Бозордаги монополистик фаолиятни чеклаш ва рақобатни ривожлантириш самарадорлиги

 
2.3. Монополистик фаолият кўрсатувчи корхоналарни давлат 
реестирига олиш ва улар фаолиятини назорат қилиш жараёни. 
Давлат иқтисодиётмизни тартибга солиш механизмларидан бири 
монопол корхоналар фаолиятини доимий назоратда бўлиб туришини тақаззо 
этади. Бу эса ўз навбатида худудларда домий равишда бозорлардаги рақобат 
мухитини тахлил қилиб бориш, уни даражасини, тусини ва устун 
мавқейларини аниқлаб борилади. Бу ишлар Ўзбекистон Республикасида бу 
борадаги қонунчиликдан келиб чиқган ҳолда амалга оширилади.
Ўзбекситон Ресупбликасининг “Товар бозорларида устун мавқейга эга 
бўлган хўжалик юритувчи субъектлар давлат реестрини шаклланитириш ва 
юритиш тартибини белгилаш тўғрисида”ги низом
9
га кўра давлат реестрига бир 
бирини ўрнини босмайдиган муайан товарлар бозорида улуши эллик % ва 
ундан юқори бўлган хўжалик юритувчи субъектлар кириши белгилаб берилган. 
Шунга кўра, хусусийлаштириш, монополиядан чиқариш ва рақобатни 
ривожлантириш қўмитаси томонидан, товарлар бозорини юқоридаги тартиб 
асосида, рақобат даражаси, туси ва бозордаги устун мавқени аниқлашнинг бир
қатор тартиблари ишлаб чиқилган. Бунда муайян товар бозорида жами ўттиз 
беш ва ундан ортиқ фоиз улушга эга бўлган ўзаро рақобатлашаётган ёки 
рақобатлашиши мумкин бўлган хўжалик юритувчи субъектларнинг рақобатни 
чеклаб қўйган ёки чеклаб қўйиши мумкин бўлган битимларини (келишиб 
қилинган ҳаракатларини) аниқлаш ва тўхтатиш; бозорларни монополлашуви 
ва/ёки устун мавқени мустаҳкамлашга йўл қўймаслик; монополиядан чиқариш 
эҳтимоли ва соғлом рақобат муҳитини яратиш мақсадида бозорларда 
таҳлиллар ўтказиб борилади. 
9
ЎзР АВ 27.05.2008 й. 1064-1-сон билан рўйхатга олинган 
ЎзР МЧРТҚҚДҚ Қарори тахриридаги Низом.

---

62 
Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш ва рақобатни 
ривожлантириш давлат қўмитаси раисининг 2010 йил 9 августдаги 112и/ч-
сонли буйруғига асосони “Товар бозорларида рақобат муҳитини ҳолатини 
таҳлил қилиш ва баҳолаш бўйича” услубий тавсиянома ишлаб чиқилган. Унга 
кўра Товар бозори ва ундаги рақобат ҳолатини таҳлил қилиш бир нечта 
босқичда амалга оширилади.