish berilgan. Yoyish ishlarini bajarish uchun diametri yarim doiraviy bo’lgan zagatovkani xar bir kisishdan so’ng uning ma’lum burchak ostida aylantirib turamiz.Unig yuzalari to’lqinsimon ko’rinishga keladi va yassi yuzalarini yoshish bilan tugatiladi.3.4 rasm(b) da bolg’a ostida cho’zish berilgan.cho’zish vazifasini boyka(qattiq metall)bajaradi. Zagatovka tag bayok ustidagi 3 o’rnatgichga o’rnatiladi va xar bir zarbdan so’ng zagatovka o’qi atrofida aylantiriladi.3.4(v) rasmda tor boyka va bobishka yoradmida katta bo’lgan disklarni cho’zish jarayoni keltirilgan.Zagatovka bobishka ostidagi teshigi bo’lgan plita ustiga o’rnatiladi.zagatovkani xar- bir kisishdan so’ng,tor yuqori bayok aniq burchak ostida vertikal o’q bo’ylab buriladi. Zagatovkani cho’zish orqali cho’ktirish usullari tortishda xosil bo’luvchi deformatsiya jarayoni orqali amalga oshiriladi.