Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi o’ta salmoqli darajada rivojlanib takommillashib bormoqda. Dvlatimiz dunyo xamjamiyatida o’z o’rni va maveyiga EGA bo’ldi

2. Xom-ashyo maxsulotlari tavsifi.

Karbamid ishlab chiqarish uchun asosiy xom-ashyo bo‘lib quruq gaz CO2 va suyuq NH₃ xizmat qiladi. Ularni trubaprovodlar orqali olinib, kompressorlardan o‘tkazilib sintez jarayonga beriladi.

Ammiak odatdagi sharoitda o‘ziga xos o‘tkir xidga ega bo‘lgan rangsiz, gaz bo‘lib, havodan 1,7 marta engil. Bosim oshirilganda yoki sovutilganda u osongina rangsiz suyuqlikka aylanadi. 1 litr NH3 - n.sh da 0,76 gramli keladi. Atmosfera tasiri ostida saqlanadi.

Ammiak kimyoviy jixatdan ancha aktiv birikmadir. Reaksiyalarda qaytaruvchi xossalarini nomoyon qiladi. NH3 kislorodda oqish yaltiroq alanga berib yonadi. Bunda suv va erkin azot hosil bo‘ladi.

4NH3 + 3O2 = 6H2O + 2 N2.

Boshqa sharoitda ammiakning oksidlanishi davom etib, azot oksidlari hosil bo‘lishi mumkin.

Ammiakning suvdagi eritmasi ishqoriy reaksiyaga ega, bu hol unda gidrooksil ionlari borligidan dalolat beradi. Ammiak molekulalarining bir qismi suvning N+ ionlari bilan birikib, tuz tarkibiga kiradigan NH4+ ionlarini hosil qiladi.

NH⁺3 + OH^- = NH4 OH

NH3 + HOH = NH4+ + OH

SHunday qilib NH3 eritmasida bir vaqtning o‘zida NH3 molekulalari, NH4+ va OH^- ionlari, NH4OH molekulalari mavjud bo‘ladi.

Ammiakning muhim kimyoviy xossasi, uning kislotalar bilan ta’sirlashib ammoniy tuzlarini hosil qilishdir. Bunda NH₃ molekulasiga kislotaning N+ birikib, tuz tarkabiga kiradigan NH₄+ xosil qiladi;

NH3 + HCl =NH4Cl

NH3 + H3PO4 =NH4H2PO4

Ammoniy tuzlari suvda oson erib, ionlarga batamom ajraladi. NH₃ va ammoniy tuzlaridan keng miqyosda ishlatiladi. Suyuq ammiakdan sovutish

masalalaridan sovutiluvchi agent sifatida sun’iy muz tayyorlashda ishlatiladi.
Sanoatda ammiak asosan azot va vodoroddan sintez qilish yo‘li bilan olinadi. Bunda
azot suyuq havodan, vodorod metanni konversiya qilish natijasida olinadi.

Karbonat angidrid gazi (CO₂) - hidsiz, rangsiz, havodan 1,5 marta og‘ir,

ochqimtir ta’mga ega gaz bo‘lib, buni bir idishdan ikkinchi idishga quyish mumkin.
Quyidagi tartib bilan AM-76 sexidan karbamid ishlab chiqarish uchun beriladi.

• 
  CO₂ ning hajmiy ulushi quruq tarkibda - 98,0 % dan kam emas;
  
• 
  oltingugurt (vodorod bilan aralashmasi) - 1 mg/dm³ dan ko‘p emas;
  
• 
  yonuvchanligi
  
• 
  kislorod
  
• 
  AM EA (qorishma)
  
• 
  harorati
  
• 
  bosimi
  

Karbamid formaldegid smola (KFS) markasi

• 
  Karbamid massa ulushi
  
• 
  formaldegid massa ulushi
  

Uglerod (IV) oksidi - bo‘g‘uvchi gaz, nafas olishni qiyinlashtiradi. U po‘lat

ballonlarda saqlanadi va tashiladi. U juda ko‘p maqsadlarda ishlatiladi. Ballonning jumragi ochilganda, suyuq CO2 bug‘lanadi, natijada bir qismi quruq muzga aylanadi. Qattiq CO₂ quruq muz deyiladi. Xona haroratida bir hajm suvda tahminan bir hajm CO2 eriydi. Bunda karbonat kislota hosil bo‘lib, jarayon qaytariladi.

H2O + CO2 ^ H2CO3

Bunda muvozanat o‘ng tomonga siljigan, ya’ni juda ham erigan CO₂ kislotaga aylanadi [7,15,21,26].

Uglerod (IV) oksidi kislotali oksidlarning barcha xossalarini namoyon qiladi. Shunga qaramay ba’zi metallar undan kislorodni tortib oladi.

2Mg + CO2 =2Mg O+ C

• 
  0,005 % dan ko‘p emas;
  
• 
  0,3 % dan ko‘p emas;
  

- 15,0 mg/dm³ dan ko‘p emas;

- 45^OCdan ortiq emas;

- 4,8 kPa;

TU - 113-03-469-80;

- 20 - 24 %;

• 
  54-60 % dan ortiq emas;