Burchak Umumiy uchga EGA bo’lgan ikki nurdan tashkil topgan geometrik shakl burchak

Burchak

• Umumiy uchga ega bo’lgan ikki nurdan tashkil topgan geometrik shakl burchak deb ataladi (1-rasm).
• Nurlar burchakning tomonlari, ularning umumiy nuqtasi burchakning uchi deb ataladi. O nuqta - burchakning uchi;
• OA va OB nurlar – burchakning tomonlari .
• < AOB yoki < O ko’rinishda belgilanadi.

1-rasm.

2-rasm.

• 2-rasmda burchakning ichki qismi (sohasi) chizib ko’rsatilgan.

Agar burchakning tomonlari bir to’g’ri chiziqni tashkil qilsa, bu burchak yoyiq burchak deb ataladi.

• Agar burchakning tomonlari bir to’g’ri chiziqni tashkil qilsa, bu burchak yoyiq burchak deb ataladi.
• Har qanday to’g’ri burchaklar bir-biriga teng, yoyiq burchak 180o bo’lgani uchun u ikkita to’g’ri burchakka teng.

1-ta’rif. Aylana to’la yoyining ¼

• 1-ta’rif. Aylana to’la yoyining ¼
• ( to’rtdan bir) qismi 90o ga teng. Kattaligi 90o ga teng burchak to’g’ri burchak deyiladi. To’gri burchakning d harfi bilan belgilanadi
• (fransuzcha droit – to’g’ri degan manoni bildiradi)
• d = 90o.
• 2-ta’rif. To’g’ri burchakdan kichik burchak o’tkir burchak deyiladi.
• 3-ta’rif. To’g’ri burchakdan katta, ammo yoyiq burchakdan kichik burchak o’tmas burchak deyiladi.
• 4-ta’rif. Bir nuqtadan chiqqan nur, o’sha nuqta atrofida aylanib, avvaligi holatini olishi natijasida hosil bo’lgan burchak to’la burchak deyiladi. (3-rasm).

3-rasm.

• To’g’ri burchak

• O’tkir burchak

• O’tmas burchak

• To’la burchak

O’quv jarayonida burchaklarni o’lchash uchun transportirdan foydalaniladi.

• O’quv jarayonida burchaklarni o’lchash uchun transportirdan foydalaniladi.
• Bittadan tomonlari umumiy bo’lib ,qolgan tomonlari to’g’ri chiziqni tashkil etgan burchaklar qo’shni burchaklar deyiladi.
• (4-rasm).
• < BOC va < AOB – qo’shni burchaklar.
• Qo’shni burchaklar birgalikda yoyiq burchakni tashkil qilgani uchun ularning kattaliklari yig’indisi 180o ga teng bo’ladi.
• α+β=180o

4-rasm

Berilgan har qanday burchak uchun uning har bir tomonini davom ettirib, ikki usul bilan qo’shni burchaklar yasash mumkin. (5-rasm).

• Berilgan har qanday burchak uchun uning har bir tomonini davom ettirib, ikki usul bilan qo’shni burchaklar yasash mumkin. (5-rasm).
• Vertikal burchaklar deb, birining tomonlari uchiga nisbatan davom ettirish natijasida hosil bo’lgan burchaklarga aytiladi (6-rasm).

5-rasm.

• 180o – α

• 180o – α

• α

• α

6-rasm.

Burchak bissektrisasi

• Burchak bissektrisasi
• Uchburchakda burchak uchidan chiqib, bu burchakni teng ikkiga bo’luvchi nur uning bissektrisasi deyiladi.
• Uchburchak ABC da AK – bissektrisa, u yoki
• la yoki lBC deb yoziladi, bunda < BAK= bo’ladi (7-rasm).

7-rasm.