1). Menshik qatnasıqlarınıń qatnasıwshısı bolıw, óndiris faktorlarına iyelik etiw.
2). Ekonomikalıq erkinlikke iye bolıw.
3). Ekonomikalıq háreketler ushın juwapkershilikti óz moynına alıw hám jumıstıń nátiyjeligine juwap beriw.
4). Payda alıwǵa umtılıw.
5) . Kommertsiyalıq sırǵa iye bolıw.
6). Báseki gúresine qatnasıw hám bazarda nızam tiykarında hadal básekelesiw.
7). Aldawshılıqqa jol bermew, hadallıq penen xızmet etiw.
8). Ekonomikalıq táwekelshilik.
9). Nızam qaǵıydalarǵa boysınıw.
10). İsbilermenlikte ózin-ózi basqarıw.
İsbilermenlik mámlekettiń qatnasıwısız, onıń járdemisiz rawajlanbaydı. Mámleket salıqlar, subventsiyalar, eksport jeńillikleri, sonday-aq óziniń esabınan pulsız ulıwma bilim beriw arqalı isbilermenlikti qollap quwatlaydı. İsbilermenlik penen shuǵıllanıwshılar patent hám litsenziyalarǵa iye bolıwları tiyis.
Patent - bul jeke tártipte isbilermenlik penen shuǵıllanıwǵa berilgen guwalıq. Ol mámleketlik finans shólkemleri tárepinen beriledi.
Litsenziya -patentten paydalanıwǵa berilgen ruxsatnama.
2. Kárxananıń tiykarǵı formaları.
Bazar ekonomikası jaǵdayında tiykarǵı tovar óndiriwshi bolıp, kárxanalar xızmet etedi. İsbilermenlikte kárxanalardan baslanadı. Kárxana óz aldına, óz ıqtıyarı menen xojalıq júrgiziwshi sub`ekt. Ol qanday menshikke tiykarlanıwına qaramastan bazar ushın xızmet etedi. Kárxana satıwshı sıpatında bazarǵa óz tovarların shıǵaradı, al qarıydar sıpatında óndiriske kerekli bolǵan resurslardı satıp aladı.
Kárxana xojalıq júrgiziwshi sub`ekt sıpatında ekonomikalıq ǵárezsizlikke iye. Ol tiykarǵı ekonomikalıq mashqalalardı ózi sheshedi. Bazarǵa qarap is tutadı. Rejeli ekonomikadan bazar ekonomikasına ótiw dáwirinde kárxananıń erkinligi sheklengen boladı.
Kárxanalar mámleketlik menshikte bolmasa da mámleket qadaǵalawında boladı. Olar xızmet túrin tańlawda erkin bolmaydı. Biraqta olar ástelik penen bazar qatna-sıqlarına óte baslaydı. Kárxanalardıń menshik formaları hám xojalıq júrgiziw usılları hár qıylı. Xızmet kórsetiwine qarap kárxana kishi, orta hám iri kárxanalar bolıp bólinedi.
Kárxanalar óz náwbetinde kishi, orta hám iri biznestide shólkemlestiredi. Kishi hám orta biznes bazar ekonomikası jaǵdayında hár qanday jaǵdayǵa tez beyimlese aladı, onıń ushın pul tabıw ańsat, bul jerde ekonomikalıq mápler arasında úylesimlikte joqarı dárejede boladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
