Bozor iste’molchi va sotuvchilarning xohish va istaklari mos kelib o‘zaro tovar va xizmatlarni ma’lum bir qiymat evaziga ayirboshlaydigan joy. Market

Xi parametr qiymati	0,6
0,1
-

4-topshiriq: Tovar partiyasi miqdori 200 juft poyafzal, nuqsonni aniqlash uchun 10% tanlangan bo‘lsa, poyafzal partiyasining nuqson koeffitsiyentini aniqlang. Poyafzalni tekshirish natijalari jadvalda keltirlgan.

Ko‘rsatgichlar	Tagcharmning mustahkamligi	Yuzasining nuqson chiqishi	Tag qismining nuqson chiqishi	Poshnaning nuqson chiqishi
Nuqsonlar soni	1	1	3	2
Nuqsonning muhimlilik darajasi	0,4	0,2	0,1	0,3

5-topshiriq: Texnik iqtisodiy parametrlarga asosan Roysin-505 va Artel–3 muzlatkichlarining raqobatbardoshliligini aniqlang. Ushbu tovarlarning texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari jadvalda keltirilgan

Texnik -iqtisodiy ko‘rsatkichlar	Roysin	Artel–3	Koeffitsiyenti
Ishonchliligi	100	130	0,18
Tejamliligi ks/kg	1,2	1,10	0,15
Tempuratura 0S.	-12	-15	0,13
Sovutish kamerasining sig‘imi, dm^3	40	50	0,12
Hajmi, l	250	280	0,4
Dizayni (10 ballik tizmda)	4	6	0,1
Elektr quvvatidan ajratilgan paytda mahsulotlarning saklanuvchanligi	5	11	0,05
Material sig‘imi, kg	48	60	0.05
Narxi so‘m	1400	1700	-
Jami ekspluatatsiya davridagi yangi harajatlar	6600	4500	-

6-topshiriq: Oziq-ovqat mahsulotlari raqobatbardoshligini aniqlashda birinchi navbatda organoleptika bahosi natijalarini hisobga olish zarur. Tadqiqot ob’ektlari sifatida 5 ta choy namunasini olamiz: Ahmad (O‘zbekistonda qadoqlangan), Dilmah (Seylon), Lipton (Hindiston), Bayce (O‘zbekistonda qadoqlangan), Yuan (Xitoy).
Jahon amaliyotida choy sifatining organoleptik ko‘rsatkichlari (hidi va ta’mi), damlamasi, damlangan choy bargining rangi, quruq choyning tashqi ko‘rinishi 10­ balli shkalada baholanadi. Biroq choy uchun o‘ziga xosliklar mavjud. «Unikum» choyini istisno qilganda hech qaysi choy 10 ball olmaydi. «Unikum» bu – intilish lozim bo‘lgan idealdir.
Bunday o‘ta yuqori sifatli choy dunyoda yiliga atigi 100 kg ishlab chiqariladi. Qolgan choylar ancha kam ball oladi. Masalan, krasnodar choyi va gruzin choyi bu shkalada ko‘pi bilan 5-5,5 ball oladi. Eng yaxshi import navlar - 7 va kamdan-kam hollarda 8 ball oladi.
Biroq boshqa, ball bahosining oddiy shkalasidan ham foydalanish mumkin bo‘lib, unga ko‘ra har bir ko‘rsatkich bo‘yicha olish mumkin bo‘lgan maksimal ball 5 ga teng.
Aytaylik, tadqiq etilayotgan choy namunalari ball baholari natijalari quyidagicha: tadqiq etilayotgan choy namunalari ball baholari natijalari

Tadqiq etilgan choy markalari
Ko‘rsatkichlar *	Ahmad	Dilmah	Lipton	Bayce	Yuan
Hidi va ta’mi	3	4	5	3	3
Damlamasi	4	4	5	4	4
Damlangan choy rangi	4	5	5	4	3
Quruq choyning tashqi ko‘rinishi	3	5	5	4	3

* ko‘rsatkichlar «Qadoqlangan qora choy» GOST 1938-90 dan olingan. Tovar raqobatbardoshligini ushbu ko‘rsatkichlar bo‘yicha baholang.

1^ Ўзбекистон Республикасининг қонуни “Рақобат тўғрисида” 2012 йил 6 январь, ЎРҚ-319-сон// Лех.уз.

2^ Ўзбекистон Республикасининг қонуни “Товар бозорларида монополистик фаолиятни чеклаш ва рақобат тўғрисида”ги қонуни 1996 йил 27 декабр, ЎРҚ-355-сон// Лех.уз.

http://fayllar.org