Boshlang'ich ta’limda pedagogika mahorat fan sifatida. Педагогика как мастерство в начальном образовании Pedagogy as a Mastery in Primary Education

Boshlang'ich ta’limda pedagogika mahorat fan sifatida.
Педагогика как мастерство в начальном образовании
Pedagogy as a Mastery in Primary Education

Ҳар қандай жамият, давлат тузилишидан қатъи назар, ишлаб чиқариш ва такрор ишлаб чиқариш функтсиялари билан бир қаторда, прогрессив тараққиётни таъминлаш, аъзоларини тарбиялаш функсиясини ҳам амалга оширади. Шу мақсадда у таълим тизимини яратади, яъни. таълим муассасалари мажмуаси. Таълим муассасасининг асосий тури - таълим ва таълим мазмунини таъминловчи ва бир ёки бир нечта таълим дастурларини амалга оширадиган таълим муассасалари [1].

Умумтаълим муассасаларини, асосан, давлат умумтаълим мактаблари, шунингдек, элита муассасалари – гимназиялар, лицейлар ташкил этади. Ўрта умумтаълим мактаби уч босқичдан иборат: 1-босқич - бошланғич мактаб (3-4 йил); ИИ босқич - асосий мактаб (5 йил); ИИИ босқич - ўрта мактаб (2-3 йил). Мактаб даражалари ўқувчи ривожланишининг учта асосий босқичига тўғри келади: ўқувчилик, ўсмирлик, ёшлик [2, 18].
Биринчи босқич мактабининг вазифаларини батафсил кўриб чиқайлик бошланғич синф ўқитувчисининг педагогик маҳорати айнан шу ерда амалга ошади. Биринчи босқич мактаби ўқувчи шахсини шакллантириш, унинг қобилиятларини ҳар томонлама ривожлантириш, ўқувчининг қобилияти ва билим олиш истагини шакллантиришни таъминлашга қаратилган. Бошланғич синфда ўқувчилар ўқув фаолиятининг зарур кўникма ва малакаларини эгаллайди, ўқиш, ёзиш, ҳисоблашни ўрганади, назарий тафаккур элементларини, маданий нутқ ва хулқ-атворни, шахсий гигиена асосларини ва соғлом турмуш тарзини ўзлаштиради. Мактабнинг ушбу босқичидаги фанлар табиат, жамият, инсон ва унинг меҳнати ҳақидаги дастлабки ғояларни ўзида мужассамлаштирган курслар характерига эга. Бошланғич синфларда жисмоний, эстетик ва меҳнат таълими, чет тиллари ва бошқалар бўйича факултатив дарслар жорий этилиши мумкин [3].
Жамият ҳаётини демократлаштириш ва инсонпарварлаштириш давлат олдига умумтаълим мактаби ва у орқали бутун таълим тизимининг имкониятларини максимал даражада ошириш, жамият меҳнат ресурсларининг асосий таркибий қисми сифатида кўп тармоқли шахсни шакллантириш вазифасини қўяди. Бироқ, бу тизимда жиддий ўзгаришлар талаб этилади, чунки битирувчига қўйиладиган талаблар ортиб бормоқда. Бу ўзгаришлар муҳим давлат ҳужжатларида белгилаб берилган ва модернизатсия консепсиясига асосланади [4].
Таълимни модернизатсия қилиш консепсиясида ўрта умумий таълим тизимини ривожлантириш мақсадларини амалга ошириш бўйича аниқ чора-тадбирлар белгиланган. Ўрта таълимни модернизатсия қилиш йўналишларидан бири фундаменталлаштириш, яхлитлик ва шахсни ривожлантиришга йўналтирилганлик тамойилларини амалга ошириш асосида таълим жараёни сифатини оширишдан иборат. Шуни қўшимча қилайликки, шахсий ривожланиш пойдевори аллақачон мактабнинг биринчи босқичида қўйилган, бу бошланғич синф ўқитувчисининг педагогик маҳоратига қўйиладиган талабларни оширади.