Boshlang'ich ta’limda pedagogika mahorat fan sifatida. Педагогика как мастерство в начальном образовании Pedagogy as a Mastery in Primary Education

Тадқиқот материаллари ва усуллари
Тадқиқот давомида қуйидаги усуллар гуруҳлари қўлланилди: назарий; эмпирик; статистик.
Тадқиқот натижалари ва муҳокама
Ҳозирги вақтда таълим тизимига янги ижтимоий талаблар қўйилмоқда, мактаб - сўзнинг кенг маъносида - ижтимоий-иқтисодий муносабатларни инсонпарварлаштириш, шахснинг янги ҳаётий муносабатларини шакллантиришнинг энг муҳим омилига айланиши керак. Ривожланаётган жамиятга замонавий билимли, маънавиятли, тадбиркор, танлаган вазиятда мустақил равишда масъулиятли қарорлар қабул қила оладиган, уларнинг юзага келиши мумкин бўлган оқибатларини башорат қила оладиган, ҳамкорлик қилишга қодир, ҳаракатчанлик, динамизм, конструктивлик билан ажралиб турадиган ва ривожланган жамият учун масъулият туйғусига эга одамлар керак. мамлакат тақдири.
Янги Ўзбекистон тараққиётининг ҳозирги босқичида таълим фан билан узвий узвий боғлиқ ҳолда иқтисодий ўғсиш, миллий иқтисодиётнинг самарадорлиги ва рақобатбардошлигини оширишнинг тобора кучли ҳаракатлантирувчи кучига айланиб бормоқда, бу эса уни энг муҳим омиллардан бирига айлантиради.
Жамиятни бирлаштириш, ижтимоий-маданий, шахс ҳуқуқлари устуворлиги, миллий маданиятлар ва таълим салоҳиятидан тўлиқ фойдаланиш керак. Таълимни давлат томонидан устувор қўллаб-қувватлаш шароитида таълим тизими ўз ресурслари - инсон, ахборот, моддий, молиявий ресурслардан самарали фойдаланишни таъминлаши керак.
Таълим сиёсатининг асосий вазифаси - таълимнинг асосий хусусиятини сақлаб қолиш ва шахс, жамият ва давлатнинг ҳозирги ва келажакдаги эҳтиёжларига мувофиқлиги асосида замонавий сифатни таъминлаш.
Таълим ва тарбия жараёнида кўп нарса ўқитувчига боғлиқ. Ўзбекистон Республикаси Конституциясига кўра, ҳар бир инсон таълим олишда тенг ва ажралмас ҳуқуқларга эга бўлганлиги сабабли, жамият кўп сонли яхши педагогик кадрларга муҳтож [1, 20].
Аграр жамиятни саноат жамиятига айлантириш муаммоларини ҳал қилиш учун кучли ва дунёга машҳур Совет таълим тизими яратилди ва одамларнинг саноат жамияти аъзолари сифатида оммавий бирлаштирилган таълимини таъминлаши керак эди. Таълим узоқ вақт давомида берилган ва инсоннинг ҳаёти давомида бирон бир соҳада ёки фаолият соҳасида узлуксиз касбий фаолиятини таъминлашга қаратилган. Энди, технологиянинг жадал ўзгариши даврида доимий янгиланиш, талабни индивидуаллаштириш ва уни қондириш имкониятларини ўз ичига олган узлуксиз таълимнинг принципиал жиҳатдан янги тизимини шакллантириш ҳақида гапириш керак. Бундан ташқари, бундай таълимнинг асосий хусусияти нафақат билим ва технологияларни узатиш, балки ижодий қобилиятларни шакллантириш, қайта тайёрлашга тайёрликдир.
Ўз навбатида, узлуксиз таълим кўникмалари, умр бўйи билим олиш, касбий йўлни танлаш ва янгилаш қобилияти мактаб курсидан шаклланади. Мактаб таълими мактабгача ўқувчиликдан, оилавий таълимдан кейинги касбий фаолиятни онгли равишда танлашга, ҳақиқий мустақил ҳаётга ўтишни таъминлайди. Мактаб воқелиги, мактаб ва жамият ўртасидаги муносабатлар тизими қандай тартибга солиниши кўп жиҳатдан касбий таълим олиш муваффақиятига ва фуқаролик муносабатларининг бутун тизимига боғлиқ. Бугунги кунда мактаб таълими ҳар бир шахс учун расмий таълимнинг энг узоқ босқичини ифодалайди ва индивидуал муваффақият ва бутун мамлакатнинг узоқ муддатли ривожланишининг ҳал қилувчи омилларидан биридир.
Мамлакат тараққиётининг инновацион йўлини қай даражада танлай олишимиз ва таъминлай олишимиз миллионлаб мактаб ўқувчиларининг тайёргарлиги ва мақсадларига боғлиқ. Замоновий таълим тизимида фарзандларимизни замонавий ва интелектуал салоҳиятли қилиб таълим-тарбия боришимизга боғлиқ.
Аввало, мактаб таълимининг асосий натижаси унинг илғор ривожланиш мақсадларига мувофиқлиги бўлиши керак. Мактабларда нафақат ўтмишдаги ютуқлар, балки келажакда фойдали бўладиган метод ва технологияларни ҳам ўрганиш зарур. Ўқувчилар тадқиқот лойиҳаларида, ижодий фаолиятда, спорт тадбирларида иштирок этишлари керак, улар давомида улар янги нарсаларни ихтиро қилишни, тушунишни ва ўрганишни, очиқ ва ўз фикрларини ифода этишни, қарор қабул қилиш ва бир-бирига ёрдам беришни, қизиқишларини шакллантиришни ўрганадилар. ва имкониятларни тан олиш. Шу билан бирга, бошланғич, асосий ва ўрта мактабларни ташкил этишда ёш хусусиятларини ва фарқларини ҳисобга олиш керак.
Бошланғич таълим ўқувчилар ўрганиш қобилиятини эгаллайдилар, улар учун кейинги ўрганиш учун мотиватсияни шакллантириш муҳим аҳамиятга эга. Ўсмирлар мулоқот қилишни, ўз фикрларини билдиришни, ҳаракатларни амалга оширишни ва уларнинг оқибатларини англашни ўрганадилар, ўзларини нафақат таълимда, балки бошқа фаолиятда ҳам синаб кўрадилар. Ўқувчилари таълим профилини танлаб, касбий тайёргарлик дастурларини ўзлаштириш имкониятига эга бўлиб, келажакдаги касбий фаолият соҳасида ўз келажагини эртаси билан боғлаган ҳолда ўз мақсадлари сари дадаил қадам ташлайди.
Шу боисдан, мамлакатмизда талим ва тарбия жараёни билан боғлиқ ривожлантириш

Табиийки, бундай мактаб янги ўқитувчиларни ҳам талаб қилади. Психологик-педагогик билимларни чуқур биладиган ва мактаб ўқувчилари ривожланишининг ўзига хос хусусиятларини тушунадиган, шунингдек, фаолиятнинг бошқа соҳаларида профессионал бўлган, ўқувчиларга келажакда ўзини ўзи топишга, мустақил, ижодий ва ижодий бўлишга ёрдам берадиган ўқитувчилар керак бўлади. ўзига ишонган одамлар. Мактаб ўқувчиларининг қизиқишларига сезгир, диққатли ва сезгир, ҳар қандай янгиликка очиқ, ўқитувчилар замонавий мактабнинг асосий хусусиятидир.

Замонавий мактаб оила билан янада яқинроқ алоқада бўлади. Мактабни бошқариш тизими ота-оналар ва жамият учун очиқ ва тушунарли бўлади. Мактаб кенгашлари ишида иштирок этиш оғир юкдан ҳаяжонли ва шарафли фаолиятга айланади. Ўқувчилар билан таълим муассасаларига келиш катталар учун ҳам қизиқарли бўлади. Дам олиш масканлари сифатида мактаблар иш кунлари ва якшанба кунлари ишлайди, мактаб байрамлари, концертлар, томошалар, спорт тадбирлари оилавий дам олиш учун жозибали масканга айланади.
Бундай муаммоларни ҳал қилиш учун ўқитувчининг салоҳиятини ривожлантириш зарурати туғилади. Мактабларда илғор ўқитувчиларни сақлаб қолиш ва уларнинг малакасини мунтазам ошириб бориш учун маънавий ва моддий рағбатлантириш тизимини жорий этиш, шунингдек, мактабларни ўқувчилар билан ишлашни яхши кўрадиган ва биладиган янги авлод ўқитувчилари билан тўлдириш зарур.
Педагогик кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимида илғор педагогларнинг самарали иш услублари кенг ёйилган. Бўлажак ўқитувчиларнинг – педагогика олий ўқув юртларининг бугунги талабаларининг педагогик амалиёти ҳам, аллақачон фаолият юритаётган ўқитувчиларнинг амалиётлари ҳам инновацион таълим дастурларини амалга оширувчи ва ижобий натижаларга эришаётган таълим муассасалари базасида ўтказилмоқда.
Ўқитувчиларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш бўйича таълим дастурлари модулли асосда қурилади, ўқитувчиларнинг манфаатларига қараб мослашувчан тарзда ўзгаради, бу эса ўз навбатида талабаларнинг таълим эҳтиёжлари билан белгиланади. Бундай дастурларни амалга ошириш жараёнида замонавий ахборот технологияларидан фойдаланилмоқда.
Келажакда малака ошириш бўғйича таълим дастурлари нафақат малака ошириш институтлари, балки педагогика ва классик университетлар, сифатли узлуксиз таълим хизматларини кўғрсатувчи бошқа таълим ташкилотлари негизида ҳам амалга оширилиши мумкин бўғлади.
Мактабга асосий нопедагогик маълумотга эга ўқитувчиларни жалб қилиш алоҳида вазифадир. Улар томонидан психологик-педагогик тайёргарликдан ўтиш, янги таълим технологияларини ишлаб чиқиш уларга нафақат бой касбий тажрибага эга бўлган одамлар ролида ўзларини ўқувчиларга кўрсатишга, балки педагогик иш асосларини босқичма-босқич эгаллашга, эшитиш ва эшитишни ўрганишга имкон беради. ўқувчиларни тушуниш, педагогик ишнинг техникаси ва усулларини этарли даражада танлаш. Бундай ўқитувчиларнинг ишига университетлар ва малака ошириш институтлари томонидан маслаҳат ёрдами ҳам берилиши керак [2, 35].
Юқори сифатли педагогик иш учун яна бир рағбатлантириш педагогик ва бошқарув ходимларининг янги аттестацияси бўлиши керак. Касб-ҳунар таълими тизимида бўлгани каби, умумтаълим тизимида ҳам аттестация ўқитувчининг малакасини ва унинг мактаб олдида турган замонавий ва истиқболли вазифаларга мувофиқлигини даврий тасдиқлашни ўз ичига олади. Шу муносабат билан ўқитувчиларнинг малака талаблари ва малака тавсифлари тубдан янгиланиши керак. Уларда марказий ўринни профессор-ўқитувчилар таркибини аттестациядан ўтказиш тартиб-қоидаларини янгилаш учун асос бўлган касбий педагогик компетенсиялар эгаллайди. Шу билан бирга, белгиланган аттестация муддатларидан олдин юқори малака даражасини тасдиқламоқчи бўлган ўқитувчилар учун бюрократик тўсиқлар бўлмаслиги керак. Бу шунингдек, касбий ривожланишига алоҳида эътибор берилиши керак бўлган ижодий ёш бошланғич ўқитувчиларга ҳам тегишли. Фаолияти мактаб хўжалигини ташкил этишнинг мураккаб муаммоларини ҳал қилиш, таълим дастурларини амалга ошириш учун барча сифатли шароитларни таъминлаш билан кўпроқ боғлиқ бўлиши керак бўлган бошқарув ходимларини аттестациядан ўтказиш алоҳида аҳамиятга эга.
Шундай қилиб, ўқувчиларнинг ижтимоий ва ахлоқий жиҳатдан тўлақонли ҳаётини ташкил этиш учун мўлжалланган мактаб ўқувчиларнинг инсоният томонидан тўпланган маданият бойликларини ўзлаштириши, ижтимоий хулқ-атвор тажрибасини ўзлаштириши, жамият ҳаётида фаол иштирок этишга тайёрлаш учун чексиз имкониятларга эга. Ва бунда энг фаол рол янги шакл ўқитувчисига тегишли.