Борлиқ ва унинг шакллари. Материя категорияси. Ҳаракат тушунчаси. Фазо ва вақт борлиқнинг мавжуд бўлиш тамойиллари

Мутафаккирларнинг фикрларидан келиб чиқиб борлиқ тўғрисида қандай хулосага келиш мумкин?

• Нима мавжуд?

• У қаерда
• мавжуд?

• У доимо
• мавжуд
• бўладими?

• Олам, дунё

• Ҳамма ерда
• бу ерда ва
• бошқа ерда

• Йўқ, улар
• ўткинчи.

• Борлиқда икки хил нарса, ҳодиса бор
• экан – ўткинчи ва доимий аслида улар
• ҳам янгиланиб туради.Олам мураккаб
• табиатан бир хил бўлмаган
• жисмлардан ташкил топган.
• Олам борлиги яхлитлигича олам
• борлигидаги барча мавжудлик билан
• чамбарчас боғлиқ, унда алоҳида
• олинган нарса мавжуд бўла олмайди.
• Бундан борлиқнинг яна бир асосий
• йўналиши – оламнинг ягоналиги
• масаласи очилади.

• Борлиқнинг қуйидагича шакл
• ва кўринишлари мавжуд:

• 1. Нарсалар, жисмлар
• жараёнлар борлиги
• 2. Нарсалар, жараёнлар,
• Табиат ҳолатлари,
• яхлит табиат борлиги
• 3. Инсон томонидан
• ўзлаштирилган
• нарса ва жараёнлар
• борлиги
• 4. Инсон борлиги
• 5. Нарсалар оламида
• инсон борлиги
• 6. Ўзига хос инсон
• борлиги

• 7. Руҳий, маънавий,
• ғоявий борлиқ
• 8. Индивидуаллашган
• руҳийлик
• 9. Объективлашган
• ноиндивидуал руҳийлик
• 10.Ижтимоий борлиқ
• 11.Индивидуал борлиқ
• алоҳида олинган
• инсоннинг жамиятда
• ва тарихий жараёндаги
• борлиқ
• 12.Жамият борлиги

• Борлиқ тушунчаси «бор» «мавжудлик», «олам»
• тушунчалари билан бевосита боғлиқ.

• Олам мавжуд, у чексиз, яхлит.

• Конкрет индивидлар ва одамларнинг маълум
• авлоди борлиқнинг бошқа формалари билан
• объективреалликни ташкил этади.

• Табиийлик ва ғоявийлик, жамият ва индивид
• ҳар хил шаклда бўлса ҳам, биргаликда олам
• ягоналигини ташкил этади.

Хўш, материя нима?

• Материя объектив реалликни
• ифодалайдиган фалсафий категория
• бўлиб, бу объектив реаллик инсон
• сезгиларигабоғлиқ бўлмаган ҳолда
• мавжуддир, у бизнинг сезгиларимизга
• таъсир этади ва сезга уйғотади, сезгиларимиз
• эса унданнусха олади, сурат олади ва уни акс
• эттиради. Материя табиатнинг бениҳоя
• кўп энг турли-туман объектлари ва
• системаларини ўз ичига олади, бу объектлар
• ва системалар макон ва замондаяшайди ва
• ҳаракат қилади, улар битмас-туганмас
• хоссаларга эга.

• Материя ҳақида гап борганда қуйидагиларга
• эътибор бермоқ керак:

• Материя деганда қандайдир
• конкрет бирор ҳодиса ёки нарса
• тушунилмайди;

• Материя онгдан ташқарида ва
• унга боғлиқ бўлмаган
• ҳолда мавжуд бўлган нарсаларнинг
• умумлашган ифодасидир:

• Материянинг энг асосий якка-ю ягона
• хусусияти унинг объектив равишда
• мавжуд бўлиши, инсон онгидан ташқарида
• ва унга боғлиқ бўлмаган
• ҳолда мавжудлигидир.