Bozorining shakllanishi va rivojlanishi

O’zbekistonda ishchi kuchi bozorining shakllanishi va rivojlanishi

Jamiyatning yalpi milliy mahsuloti hisobiga ishlab chiqarish-ning moddiy ashyoviy omillarigina emas, balki shaxsiy omili — ishchi kuchi, jamiyatning asosiy ishlab chiqaruvchi kuchi ham takror hosil etiladi va sifat jixatdan ancha yuqori darajada takror yuzaga chiqariladi. Ishchi kuchini takror hosil qilish insonning jismoniy kuchlari va aqliy qobiliyatlarini uzluksiz qayta tiklab va ta'minlab turish, yangi ishchi avlodini tanyorlash ularning mehnat malakasini muttasil yangilab va oshirib borish, umumiy bilim va kasbiy darajasining o’sishini ta'minlash demakdir. Ishchi kuchini takror yaratish xodimlarni ishlab chiqarishga jalb etishni, tarmoqlar, kor-xonalar, regionalar o’rtasida mehnat resurslarini taqsimlash va qayta taqsimlashni, ularning xodimlarga bo’lgan ehtiyojlari qondirilishini va ayni paytda ishchi kuchining ish bilan to’la va samarali band bo’lishini ta'minlaydigan ijtimoiy-iqtisodiy mexanizmini yaratishni ham o’z ichiga oladi.
Ixtiyoriy ishsizlik: tabiiy ishsizlik turi bo’lib, bunda meh-natga layoqatli kishilarning mehnat faoliyatidan o’z xoxishi bo’yicha chetlashgan, ya’ni ishlashni xoxlamaydigan qismi tushuniladi.³
Bandlik - bu fuqarolarning shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarini qondirish bilan bog’liq bo’lgan, qonunlarga zid kеlmaydigan va ularga ish haqi (mеhnat daromadi) kеltiradigan faoliyatdir.⁴
Har qanday davlatda ishsizlik muammosi mavjud bo'lib, undan butunlay xalos bo'lishning iloji yo'q. Mamlakatda friksion va tarkibiy ishsizlik turlarining bo'lishi iqtisodiyotda katta o'zgarishlarga olib kelmaydi va jamiyat uchun qaysidir ma'noda tabiiy holat hisoblanadi.⁵
Yoshlar mehnat bozorida davlatning amalga oshiradigan siyosatlaridan biri – bu ijtimoiy himoya siyosatidir. Unga ko’ra davlat mehnat bozorida raqobatbardosh bo’lmagan va ijtimoiy himoyaga muhtoj shasxlarni ishga joylashtirish bo’yicha chora-tadbirlar ko’zda tutadi. Ya’ni, aholini ish bilan ta’minlashga ko’maklashish maqsadida korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga ijtimoiy himoyaga muhtoj, ish topishda qiynaladigan va mehnat bozorida teng sharoitlarda raqobatlashishga qodir bo’lmagan shaxslarni ishga joylashtirish uchun ish joylarining eng kam miqdori belgilanadi.
Mehnat bozori statistikasi 2010-yildan to 2020-yilgacha