Boshqarish tadbirkorlikning integratsiya

1.1. Logistik xizmat ko‘rsatish haqida tushuncha

“Xaridor bozori” sharoitida sotuvchi o‘zining faoliyatini sotib oluvchi talablaridan kelib chiqilgani hamda qaramog‘i kerak. Bunda talablar tovarga bo‘lgan ehtiyoj bilan cheklanmaydi. Xaridor o‘zining shart-sharoitlarini xizmatlarning tarkibi va sifati yuzasidan ham namoyish qilib, ushbu tovarlarni yetkazib berishda namoyon bo‘ladi. Xizmatlar, u iboraning umumiy tushunchasi sifatida kimningdir xatti-harakati, hamda boshqalarga yordam ko‘rsatuvchi vosita ekanligini bildiradi. Xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ishlar, ya’ni kimningdir ehtiyojini qondirish uchun qilingan harakat xizmat ko‘rsatish deb ataladi.
Logistik faoliyatning tabiati moddiy vositalar iste’molchisiga turli xildagi logistik xizmatlarni ko‘rsatishni nazarda tutadi. Logistik xizmat ko‘rsatish taqsimot jarayonlari bilan uzviy bo‘glangan bo‘lib, tovarlarni yetkazib berish jarayonida ko‘rsatilayotgan kompleks xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Logistik xizmat ko‘rsatish moddiy xizmat oqimining turlicha iste’molchilari hisoblanadi. Logistik xizmat ko‘rsatish tovar yetkazib beruvchi tomonidan yoki ekspeditorlik firmasi (logistik xizmat ko‘rsatish sohasiga ixtisoslashgan) tomonidan amalga oshiriladi.
Logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi barcha ishlarni uchta asosiy guruhlarga bo‘lish mumkin: sotishdan oldingi ishlar, ya’ni logistik xizmat ko‘rsatish tizimining shakllanishi bo‘yicha ishlar; tovarlarni sotish jarayonida amalga oshirilib, logistik xizmatlarni ko‘rsatish yuzasidan qilinadigan ishlar; tovar sotilganidan keyingi qilinadigan logistik xizmatlar.
Tovarlarni sotish jarayonlariga qadar logistik xizmat sohasida bo‘ladigan ishlar o‘z ichiga asosan xizmat ko‘rsatish bo‘yicha firmaning siyosatini belgilaydi va ularni rejalashtirishni oladi. Tovarlarni xarid qilish jarayonida turli-tuman logistik xizmatlar vujudga kelishi mumkin, masalan: omborda tovar zaxiralarining mavjudligi; talablarning bajarilishi shu jumladan ro‘yxat asosida tanlab olish, o‘rash-bog‘lash, yuk to‘plamini shakllantirish va boshqa jarayonlarni amalga oshirish; yetkazib berishni ishonchliligini ta’minlash;
yuklarni o‘tishi haqidagi axborotlarni berib borish.
Tovar sotilganidan keyingi xizmatlar – bu kafolatli xizmat ko‘rsatish, xaridorlarning e’tirozlari bo‘yicha majburiyatlarni ko‘rib chiqish, almashtirish va boshqa jarayonlarni o‘z ichiga oladi.
Xaridor tovar yetkazib beruvchini tanlaganida uning logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi imkoniyatlariga e’tibor beradi, ya’ni uning raqobatbardoshligiga qo‘yilayotgan tovarning ro‘yxati va taklif qilinayotgan xizmatning sifati ta’sir ko‘rsatadi. Boshqa tomondan esa, xizmat doirasini kengaytirish qo‘shimcha xarajatlar bilan bo‘g‘langandir.
Logistik xizmatlarning keng ko‘lamdagi turlari va uning doirasida ularning sifatlari o‘zgarishi, xizmatlarning firma raqobatbardoshligiga ta’sir ko‘rsatish va xarajatlar miqdoriga, shuningdek, qator boshqa omillarga ta’sir etishi uchun aniq belgilangan ravishda iste’molchilarga logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi zaruratlarni ta’kidlaydi.
Iste’mol bozorini mustahkamlash geografik omillar bo‘yicha amalga oshiriladi, shuningdek, xizmat ko‘rsatish xususiyatlari yoki boshqa belgilar bo‘yicha bajariladi. Haridorlar uchun ahamiyatli bo‘lgan xizmatlarni tanlash, ularni tabaqalarga ajratish xizmat ko‘rsatish standartlarini aniqlashni turli xildagi so‘rovlarni o‘tkazish bilan amalga oshirish mumkin. Ko‘rsatiladigan xizmatlarni turli usullar bilan baholash mumkin. Masalan, qo‘yiladigan tovarlarni ishonchlilik darajasini o‘z vaqtida yetkazib berilgan to‘plamning hissasi bilan o‘lchanishi mumkin.
Logistik xizmat ko‘rsatishning integral baholash usuli keyingi boblarda ko‘rib chiqiladi.
Kompaniyaning resurslarini ixchamlashtirish haridorlarga ular aniqlangan va qulay bo‘lgan xizmatlarni taqdim etishdan iboratdir. Tovar sotilganidan keyingi xizmatlar – bu kafolatli xizmat ko‘rsatish, xaridorlarning e’tirozlari bo‘yicha majburiyatlarni ko‘rib chiqish, almashtirish va boshqa jarayonlarni o‘z ichiga oladi.
Xaridor tovar yetkazib beruvchini tanlaganida uning logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi imkoniyatlariga e’tibor beradi, ya’ni uning raqobatbardoshligiga qo‘yilayotgan tovarning ro‘yxati va taklif qilinayotgan xizmatning sifati ta’sir ko‘rsatadi. Boshqa tomondan esa, xizmat doirasini kengaytirish qo‘shimcha xarajatlar bilan bo‘g‘langandir. Logistik xizmatlarning keng ko‘lamdagi turlari va uning doirasida ularning sifatlari o‘zgarishi, xizmatlarning firma raqobatbardoshligiga ta’sir ko‘rsatish va xarajatlar miqdoriga, shuningdek, qator boshqa omillarga ta’sir etishi uchun aniq belgilangan ravishda iste’molchilarga logistik xizmat ko‘rsatish sohasidagi zaruratlarni ta’kidlaydi. Iste’mol bozorini mustahkamlash geografik omillar bo‘yicha amalga oshiriladi, shuningdek, xizmat ko‘rsatish xususiyatlari yoki boshqa belgilar bo‘yicha bajariladi. Haridorlar uchun ahamiyatli bo‘lgan xizmatlarni tanlash, ularni tabaqalarga ajratish xizmat ko‘rsatish standartlarini aniqlashni turli xildagi so‘rovlarni o‘tkazish bilan amalga oshirish mumkin.
Ko‘rsatiladigan xizmatlarni turli usullar bilan baholash mumkin. Masalan, qo‘yiladigan tovarlarni ishonchlilik darajasini o‘z vaqtida yetkazib berilgan to‘plamning hissasi bilan o‘lchanishi mumkin.
Logistik xizmat ko‘rsatishning integral baholash usuli keyingi boblarda ko‘rib chiqiladi. Kompaniyaning resurslarini ixchamlashtirish haridorlarga ular aniqlangan va qulay bo‘lgan xizmatlarni taqdim etishdan iboratdir.
Xizmat ko‘rsatish tizimini baholashning muhim ko‘rsatkichlaridan bo‘lib, Tovar yetkazib beruvchi, shuningdek, xizmatlardan foydalanuvchi uchun ham logistik xizmat ko‘rsatish darajasi hisoblanadi.
Ushbu ko‘rsatkichning hisob-kitobini quyidagi formula bo‘yicha bajariladi:

bunda η – logistik xizmat ko‘rsatish darajasi;