Borliq falsafasi

Borliq falsafasi
"Borliq" falsafasi, klasik Yunon filozofu Demokrit tomonidan 5-asrda erishilgan falsafa nazariyasidir. Bu falsafa nazariyasida, dunyodagi har bir narsa atomlardan iborat hisoblanadi. "Atom" so'zi yunon tilidan tarjima qilinganda "bo'lmagan narsa" deb tarjima qilinadi.
Borliq falsafasi bo'lmagan narsalarni shakllantirish, mohiyatlarini tushuntirish, qarshilik vaqt, joy, masa va uning tarkibiy qismlarining mavjudligini tushuntirishda atomlar va birlashmalari bilan izohni taqdim etadi. Demokrit, borliqni asosiy ma'lumot olish jarayonida tunuklik, rang va ko'rinishlar kabi bir nechta xususiyatlarni qabul qilishga yordam berdi.
Bu nazariya joriy yillarda kimyo, fizika va boshqa fanlarda ko'plab ilgari ko'rganligi sababli, hozirgi kunda atom va uning tarkibiy qismlarini izlash va tushuntirishda muhim bo'lgan asosiy konseptlaridan biri deb hisoblanadi.
Demokritning "Borliq" falsafasini o'rganuvchi ilk olimlar jadid zamonaviy yevropa falsafasi tarixida 17-asrning boshlarida Ingiliz olimi Robert Boyle, Fransuz olimi Pierre Gassendi va Leonardo da Vinchi shaxsiy falsafiy yondashuvi bilan bo'lgan Demokritning o'rgatganlaridan ba'zi hollarda saylanadi.
Biroq, borliq nazariyasi yuzlab yillar davomida tarixiy muammolar, falsafa va falsafiy zamonaviy yondashuvlar uchun muhim bir muammo bo'ldi. Xususan, 19-asrda kimyo, fizika va boshqa ilm-fanlarida yuzaga kelgan yangiliklar, borliq falsafasiga tegishli falsafa nazariyalarining qabul qilinganligini kuchaytirdi. Misol uchun, atomlar va tarkibiy qismlari xususiyatlari, shakllantirish, ko'rish va tushuntirish usullari, va atomlarning davolashishi kabi xususiyatlari borliq falsafasiga ko'ra mustaqil ravishda o'rganilish boshlandi.
Shuningdek, borliq falsafasiga qarshi chiqqan falsafa nazariyalar ham mavjudligini unutmang, masalan, Yunon filozofu Aristotelning "homojentligi" nazariyasi, yani, turli xil jihozlar va shakllarga ega bo'lgan jismni atomlarga bo'lmagan narsa sifatida ko'rib chiqishga qaratilishi, borliq falsafasiga qarshi chiqqan falsafa nazariyasidir.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT