Book · November 016 citations reads 185 author

жат та, ерте тур, бир пискекти артыц ур. Губини майга 
батырыу. Айрандай атлап, цымыздай писиу. Губисине царай 
пискеги, муртына царай искеги хэм т.б.
Елеуиш//елек — унды елеу ушын пайдаланылатугын ернеги 
темирден ямаса агаштан исленген эсбап.
Астацта - камыр жайыу ушын пайдаланылатугын арнаулы 
такта. Каракалпак халкында астактаныц еки тури ушырасады: 
биреуи торт туягы бар децгелек астакта хэм екиншиси туяк 
орнына еки такта кырына кеселеп орнатылган терт муйешли 
астакта. Оцлау - камыр жаятугын узынша кыры жок таякша. 
Тикеш - жабылатугын нанга хэр турли тесик тусиретугын 
жицишке темирден, сымнан исленген эсбап. Сыпыра - камыр 
ийлеу, жайыу ушын ун салыуга арналган териден, баска да 
материалдан исленген буйым.
Кели -  тары, бийдай, арпа, тагы баска дэнли дакылларды 
тазалау, унтау, туйиу ушын катты агаштан исленген иши КУУЬ1С
' Р щ м ат уллаев Ш. Узбек тилининг этимологик лугати. Тошкент, 2000, 303-бет. 
Гафурова Л.Х. Вытоиая лексика современного узбекского языка. Ташкент, 1991,24-бет.
зат, эсбап. Келсап -  келиге салынган нэрсени унтау, майдалау 
туйиу ушын исленген эсбап, келиниц сабы, туйгиш.
Сек, такан хэм тагы баска да азыкдык затларды таярлауда 
кели-келсаплар 
ертеден киятырган буйымлардыц 
биринен 
есапланады.
Кели-келсап сезпниц катнасында накыл-макаллар хэм 
тураклы сез дизбеклери пайда болган. Мысаллар: Хан да болсан, 
келсапты экел. Кели туйе алмаган — уплеуиш, дигирман тарта 
алмаган - желпиуиш. Келгеннщ келсабын, кеткенниц кетпенин. 
Кели де май, 
келсап 
та май. Жанын келиге камады 
хэм т. б.
Бул топарга суу кайнатыуда хэм хэр кыйлы ишимликлерди 
ишиуде пайдаланылатугын ыдыслар да киреди. Думше -  ошакта 
суу кайнатыу ушын металлдан исленген сумсги жок ыдыс.
Х,эзирги дэуирде суу кайнатыу ямаса шай демлеу ушын 
шайнеклерден пайдаланылады. Шай демлейтугын шайнеклердиц 
кок шай шайнек, кара шай шайнек, шубар шайнек (х,эр турли 
нагыс пенен сырланган аламыш шайнек), бака шайнек (кишкене 
шайнек) деген турлери бар. Сондай-ак пахта гулли шайнек, еки 
литрлик шайнек, уш литрлик шайнек хэм тагы баска да турлерин 
атап етиуге болады. Мысалы: Пахта гулли ала буйрек 
шямнеклерди алып шыгып баратырган Сийсенниц изинен: -
Жацагыга айт, Сийсен!-деп дауыслады Эмирхан (Ш.Сейтов).
Шайнек сези кесе сези менен дизбеклесип шайнек-кесе, 
кесе-шайнек туринде колланылады хэм асханадагы ыдыслардыц 
улыума атамасын билдиреди.
Суу кайнатыуда кипятильник, самовар хэм тагы баска да 
буйымлар 
колланылады. Самовар руеша сез болып, ол 
каракалпак тилине XIX эсирдиц акырында кирген.
Каракалпак 
тилинде ишимликлер ушын арналган ыдыс 
атамалары да ушырасады.
Кесе - шай ишиу ушын ямаса суй ы куш к хэм хэр турли 
аукатлык затларды салып ишиу ушын исленген ыдыс. Кесе 
исленген материалына, хызметине, сыртындагы нагысларына 
Карап хэр кыйлы болады: арак кесе, шай кесе, лауабы кесе, пахта 
гулли кесе, алма гулли кесе.

---

Каракалпак халкы хэзирги уакытта уй турмысында керекли 
болган хэр кыйлы затларды салып койыуда хэм сакдауда бир 
катар ыдыслардан пайдаланады. Дэслепки уакытлары агаштан, 
ылайдан, териден, хэр кыйлы 
палыз егинлеринен исленген 
ыдысларды колланган. Сонлыктан да бул топарга киретугын уй 
буйымлары атамаларыньщ айырымлары тилимизде колланыудан 
шыгып калган яки болмаса сийрек колланылатугын сезлер 
топарына киреди. Мэселен, кабактан исленген ыдысларга суу