Boshqaruv psixologiyasi fanining ilmiy tadqiqot metodlari Reja

Boshqaruv psixologiyasi fanining ilmiy tadqiqot metodlari
Reja:

1. 
   .Kirish
   
2. 
   Boshqaruv psixologiyasining predmeti va vazifalari.
   
3. 
   Ilmiy taqqiqot metodlari.
   
4. 
   Boshqaruv haqidaumumiy tushuncha.
   

Oxirgi yillarda inson omiliga eʼtiborning ortib eʼtiborning borishi munosabati bilan boshqarish psixologiyasi masalalariga ham qiziqish kuchaydi. Shu asosda ijtimoiy psixologiyaning maxsus boʻlimi boshqaruv psixologiyasi paydo boʻldi. Boshqaruv psixologiyasi – boshqaruv maqsadi va vazifalarni amalga oshirish davomida boshqaruv subyekti va obyekti oʻrtasida yuzaga keluvchi munosabatni talqin etadi.

Ilmiyboshqaruvmaktabiyokimehnatniilmiytashkiletishmaktabi. Ushbu yo‘nalish asosida amerikalik olimF.U.Teylornomiga qo‘yilgan «teylorizm» ta’limoti yotadi va bu sohada olib borilgan AQShdagiizlanishlar1885-1920yillarnio‘zichigaoladi.F.U.Teyloro‘shadavrdagimalakasiz ishchilardan samarali foydalanish maqsadida,murakkab va malakatalab etuvchi mehnatturini maydaoperatsiyalargaajratdi.
Ilmiyboshqaruvmaktabiyokimehnatniilmiytashkiletishmaktabi. Ushbu yo‘nalish asosida amerikalik olimF.U.Teylornomiga qo‘yilgan «teylorizm» ta’limoti yotadi va bu sohada olib borilgan AQShdagiizlanishlar1885-1920yillarnio‘zichigaoladi.F.U.Teyloro‘shadavrdagimalakasiz ishchilardan samarali foydalanish maqsadida,murakkab va malakatalab etuvchi mehnatturini maydaoperatsiyalargaajratdi.
Mehnatjarayoninimaxsusoperatsiyalargaajratishnatijasida,RensomOlds 1902 yilda konveyer usulini yaratdi va avtomobil yig‘ish zavodiga tatbiqetdi.Yangi uslub bo‘yicha ishlab chiqarish natijasi mahsulot 425 donadan 2500 taga ko‘paydi. Genri Ford esa bu uslubni yanada takomillashtirishorqali, avtomobil ishlab chiqarishga ketadigan vaqtni 20 martaga kamaytirdi va nafaqat Amerika,balki keyinchalik butun jahon avtomobil bozorini ishg‘ol qildi.
Fandaboshqaruvtushunchasitizimningo‘zhayotfaoliyatinita’minlashjarayonisifatidatushuniladi.Bundaytizimlarqatorigabiologik,texnik,ijtimoiytuzilmalarkiradi.Boshqaruvtuzilmasifatida:boshqaruvchivaboshqariluvchi bo‘laklarga ajratiladi. Boshqaruv o‘z tasarrufidagi boshqariluvchi bo‘lakka muntazam, rejali vamaqsadga yo‘nalgan tarzdagi ta’sir kuchiga ega. Bunday o‘zaro faoliyat tizimningishchanlik qobiliyatini ta’minlaydi.
Boshqaruvdagi tadqiqotlar, kibernetikafaniyuzaga kelishi tufayli jadalsur’atlarbilan rivojlanib,murakkab tuzilmani boshqarishning ilmiy asoslangan tavsiyalari amaliyotga tatbiq etila boshlandi. Boshqaruv bilimlari ko‘p jihatdan davr ehtiyojini aks ettiruvchi asosiy manba bo‘lib hisoblanadi. Boshqaruvjarayoni,birtomondan,tuzilmaningyaxlitligini ta’minlasa, ikkinchi tomondan, uni yanada takomillashtirish varivojlantirish imkonini beradi. Shu o‘rinda boshqaruvning ikki asosiy funksiyasi farqlanadi: maqsadga yo‘naltiruvchi va tashkiliy funksiyalar.
Tashkilotdagi inson resursi - Boshqaruvga oid fanlarning diqqat markazida turuvchi mavzu bulib, tashkilotning asosiy maqsadiga qay tarzda erishish aynan shaxsni malakali boshqarish bilan bog‘liqdir. Birorta tashkilotning texnologik jarayonini boshqarish masalasi - shaxs Boshqaruvidan ajralgan holda taxlil qilina olmaydi. Shu o’rinda, mashxur tadbirkor Endryu Karnegining quyidagi so’zlarini eslab utish o’rinlidir: «Menga fabrikalarimni qoldirib, xizmatchilarimni olib keting va yaqin orada zavodlarim xududida utlar usib ketadi. Fabrikalarimni olib qo‘yib, odamlarimni qoldiring va yaqin orada avvalgilaridan yaxshirok, yangi zavodlarni ko’ramiz».
Odatda biror korxonada shaxsni boshqarishning huquqiy, iqtisodiy, ijtimoiy va psixologik jixatlarini farqlash mumkin. Quyida shu jixatlar haqida qisqacha ma’lumot berib utamiz.
SHaxsni boshqarishning xuquqiy jixatlari. Mehnat jarayonida o’zaro munosabatga kirishuvchi odamlar ma’lum qoida, me’yor doirasida harakat qilishadi. Jamiyat uchun axamiyatli bulgan mehnat munosabati, odatda qonun orqali mustaxkamlanadi. o’zaro munosabatlarning turli me’yoriy jixatlari ushbu tarmoq, hudud, tashkilot, korxona bulimi, aloqida xodim darajasida o’z xususiyatini topadi. Shaxs boshqaruvi raxbariga shunday me’yoriy xujjatlarni bilish, ularni amalda qo’llay olish, ular asosida mustaqil chizgilar ishlab chiqish, ularni ommaviylashtirish, tashkilot xodimlariga, ularning mazmunini tushuntira olish majburiyati yuklanadi.
Xar bir tashkilot miqyosida amal qiluvchi me’yoriy xujjatlarga - kasbga oid tavsifnomalar, ushbu tashkilot xayotiga oid ichki tartib- qoidalar, shaxs haqida holatlar, tashkilot bulimlari haqida Nizom, Mansab yuriqnomalari, «Shartnoma» kabilar kiradi.
Ushbu me’yoriy xujjatlar shaxs bilan ishlovchi menejerlarning nazorat va baholash faoliyatini ancha yengillashtiradi hamda hodimlar va guruhlar o‘z-o‘zini boshqaruvi imkoniyatini yanada oshiradi.
Shaxsni boshqarishning ijtimoiy-psixologik jixatlari. Kadrlarni joylashtirish sohasida. Bu sohada shaxs boshqarish xizmatiga mavjud vakant o‘rinlarga nomzodlarni tanlash, kadrlarni ish joyiga tug‘ri quyish, ish joyi va kasbga aloqador masalalarda xodimning shaxsiy va kasbiy xususiyatini chuqur o‘rganish vazifasi qo’yiladi.