Boshlangich talim pedagogikasi, innovasiya va integrasiya fani bo’yicha
Download 17.31 Kb.
|
Boshlangich talim pedagogikasi (1)
Boshlangich talim pedagogikasi, innovasiya va integrasiya fani bo’yicha maxsus sirtqi bolimi talabalari uchun oraliq nazorat topshiriqlari Variant № 21 I. Quyidagi savollarga yozma javob bering. 1 Pedagogik jarayonning zamonaviy tendensiyalari 2.. AQSH da ta’lim tizimi II. “VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha 0 ‘rta Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar ” mavzusidagi o‘quv axborotining klasterda ifodalang III .Taqdimot tayyorlash Mavzu: Bahouddin Naqshband g‘oyalarining ta’lim-tarbiyaga ta’siri. IV.Test savollar tuzish. 5ta Mavzu: Abdulla Avloniyning pedagogik qarashlari. V.Fanga tegishli 5-atamaga tarif bering. O’zbekistonda talim – tarbiya sohasini isloh qilishning asosiy omillaridan biri «shaxs manfaati va talim ustivorligi»dir. Bu omil davlatimizning ijtimoiy siyosatini belgilab berganligi tufayli talimning yangi modeli yaratildi.
Muhit butunlay o’zgaradi.; - insonning hayotdan o’z o’rnini topish jarayoni tezlashadi; - jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi; - jamiyatimizning potentsial kuchlarini ro’yobga chiqarishda juda katta ahamiyat kasb etadi; - fuqarolik jamiyati qurishni taminlaydi, model vositasida dunyodan munosib o’rin olishga, o’zbek nomini yanada keng yoyib tarannum etishga erishiladi; Demak, jamiyatimizning har bir fuqarosini tarbiya asoslari bilan tanishtirish, yosh avlodni barkamol inson qilib voyaga etkazish jarayonini yangi pedagogik «qurol» va vositalar bilan taminlash davr taqazosidir. Pedagogik texnologiya (PT) – shunday bilimlar sohasiki, ular yordamida 3 – ming yillikda davlatimiz talim sohasida tub burilishlar yuz beradi, o’qituvchi faoliyati yangilanadi,talaba yoshlarda hurfikrlilik , bilimga chanqoqlik, vatanga mehr-muhabbat, insonparvarlik tuyg’ulari tizimli ravishda hakllantiriladi.
Dastlab «texnologiya» tushunchasiga aniqlik kiritaylik. Bu so’z texnikaviy taraqqiyot bilan bog’liq holda fanga 1872 yilda kirib keldi va yunoncha ikki
texnologiya jarayoni asos qilib olindi. Aslini olganda ham bu tushunchaga berilgan tariflar soni pedagogik adabiyotlarda nihoyatda ko’pdir. Pedagogik nashrlarda «texnologiya» atamasining xilma-xil ko’rinishlarini uchratish mumkin: «o’qitish texnologiyasi», «o’quv jarayoni texnologiya. AQSh ta'lim tizimi AQSHda ta’lim 3 qismga bo‘linadi: boshlang‘ich, o‘rta va oliy ta’lim. Ular ham o‘z navbatida ikkiga bo‘linadi: davlat va xususiy ta’lim muassasalari. Massachusets shtati Oliy ta’lim departamenti aynan davlat ta’lim muassasalarini boshqarish, ta’lim tizimi uchun strategik rejalar tuzishda yordam beradi.
Mahmud Qoshg’ariyining “Devoni lug’otit-turk” as arid ta’lim tarbiya masalalari.Yusuf Xos Xojibning “Qutadg’u bilik” asari Isiom dinining asoschisi va targ‘ibotchisi Muliammad ibn Abdulloh 570 yilda Makkada quraysh qabilasiga mansub Hoshimiylar xonadonida tug‘iladi. 609-610-yillardan boshlab Muhammad payg‘ambar sifatida yagona Allohga e'tiqod qilish g‘oyasini targ‘ib eta boshladi. Islom dinining g‘oyalarini quraysh va boshqa qabilalaming a’zolari o'rtasida targ‘ib etishda Muhammad alayhissalomga Xadicha har jihatdan ko‘mak beradi, ular bir umr maslakdosh, ham fikr bo‘lib qoladilar. Islom dini g‘oyalari targ‘ibotining dastlabki yillari payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning g‘oyaviy e’tiqodlariga qarshi kofirlar va Makka mushriklarining adovati tobora kuchayib boradi. “Qur’on” - dunyo madaniyatining ulkan boyligi, musulmonlarningmuqaddas kitobi bo‘lib, arab tilida “ qiroat”ma’nosini anglatadi. “Qur’on” 114 suradan iborat bo‘lib, ulaming 90 tasi Muhammad alayhissalom Makka shahrida, 24 tasi esa Madina shahrida istiqomat qilgan davrlarda nozil bo‘linganligi to‘g‘risida manbalarda ma’lumotlar keltiriladi. “qur’on” g‘oyalari kishilami tenglik, birodarlik, tinch-totuv yashash va ezgulikka undaydi. “Qur’on”da faqat ota-ona emas, oilaning boshqa a’zolariga, qarindoshlar, yetimlar,
Imom Ismoil al-Buxoriy juda boy ijodiy meros qoldirgan. Uning “Al-jome’ as-sahih” (“Ishonchli to‘plam”), “Al-adab almufirad” (≪Adab durdonalari≫), “At-tarix al-kibor” (“Katta tarix”), “At-tarix as-sag‘iyr”, (“Kichik tarix”), “Al-qiroatu xalfa-i-imom” (“Imom ortida turib o‘qish”), “Vaful-yadini fi-s-saloti” (“Namozda ikki qo'lni ko‘tarish”) kabi asarlari mavjud bo‘lib, ulaming qo‘lyozmalari bizgacha yetib kelgan. Movarounnahr va Xurosonda IX asrlarga kelib ma’naviy ko‘-tarilish Sharq Renessansi-Uyg‘onish davrining boshlanishga olib keldi. Uning pedagogik qarashlari bugungi kunda ozbek milliy maktabini yaratishda muhim ahamiyat kasb etadi. Avloniy ijodiy merosini chuqur organishga qiziqish ortib bormoqda. U insonga xos xulqni ikkiga – yaxshi va yomonga ajrata-di. “Yaxshi xulqlar” deb nomlangan birinchi qismida u 31 fa-zilat, “Yomon xulqlar” deb atalgan ikkinchi qismda esa 20 il-latga tarif beradi. Oz mulohazalarini dalillash uchun Qur-on oyatlari va hadislardan, shuningdek, Arastu, Suqrot, Ibn Sino, Sadiy, Mirzo Bedil singari mashhur mutafak-kirlarning fikrlarini keltiradi. Har bir axloqiy katego-riyaga oz munosabatini bildirgach, osha fikrning mazmunini ifodalovchi bayt yo biror maqol-hikmat ilova qiladi. Avloniy “axloq ulamosi”ning qarashlari asosida insonlarning xulqlarini yaxshi va yomon xulqlarga ajratadi, bunga ularning nafs tarbiyasini asos qilib oladi. U yaxshi xulqlarga fatonat, nazofat, shijoat, intizom, vijdon, vatanni suymak kabi fazilatlarni kiritsa, gazab, shahvat, jaholat, safohat kabi illatlarni yomon xulqning belgilari deb biladi. Avloniyning marifatparvarlik va milliy uygonish goyalarini kuylagan dastlabki sherlari ozbek milliy uygonish davri adabiyotining hamisha bebaho mulki bolib qoladi. U bu turkumga mansub sherlarida ozbek mumtoz adabiyotidagi sheriy shakllarni katta ijtimoiy mazmun, marifatparvar-lik goyalari, hajviy ruh va xalqona ohanglar bilan boyitdi. Abdulla Avloniy bolalar uchun ham bir qancha sher va masallar yozgan. SHoir bu asarlarida maktab yoshidagi bolalarning fikr doirasini kengaytirish, ularda maktab va kitobga, mehnatga, tabiatga, Vatanga muhabbat uygotishni maqsad qilib qoygan. Uning kopgina sherlari zamirida Vatanni sevish goyasi yotadi. SHoir bu sherlarida Vatanni sodda va samimiy misralarda tasvirlaganki, faqat osha 10-yillarning ortalaridagina emas, balki bugungi maktab yoshidagi bolalar ham ulardan katta estetik zavq olishlari mumkin. Darhaqiqat, shoir Vatan tarifini boshlab, “Toglaridan konlar chiqar, Erlaridan donlar chiqar… Havosi ota yoqumlik, CHollari bor toshlik, qumlik, Toshkand emas, toshqand erur, Kesaklari gulqand erur”, deya bolalarda ona diyorga katta mehr uygotishga erishadи. Marifatchilik va ijtimoiy mavzu Avloniy sheriya-tida markaziy orin egallaydi. SHoir ilm-fanning fazilat-larini zavq bilan kuylaydi. “Maktab”, “maorif”, “ilm”, “fan” kabi tushunchalar shoir sherlarida ezgulikning betim-sol ramzi, obrazi darajasiga kotariladi, “jaholat” va “nodon-lik” esa zulmat va yovuzlik timsoli sifatida talqin qilinadi. Abdulla Avloniyning “Muxtasar tarixi anbiyo va tarixi Islom” asari ham mavjud. Ushbu asar boshlangiч maktablarning oquvchilariga moljallangan. Bu asar birinchi marta 1910 yilda Munavvarqori tomonidan Toshkentda Il’in bosmaxonasida bosilgan. Mustaqillik yillarida esa Zokirxon Afzalov SHokirxon ogli tomonidan 1994 yilda “Fan” nashriyotida chop etilgan. Risolada Odam alayhissa-lomdan Muhammad alayhissalomgacha otgan payg`ambarlarning qissalari va zuhuri islom zikr etilgan. Download 17.31 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling