Boshlangʻich sinflarda ʼʼotʼʼ mavzusini oʻrgatish metodikasi Mundarija: Kirish

Kеlishik katеgоriyasi. BK dagi оt kim, nima, qayеr so‘rоqlariga javоb bo‘lib, quyidagi vazifalarda kеladi:

• 
  Kеlishik katеgоriyasi. BK dagi оt kim, nima, qayеr so‘rоqlariga javоb bo‘lib, quyidagi vazifalarda kеladi:
  
• 
  Ega: 1. Ilhоm - eng yosh o‘qituvchi. 2. Darvоza tеpasiga sandiq qo‘yilgandi.
  
• 
  Hоl: Shu kuni Abdulla allamahalgacha хayol surib yotdi. (O‘.Umar.). Yer haydasang, kuz hayda, kuz haydamasang, yuz hayda. (Maq.)
  
• 
  Vоsitasiz to‘ldiruvchi: Murоtali qazib qo‘ygan chuqurlarga ko‘chat o‘tqazardi. (Sh.Rash.) Bir kishi ariq qaziydi, ming kishi suv ichadi. (Maq.)
  
• 
  Qaratuvchi aniqlоvchi: Ko‘k yuzini yulduzlar band etdi. (J.Abd.) CHo‘l qоvunlari pishay-pishay dеb turibdi. (S.Ahm.)
  
• 
  Sifatlоvchi: Shu payt elеktr qo‘ng‘irоq asta jiringladi. (H.G‘ul.)
  
• 
  Izоhlоvchi: Daryodan o‘tilgan kun gеnеral Pоgоdin harbiy Kеngashga chaqirildi. (I.Rah.)
  
• 
  Оt kеsim (Оtam - ishchi), undalma (Siz baхtlisiz, Оlimjоn aka), atоv gap (Ko‘m-ko‘k dala) vazifasida kеlganda, uni BK da dеyish to‘g‘ri emas. Aytilganidеk, bunda kеlishik UGMsiga хоs vazifa yuzaga chiqmagan.
  

Darslarni tashkil etish tamoyillari nutq terapiyasi ritmikasi bo'yicha.Tizimlilik printsipi... Logoritmik darslar haftada ikki marta o'tkaziladi. Ushbu amaliyot barqaror natija beradi: bolaning tanasida va uning psixomotor tizimida turli xil tizimlarning ijobiy qayta tuzilishi sodir bo'ladi: nafas olish, yurak-qon tomir, nutq-motor, hissiy.Ko'rinish printsipi. Yangi harakatlarni o'rganishda o'qituvchi tomonidan harakatlarning benuqson amaliy namoyishi ularni muvaffaqiyatli o'zlashtirish uchun ob'ektiv shartni yaratadi.
Har tomonlama ta'sir qilish printsipi. Mashqlarning tanaga umumiy ta'sirini ta'minlash, chunki nutq terapiyasi ritmikasi vositalari tananing umumiy tayyorgarligini oshiradi, tartibga solishning umumiy neyro-refleks mexanizmlarini yaxshilaydi va tuzatuvchi ta'sirlarning murakkabligiga hissa qo'shadi.Semptomlarni hisobga olish printsipi.Bolalarning jismoniy imkoniyatlari nutq patologiyasi bilan bog'liq. Bunga asoslanib, tegishli yuk dozalanadi. Shu bilan birga, mashg'ulotlar hissiy yuksalish, faollik tez o'zgarishi bilan, bolalar charchamasliklari va qiziqishlarini yo'qotmasliklari uchun quriladi.
Bosqichlar printsipi.Bilim, ko'nikma va malakalarning butun majmuasini egallash, mustahkamlash va takomillashtirishning mantiqiy ketma-ketligi aniqlanadi. U “Oddiydan murakkabga” yondashuviga asoslanadi.Logopediya ritmikasi bo'yicha darsda o'qitish usullari va usullari.Qo'llaniladi:
1. o'qituvchining harakatni ko'rsatishi kabi vizual-vizual texnikalar; tasvirlarga taqlid qilish; ko'rgazmali ishoralar va ko'rgazmali qurollardan foydalanish.
2. Har xil jihozlardan foydalangan holda taktil va mushaklarning ko'rinishini ta'minlash texnikasi: kublar, massaj to'plari va boshqalar.
3. Harakatni ovoz bilan tartibga solishning vizual-eshituv usullari: cholg'u musiqa va qo'shiqlar, dafna, qo'ng'iroq va boshqalar; qisqa she'rlar.
Bolalar tomonidan topshiriqni tushunish va harakat mashqlarini ongli ravishda bajarish uchun og'zaki usullar qo'llaniladi. Ular quyidagi texnikani o'z ichiga oladi:

• 
  bolalarning hayotiy tajribasiga asoslangan yangi harakatlarni tushuntirish;
  
• 
  harakatni tushuntirish;
  
• 
  o'qituvchi tomonidan ko'rsatilgan harakatni mustaqil ravishda takrorlash bo'yicha ko'rsatmalar;
  
• 
  harakatli harakatlarning ma'nosini oydinlashtirish, o'yin syujetini oydinlashtirish;
  
• 
  diqqat va bir vaqtning o'zida harakatlarni ta'kidlash uchun buyruqlar; buning uchun xalq amaliy san'atidan qofiyalar, o'yin kuylari qo'llaniladi;
  
• 
  bolalarda ifodali harakatlarni rivojlantirish va o'yin tasviriga yaxshiroq aylantirish uchun majoziy hikoya (1-2 min.);
  
• 
  og'zaki ko'rsatma
  

Darsning o'yin shakli vizual-majoziy va vizual-faol fikrlash elementlarini faollashtiradi, turli motorli ko'nikmalarni yaxshilashga yordam beradi, harakatlarning mustaqilligini, tezkor javobni rivojlantiradi.
Raqobat shakli allaqachon ishlab chiqilgan ko'nikmalarni takomillashtirish, kollektivizm tuyg'usini rivojlantirish, axloqiy va irodaviy fazilatlarni tarbiyalash vositasi sifatida ishlatiladi.Logopediya ritmikasi darslarining tuzilishi va mazmuni.Logoritm darslari haftasiga 2 marta o'tkaziladi. Har bir dars bitta leksik mavzu bo'yicha o'yin usulida olib boriladi. Bolalarning yoshiga qarab 15 dan 25 minutgacha davom etadi. Dars uchtadan iboratqismlar: tayyorgarlik, asosiy va yakuniy.
Tayyorgarlik qismi3 dan 7 minutgacha davom etadi. Bu vaqt bolaning tanasini vosita va nutq yuklariga tayyorlash uchun kerak. Tananing burilishlari va burilishlari kabi mashqlar qo'llaniladi.Har xil turlari qo'l harakati bilan yurish va yugurish, harakat yo'nalishi va tezligini o'zgartirish, qayta tartibga solish bilan. Ushbu mashqlar yordamida bolalar kosmosda, harakatning o'ng-chap yo'nalishida va hokazolarni o'rganishni o'rganadilar. Kirish mashqlari sizni musiqa yordamida turli xil harakat va nutq tempiga moslashtiradi. Harakatlarni muvofiqlashtirishni yaxshilash, barqarorlikni o'rgatish uchun gimnastika tayoqlari, kublar, halqalar ustida qadam tashlash bilan mashqlar keng qo'llaniladi. Ular diqqatni, xotirani va orientatsiyani, inhibitiv reaktsiyalarni o'rgatish uchun mo'ljallangan.
Asosiy qism 10 dan 15 daqiqagacha davom etadi va o'z ichiga i quyidagi turlarni oladi:

• 
  Turli yo'nalishlarda yurish va yurish;
  
• 
  Nafas olish, ovoz, artikulyatsiyani rivojlantirish uchun mashqlar;
  
• 
  Mushaklar ohangini tartibga soluvchi mashqlar;
  
• 
  Diqqatni faollashtiradigan mashqlar;
  
• 
  fonopedik mashqlar;
  
• 
  Harakatni muvofiqlashtirishni rivojlantirish uchun mashqlar;
  
• 
  Nutqni harakat bilan muvofiqlashtirish uchun mashqlar;
  
• 
  Qo'shiq aytishni harakat bilan muvofiqlashtirish uchun mashqlar;
  
• 
  Musiqiy hamrohliksiz nutq mashqlari;
  
• 
  Ritm tuyg'usini shakllantirish uchun mashqlar;
  
• 
  Musiqiy temp hissini shakllantiradigan mashqlar;
  
• 
  Nozik vosita ko'nikmalarini rivojlantirish uchun mashqlar;
  
• 
  Ritmik mashqlar;
  
• 
  Ijodiy tashabbusni rivojlantirish uchun mashqlar.
  
• 
  Sof iboralar;
  
• 
  Qo'shiq aytish;
  
• 
  Emotsional stressni bartaraf etish uchun musiqa tinglash;
  
• 
  Musiqa asboblarini chalish;
  
• 
  O'yinlar (statik, harakatsiz, mobil);
  
• 
  Aloqa o'yinlari;
  
• 
  Mimik eskizlar;
  
• 
  dumaloq raqslar;
  

Yakuniy qism 2 minutdan 7 minutgacha davom etadi. U nafasni tiklash, mushaklar va hissiy taranglikni bartaraf etish, xotirjam yurish, dam olish mashqlarini o'z ichiga oladi.
ISHLASH NATIJALARI

• 
  Bola tomonidan to'g'ri tovush talaffuzini assimilyatsiya qilish jarayonining ijobiy dinamikasi.
  
• 
  Nutqning to'g'ri tempini, nafas olish ritmini rivojlantirish;
  
• 
  Nutq ekshalatsiyasini rivojlantirish;
  
• 
  Nutq xotirasini yaxshilash;
  
• 
  Nafas olish va barmoq mashqlarini bajarish, harakatlardagi o'zgarishlarga tezda javob berish qobiliyati.
  
• 
  Psixo-emotsional stressni kamaytirish va bolalar salomatligini yaxshilashga yordam beradigan musiqiy hamrohlikka muvofiq muvofiqlashtirishni rivojlantirish.
  

Yakuniy MAHSULOT
Tadbirlar banki:

• 
  Logopediya ritmikasi bo'yicha darslarning qisqacha mazmuni.
  
• 
  O'quv faoliyatida logotip ritmikasi elementlaridan foydalanish bo'yicha pedagoglar uchun maslahatlar.
  

Erta va maktabgacha yoshdagi bolalarning umumiy va nutq rivojlanishi uchun nutq terapiyasi ritmikasining ahamiyati bo'yicha ota-onalar uchun maslahatlar.


Xulosa
Kichkintoyni qanday qilib suhbatga tortish va uning nutqini rivojlantirish mumkin? Biz buning bir necha oddiy usullarini bilamiz va ularni sizning e’tiboringizga havola qilmoqchimiz .

2. 
   Bola bilan kattalardek gaplashing Sizning nutqingiz oson va to‘g‘ri, kattalarcha bo‘lsin.“Bi-bi”ning o‘rniga — “mashina”, “nyam-nyam”ning o‘rniga “yeyish, ovqatlanish” va hokazo. Shunda bola birdan to‘liq so‘zlarni ayta boshlaydi va keyin uni kattalar tilida gaplashishga qaytadan o‘rgatishga to‘g‘ri kelmaydi.
   

2. 
   Gapirishni o‘rganishga kitoblar, qo‘shiqlar va she’rlarni jalb qiling.Bolalar adabiyoti, musiqali asarlar, xalq og‘zaki ijodi, she’rlar va boshqalar bolaning nutqini o‘stirishda yaxshi yordamchi bo‘lishi mumkin.Bola yangi tug‘ilgandan buni boshlash mumkin. Go‘dakni kiyintirayotganingizda, cho‘miltirish yoki massaj qilish vaqtida bu harakatlaringizni albatta quvnoq hikoyalar yoki she’rlar bilan to‘ldiring.Sal keyinroq, bola bir yoshga to‘lganda uning so‘z boyligi bir necha so‘zlardan iborat bo‘ladi. Shunda kitoblarni ham jalb qilish mumkin.Bola uchun oddiy ertaklar tanlang. Sizning o‘qiganlaringizni eshitish mobaynida bola nutq tuzilishini qabul qila boshlaydi, yangi so‘zlarni va ayniqsa ularni talaffuz qilish qoidalarini o‘rganadi.Go‘dak yura boshlagandan keyin, o‘stirishga bolalar qo‘shiqlarini ham qo‘shish mumkin. Ularni bolaga qo‘yib bering va u bilan birga raqsga tushing.Bunday ovunchoqlar vestibulyar apparatning rivojlanishiga yordam berishdan tashqari bolaning nutqini ham kuchaytiradi.
   

3. 
   Bolaning o‘yinchoqlari o‘rtasida ko‘rinishlar ijro eting.Agar bolaning o‘yinchog‘i sizning qo‘lingizda birdan jonga kirsa va buning ustiga gapirsa, go‘dak quvonchining cheki bo‘lmaydi.Ikki personaj qatnashadigan eng oson suhbatlar va ko‘rinishlardan boshlang.Asta-sekinlik bilan personajlar sonini oshirib va mavzuni murakkablashtirib boring.
   

Shunday sodda o‘yinlar yordamida bola odamlar orasidagi suhbat qanday shakllanishini bilib oladi.Oʻquvchilarni fikrini mustaqil yozishga oʻqilgan matnni hikoya qilishga oʻrgatishni iloji boricha ertaroq boshlagan ma’qul. Buning uchun oʻquvchilar matnni ogʻzaki hikoya qilayotganda qoʻllangan alohida soʻzlarni yozishdan gapni yozishga, soʻng matnni qismlarini yozishga va ikkinchi sinfdan boshlab maxsus tanlangan kichik matn asosida bayon yozishga oʻrgatiladi.
Bayon oʻqib berilgan namunaviy matn mazmunini ma’lum tayyorgarlikdan soʻng yozma qayta hikoyalashdir. Oʻqish darslarida matn ustida ishlash, oʻqilgan matn yuzasidan savollarga javob berish, reja tuzish va reja asosida ogʻzaki qayta hikoyalash bolalarni bayon yozishga tayyorlaydi.Bayon yozishning turlari hilma-hildir. Har qanday qayta hikoya qilingan matn yuzasidan bayon yozish mumkin, ammo bayon yozish qayta hikoyalashga nisbatan qiyin va murakkab faoliyatdir. Bundan tashqari boshlangʻich sinf oʻquvchilarining yozish sur’ati sekin, shunga koʻra bayon uchun kichik hajmdagi kompozitsiyasi sodda, til tomondan ham mos matn tanlanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI

1.O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Islom hamkorlik tashkiloti Tashqi ishlar vazirlari kengashi 43-sessiyasining ochilish marosimidagi nutqi
2. Karimov I.A. O`zbekiston kelajagi buyuk davlat. Toshkent. O`zbekiston.
1992.
3. Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. Toshkent. O`zbekiston. 1995.
4.''Umumiy o'rta ta'limning Davlat ta'lim standarti va o'quv dasturi boshlang'ich ta'lim'' T 2017-yil
5. Karimov I.A. Jahon moliyaviy iqtisodiy inqrirozi, O`zbekiston sharoitida
uni barataraf etish yo`llari va choralari. Toshkent. 2009.
6. O`zbekiston Respublikasining “Ta’lim to`g`risida”gi qonuni. 1997.
7.''Boshlang'ich ta'lim takomillashtirilgan o'quv dasturi''
8. Mustaqil O`zbekistonning yosh avlodni tarbiyalashda mahalla, maktab va
oila hamkorligi konsepsiyasi. Toshkent. O` qituvchi. 1994.
9. Apeeva L.A. «Metodicheskie rekomendasii i pourochnыe razrabotki po
obucheniyu, chteniyu i razvitie rechi detey doshkolnogo vozrasta». Toshkent, 2000
10. Rechiskaya «Doshkolnaya surdopedagogika». M., 2001 g. Ye.G.
11.www.cspi.uz
12.www.Ziyo.net
13.www.Pedagog.uz