Bosim orttiruvchi nasos uskunasi

Isitish tizimlariga qo‘yilgan talabalar
Tayanch so‘z va iboralar:Estetik, iqtisodiy, montaj, ishlab chiqarish, ekpluatatsiya, iqtisodiy.
Isitish tizimlarining qurilish jarayoni (montaji) bobidagi talab. Bunda m ayda va kichik detal, uskuna va bog‘lamlar soni kam roq bo‘lishi, u larn i tay y o rlash d a m exanik asb o b iar y o rdam ida tay y o rlan ish in i ta ’m inlash, m ontaj qilishda unifikatsiyalangan tugunlarni q abul qilish kabi talablarga rioya etish talab qilinadi. 5. Texnik talab. U nga isitish tizimlarining ishlatilish davrida samarali ishlashini ta ’minlash, oddiy boshqarilishi, oson ta ’mirlanishi, shovqinsiz ishlashi, issiqlik tashuvchining xavfsiz harakati va uskunalarning ishonchli ham da m ustahkam ishlashi kabi talablar kiradi. Bu talablar shartli ravishda qabul qilinadi, chunki isitish tizimlarini lo y ih alash , q u rish va ish latish jaray o n i m ahalliy ta la b la rg a uzviy bog‘liqdir. Y uqorida eslatilgan talablarning asosiy zarurlari sanitariyagigiyenik va texnik talablam i tashkil qiiadi. Binolam i isitishdan asosiy m aqsad yilning sovuq davrida binolar tashqi devorlari, deraza oynalari, eshiklar, tom yopmalari va pastki qavat pollari orqali yo‘qolgan issiqlikni to ‘ldirishdir. T ashqi havoning h a ro ra ti bilan bino ichidagi havoning harorati orasidagi farq va tashqi to ‘siqning sathi qancha katta bo‘lsa, binodagi to ‘siq konstruksiyalari orqali shuncha issiqlik yo‘qotadi. Binoning issiqlikni qanchalik tashqi to‘siqlaming konstruktiv tuzilishig a va qanday materialdan yasalganligiga, material zichligiga va boshqa k o ‘rsatkichlarga ham bog‘liq. Masalan, bir jinsli yupqa devor qalin devorga nisbatan issiqlikni ko‘proq o'tkazadi. Bir xil qalinlikka ega yog‘och devor g‘isht devorga nisbatan issiqlikni kam o ‘tkazadi va g‘isht devorga nisbatan beton blokli devorlar ham issiqlik o ‘tkazuvchanligi kattadir. Ba’zi materiallar (g‘isht, tosh, materiallar) issiqlikni organik va boshqa polim er (yog‘och, namat, penoplast, kigiz, asbest) materiallarga nisbatan k o ‘proq o ‘tkazadi. Bu farq tashqi to ‘siq konstruksiyalaming turiga, material zichligiga, namligiga, issiqlik o ‘tkazuvchanlik va issiqlik o ‘zlashtirish koeffitsiyentiga hamda tashqi va ichki havo haroratlarining farqiga bog‘liq. Demak, bino xonalarida zarur harorat muhitini tashkil etish uchun va tashqi to 4siq orqali sarf boMgan issiqlikni tiklash uchun isitish asbo* blari quriladi. Binoni isitish uchun zarur bo'lgan issiqlik miqdori yoqilg‘i yondirilib hosil qilinadi. Yoqilg‘i qozonlar tagida yoki isitish otashxoaalarida yoqiladi va ulardan issiqlik suv, bug', havo ko‘rinishida binoga quvurlar orqali o ‘tkaziladi. Binoning xonalariga issiqlik asboblari orqali beriladigan issiqlik miqd o ri Vatt orqali o ‘lchanadi va Vt(Bm) deb belgilanadi.
Isitish asboblaridan binoga issiqlik oqimining tarqalishi konveksion va nurlanish vositasida uzatiladi. Xonalarning ichida turgan insonning sezgi organlariga ta ’sir qiluvchi birinchi ko‘rsatkich devoming ichki yuzasidan tarqaladigan radiatsion haroratdir. Xona ichidagi h av o haroralining miqdori t, radiatsion harorat tR ni uzluksiz boshqarib turadi. R adiatsion harorat bu to ‘siq konstruksiyalaming ichki sirtlarining o‘rtacha harorati b o ‘lib, bu harorat xona o ‘rtasidagi insonga nisbatan olinadi. Sanitariya-gigiyenik talab. Bunda to‘siq konstruksiyalaming ichki sirtini va ichki havo haroratini talab etilgan darajada xona tarxi va balandligi b o ‘-yicha havo h a ra k a tin i ru x sa t etilgan ko‘rsatkichda va isitish asboblarining sirt haroratini cheklangan chegarada ushlash kerak bo'ladi. 2. Iqtisodiy talab. Bunda isitish tizimlari uchun sarf bo‘ladigan metall miqdorini va ishlatish jarayonida issiqlik energiyasini iloji boricha tejash talab etiladi.
* Me’morchilik va qurffish borasidagi talab; Bunda xonalar ichidagi isitish jihoqaytuvchi quvurlar; va qurilish konstruksiyasi xona inblari teryeri bilan uyg‘un, ixcham, v a binoning umumiy qurilish m uddati bilan chambarchas bog‘langan boMishi lozimIsitish tizimlari joylashishi va harakat doirasiga asosan mahalliy va
m arkaziy turlarga bo'Iinadi.
Mahalliy isitish tizimlari bir binoga xizmat qilib (1.1-rasm), ular asosiy uch elementdan iborat bo‘ladi: issiqlik ishlab chiqaruvchi qozon qurilma.lari, issiqlik tashuvchi quvurlar tizimi va xona ichiga o‘rnatilgan isitish asbobi. Isitish tizimlaridagi issiqlik tashuvchi sifatida issiq suv, bug1,
elelctr toki yoki biror turga m ansub b o ‘lgan elementdan foydalaniladi.
M arkaziy isitish tizimlari esa birgina issiqlik ishlab chiqaruvchi qozon
qurilm alaridan (issiqlik ishlab chiqaruvchi m arkaz) hosil bo'lgan issiqlik
bilan ikki va undan ortiq binolam i isitishdan iborat bo‘ladi. Issiqlik ishlab
chiqaruvchi m arkaz o ‘rnida qozon qurilm alari yoki issiqlik almashtiruvchi uskunalar bo‘lishi mumkin. Issiqlik almashtiruvchi uskunalarda o ‘ta
isitilgan suv yoki bug‘ orqali (teploobmen) issiqlik asboblari uchun kerak bo‘lgan haroratdagi issiq suvni vujudga keladi. Bunda m arkaziy issiqlik beruvchi uskunalar isitilayotgan binoning ichida joylashgan bo‘lsabu qurilma mahalliy issiqlik markazi yoki mahalliy qozon qurilmalar i deyiladi. Aksincha, markaziy issiqlik beruvchi qurilmalar alohida turuvchi binoda
joylashgan taqdirda ular issiqlik markazi, issiqlik stansiyalari (alohida turuvchi
qozon qurilmalari) yoki issiqlik elektr markazi (IEM-TETS) deb yuritiladi.
Issiqlik tizimining ikkinchi asosiy elementlaridan biri issiqlik tashuvchi
harakatlanadigan quvurlardir. Bu quvurlar issiq tarqatuvchi m anbalarga
uiangan magistral quvurlar, issiqlik asboblaridan issiqlik tashuvchi o‘tib,
sovutilib yig‘ilib qaytuvchi magistral quvurlardan, tirgaklardan (vertikal),
shahobcha quvurlardan va uzatm alardan iborat bo‘ladi.
Issiqlik tizimlari markazlashtirilgan tizimini quyidagi turlari mavjud:
A. Issiqlik tashuvchining turiga qarab, issiq suv yordam ida ishlaydigan, bug* yordam ida ishlaydigan, issiq havo yordamida ishlaydigan va gaz
yordam ida ishlaydigan isitish tizimlari mavjud. Bundan tashqari issiqlik
tashuvchining paydo qilinishidagi uslubga qarab aralash holatd a ishlaydigan, issiq suv-suvli, bug‘-havoli, bug‘-suvli va havo-gazli isitish tizimlari mavjud.
B. Issiqlik tashuvchining quvurlardagi harakat uslubiga q a ra b sun’iy
va tabiiy issitish tizim lariga b o ‘linadi. Sun’iy isitish tizim ida issiqlik
tashuvchi mexanik kuch (so‘rg‘ich)lar yordamida harakatga keltiriladi.
Tabiiy isitish tizimida issiqlik tashuvchi tabiiy bosim kuchi ta ’siri ostida
harakatga keladi. Tabiiy bosim kuchi ta ’siridan issiqlik tashuvchi, issiqlik ishlab chiqaruvchi m arkazda isitilayotgan muhitga va issiqlik asboblaridan sovigach qaytib kelayotgan issiqlik tashuvchining zichliklaridagi
arifmetik farq evaziga harakatga keladi. Bu issiqlik tizim laridagi bosim
kuchini issiqlik qurilmalaridagi gravitatsion bosim deb ham ataJadi.
D. Issitish tizimlaridagi issiqlik tashuvchining boshlang‘ich haroratiga
qarab past haroratli va yuqori haroratli isitish tizimlariga bo‘linadi. Yuqori
haroratli isitish tizimidagi issiqlik tashuvchining harorati 1500 С gacha bo‘lib,
past haroratli isitish tizimidagi issiqlik tashuvchining harorati 700 С gacha
bo‘ladi va o‘rta haroratlisi 700 С dan 1000 С gacha bo‘ladi.
B u g ‘ y o rd a m id a ish la y d ig a n issitish tiz im la rid a g i b u g ‘ning
boshlang‘ich bosimi m iqdoriga qarab past bosimli bug‘li isitish tizimi va
yuqori bosimli bug‘li isitish tizimlariga bo‘linadi. Bug‘ yordam ida ishlaydigan issiqlik tizimidagi bug‘ning past bosim miqdori 500 PEPE miqdorigacha, yuqori bosimli b o ‘lsa 7000 PE dan ortiq b o ‘ ladi.