BoshqaruvTahlili JumaevaG. doc


-чизма. Мехнат хаки фондининг шаклланиш тартиби


Download 0.79 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/70
Sana19.10.2023
Hajmi0.79 Mb.
#1709669
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   70
Bog'liq
portal.guldu.uz-Бошкарув тахлили

 
9.3-чизма. Мехнат хаки фондининг шаклланиш тартиби. 
 
 
 


www.qmii.uz/e-lib 
97 
Мехнат хаки фонди
(1720) 
Меънат ъауининг 
базавий даражаси 
1500 (1) 
Жорий даврдаги 
маъсулот ъажми ёки 
тушум/хтган йил шу 
даврдаги маъсулот 
ъажми ёки тушум * 
100 % + 10,3 (2) 
Маъсулот ъажмини ёки 
тушумнинг хсиш 
даражаси+100/ 
100*меънат ъауининг 
базавий даражасига 
1610,0 (3к2+100/100*1) 
 
Меънат ъауи 
бхйича олдинги 
чоракда иутисод 
уилинган натижа 
110,0 (4) 
Жорий даврда 
меънат ъауи фонди 
1720,0 (5к3+4) 
Жорий даврнинг 2,5 
чорагида ъисобланган ва 
олинган меънат ъауи 
фонди 1330,0 (6) 
 
Чорак якунида 
ухшимча олиниши 
мумкин бхлган 
меънат ъауи 90,0 
(7к5-6) 
Чорак якунида 
ъауиуатда олинган 
меънат ъауи 350,0 
(8) 
Чорак якунида кейинги 
чоракка хтувчи иутисод 
уилинган натижа 40,0 
(9к7-8) 
 
Банд бхлган
ходимларнинг 
рхйхатдаги хртача 
сони 100 (10) 
Бир ходимга тхьри 
келадиган меънат 
ъауи фонди 168,0 
(11к6+8/10) 
 
9.4-чизма. Мехнат хаки фондининг шаклланиш хисоб-китоби. 
 
 
Уз-узини назорат килиш саволлари: 

1. Тахлилнинг максад ва вазифалари нималардан иборат? 
 
2. Ишлаб чикариш харажатларини камайтиришда иктисодий 
тахлилнинг ахамияти ва роли нималардан иборат? 
 
3. Корхона харажатлари деганда нимани тушунасиз? 
 
4. Корхона харажатлари таркиби тахлили кандай амалга 
оширилади? 
 
5. Ишлаб чикариш харажатлари иктисодий элементлар ва 
моддалар буйича кандай гурухланади? 
 
6. Махсулот ишлаб чикариш харажатлари таркиби ва уларнинг 
тахлилини амалга ошириш тартиби кандай? 


www.qmii.uz/e-lib 
98 
 
7. Истеъмол фонди харажатлари ва унинг узгариш тахлили 
деганда нимани тушунасиз? 
 
10-мавзу: Махсулот таннархи тахлилининг роли ва вазифалари. 
 
2 соат 
10.1. Таннарх тахлилининг ахамияти ва манбалар. 
10.2. Таннарх ва унга таъсир этувчи омиллар тахлили. 
 10.3 Махсулот таннархини харажат моддалари буйича тахлили. 
 
Адабиётлар: 1, 9, 10, 11, 13, 20, 25.
 
Таянч иборалар: таннарх, режали таннарх, хакикий таннарх, 
ишлаб чикариш таннархи, тула таннарх, харажат моддалари тахлили, 
тугри ва эгри материал харажатлари, давр харажатлари, молиявий 
фаолият харажатлари. 

10.1. Махсулот ишлаб чикариш учун маълум микдорда харажатлар 
талаб килинади. Харажатларнинг пулда ифодаланиши махсулотнинг 
таннархини ташкил этади. Махсулот таннархи саноат корхоналарида иш 
самарадорлигини белгиловчи асосий курсаткич хисобланади. Махсулот 
таннархининг 
узгаришда 
харажатлардан 
фойдаланишнинг 
самарадорлик даражасини, мехнат унумдорлигини, ишчиларга 
туланадиган мехнат хакини, асосий фондлардан фойдаланишни ва 
хомашё-материалларидан фойдаланишни кузда тутамиз. Чунки саноат 
корхоналарининг хужалик хисобида ишлаш жараёнида махсулот 
таннархининг пасайиши мухим ахамиятга эга. 
Махсулот таннархини тахлил килишда хисобот давридаги 
махсулот таннархи режадаги махсулот таннархи билан хамда утган 
йилги махсулот таннархи билан таккосланади. 
Махсулот таннархи тахлил килишда тахлилнинг вазифалари 
куйидагилардан иборат: умумий харажатлар сарфига бахо бериш, 
харажатларни 
элементлари 
ва 
моддалари 
буйича 
кандай 
сарфланганлигини текшириш, бир сумлик товар махсулот учун кетган 
харажатларни тахлил килиш ва унинг узгаришига таъсир курсатувчи 
омилларни аниклаш, харажатларнинг айрим моддаларини алохида-
алохида тахлил килиш ва шунинг билан бирга тахлилнинг натижаларига 
кура махсулот таннархини пасайтириш имкониятларини белгилаб 
беришдан иборатдир. 
Махсулот таннархи корхонанинг махсулот ишлаб чикариш ва 
сотиш харажатларининг пулдаги ифодасидир. Таннарх асосида ишлаб 


www.qmii.uz/e-lib 
99 
чикариш харажатлари ётади. Бозор иктисодиёти шароитида махсулот 
таннархини тахлил килишнинг ахамияти мулкчиликнинг барча 
шаклларида иш юритаётган корхоналар учун ахамиятга эга. Ишлаб 
чикариш харажати тугрисида тула-тукис маълумотга эга булмасдан 
ишлаб чикаришни илмий жихатдан ва самарали бошкариш мумкин 
эмас. Бу курсатгич фойда, даромад, рентабеллик даражаси, бахо ва 
бошка куп курсатгичлар билан боглик. Шунинг учун кишлок хужалик 
корхонаоарда махсулотларнинг ишлаб чикариш таннархи ва тулик 
таннархини фарклаш керак.
Корхонанинг ишлаб чикариш учун килган барча харажатлари 
махсулотнинг ишлаб чикариш таннархини белгилайди. Махсулотни 
тулик таннархи эса ишлаб чикариш таннархи ва махсулотни сотиш 
билан боглик булган харажатларини уз ичига олади.
Халк турмуш даражасининг юксалиши махсулот таннархнинг 
пасайишига 
куп 
жихатдан 
боглик.бунга 
эса 
асосан,мехнат 
самарадорлигини ошириш ва ишлаб чикариш харажатларини 
камайтириш йули билан эришиш мумкин.У жонли ва буюмлашган 
мехнатни тежашни билдиради,фойдани купайишини, бюджетга 
тушадиган туловларнинг ортишини таъминлайди. Шу боис махсулот 
таннархини мунтазам равишда оз-оздан пасайтириш мухим ахамиятга 
эга булиб,ишлаб чикаришни баркарор рентабеллик булишнинг 
таъминлашнинг мухим шартидир.
Махсулот 
таннархини 
пасайтиришнинг 
асосий 
йуллари 
куйидагилардан иборат:бошкарув усулларини, ишлаб чикариш ва 
мехнатни 
илмий 
ташкил 
килишни, 
хужалик 
хисобини 
такомиллаштириш,ишлаб чикариш кувватлари ва ишлаб чикариш 
фондларидан фойдаланишни яхшилаш, моддий ресурслардан тежаб-
тергаб фойдаланиш ишлаб чикаришни бошкариш ва унга хизмат 
курсатиш харажатларини камайтириш, хужасизликка карши курашиш 
ва хокозалар.
Саноат корхоналарида махсулот таннархини тахлил килишнинг 
вазифалари куйидагилардан иборат: 
I.Махсулот таннархини пасайтириш режасининг бажарилишини 
аниклаш : 
2. Таннархни режалаштирилганига нисбатан узгариш сабабларини 
аниклаш ва уни пасайтириш имкониятларини топиш: 
3.Таннархни пасайтириш имкониятларини аниклашга каратилган 
чора тадбирлар ишлаб чикариш: 
Бундан ташкари, махсулот ишлаб чикариш ва уни сотиш билан 
боглик булган хакикий харажатларнинг режага нисбатан булган 
иктисод 
(тежаш) 
ёки 
ортикча 
харажатга 
таъсир 
этувчи 
омилларнианиклаш,махсулот ишлаб-чикариш жараёнида моддий ва 


www.qmii.uz/e-lib 
100 
мехнат кучларидан тугри фойдаланиш усттидан назорат олиб бориш, 
махсулот ишлаб-чикариш махсулот айрим турларининг хакикий 
таннархини режа таннархи билан солиштириш ва фаркларни белгилаш, 
уларнинг сабаблари ва таннархини пасайтиришнинг имкониятларини 
аниклаш,таннарх буйича режанинг бажарилишини назорат килиш.
Тахлил килиш махсулот таннархининг катор йиллар буйича ва 
таркибини текширишдан, асосий махсулот турларнинг таннархини 
пасайтириш режасини бажарилишини урганишдан бошланади. 
Махсулот таннархини пасайиши ва ошишига таъсир этувчи омиллар 
урганилади. Бунинг учун махсулот тури буйича тахлил этилади.

Download 0.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling