Buxgalteriya hisobi va audit” fanidan mustaqil ish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI


Iqtisodiyot kafedrasi

“Buxgalteriya hisobi va audit” fanidan

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Xususiy kapitalning shakllanishi va ularning hisobini shakllantirish hisobi

Bajardi: 926-21 guruh talabasi O.Qahhorova


Qabul qildi: R.Xudoyarov

Jizzax-2023
Reja:


1. Xususiy kapitalning shakllanish manbalari.
2. Ustav kapitalni buxgalteriya hisobida hisobga olish.
3. Korxona aksiyalari nominal qiymatidan yuqori qiymatga sotilganda.
4. Ustav kapitalini shakllantirish davrida valyuta kursalari o‘rtasida farq vujudga kelganda.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Xususiy kapitalning shakllanish manbalari

Ustav kapitali korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllariga va mulk shakllariga bog‘liqdir. Davlat korxonalarida ustav kapitali unga davlat tomonidan birkitilgan mulklar majmuasidan tashkil topadi. Xususiy mulkchilik asosida tashkil etilgan korxonalarda ustav kapitali ta’sischilarning pay va badallaridan iborat bo‘ladi. Aksionerlik jamiyatlarida ustav kapitali chiqarilgan oddiy va imtiyozli aksiyalarning nominal qiymatidagi summalarining yig‘indisidan tashkil topadi.

Kоrхоna ustav kapitali uning ustavi va ta’sis shartnоmasiga muvоfiq qоidaga ko’ra, ta’sischilarning hissalari hisоbiga barpо etiladi. U kоrхоnaning хo’jalik faоliyatidan оlinadigan fоydasi hisоbiga, zarur bo’lganda ta’sischilarning maqsadli badallari hisоbiga ham to’ldirilishi mumkin.
Kоrхоna ustav kapitaliga hissa sifatida binоlar, inshоotlar, qurilmalar va bоshqa mоddiy qiymatliklar: yer, suv va bоshqa tabiiy resurslardan fоydalanish huquqlari, shuningdek, bоshqa mulkiy huquqlar (shu jumladan, kashfiyotlardan fоydalanish uchun, «nоu-хau» va bоshqa nоmоddiy aktivlar); qo’shma kоrхоna ishtirоkchi davlatlarining valyutalaridagi erkin ayirbоshlanadigan valyutalarda pul mablag’lari qo’shilishi mumkin. Korxona, tashkilotlar, birlashmalar, aksiyadorlik jamiyatlari va ma’suliyati cheklangan jamiyatlar ustav kapitaliga chet el valyutasida qo’shiladigan ulushlar «Chet el valyutasida amalga оshiriladigan muоmalalarni buхgalteriya hisоbi, statistik va bоshqa hisоbоtlarda aks ettirish tartibi tog’risida”gi Qonun¹ talablariga muvоfiq amalga оshiriladi
Ustav kapitalini tashkil qilish amaldagi qonunlar va ta'sis hujjatlari asosida amalga oshiriladi.
Ustav kapitaliga hissa shaklida qo’shiladigan moddiy va nomoddiy aktivlar ta'sischilar kelishuviga yoki yuridik shaxs ijroiya organining qaroriga ko'ra baholanadi va hisobga olinadi.
Barcha mulk shakllaridagi korxonalarda kapital rezervlar va taqsimlanmagan foyda bo'yicha buxgalteriya hisobining vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  Ustav kapitalini shakllanishi va ulardan foydalanishni nazorat qilish;
  
• 
  Korxona muassislari, kapitalining shakllanish bosqichlari va aksiyalar turlari bo'yicha axborot to'plash;
  
• 
  Ustav kapitalininig holati va harakati xususida hisobot tuzish bo'yicha ma'lumotlar olishni ta'minlash;
  
• 
  Qo'shilgan kapital hamda rezerv kapitalininig shakllanishi bilan bog'liq muomalalani o’z vaqtida hisobda aks ettirish;
  
• 
  Korxona sof foydasining shakllanishi va uning taqsimlanishini o'z vaqtida hisobga olish hamda nazorat qilish.
  

Bugungi kunda respublikamizda turli mulkchilik shaklidagi korxonalar o'z faoliyatlarini amalga oshirib kelmoqda. Bularga davlat mulki shaklidagi, aksiyadorlik jamiyati shaklidagi, ma'suliyati cheklangan jamiyat shaklidagi, qo'shma korxona shaklidagi va boshqa korxonalar kiradi.
Davlat korxonasining ustav kapitali - davlat tomonidan korxonaning doimiy tasarrufiga tekinga berilgan moddiy resurslar va pul mablag'lari summasidir. Ustav kapitali hisobiga asosiy va aylamna mablag'lar shakllanadi. Korxonaga asosiy vosita mavjud ishlab chiqarish hajmiga va ishlab chiqarishga xizmat ko'rsatish ob'ektlariga qarab, aylanma mablag'lar esa normativlar asosida beriladi. Normativ yuqori tashkilot tomonidan belgilanadi, ammo ularni taqsimlashni korxonaning o'zi mustaqil amalga oshiradi.
Amaldagi tartibga kо’ra korxona ustav kapitali miqdori uning ta’sis hujjatlarida qayd etilgan miqdoriga muvofiq bo'lishi kerak. Davlat korxonalari uchun yuqori turgan tashkilotning korxonani tashkil etish va uning balansiga ustav kapitalini o'tkazish to'g'risidagi buyrug’i ta'sis hujjati hisoblanadi.
Ba'zi hollarda davlat korxonasining ustav kapitali hajmi o'zgarishi mumkin. Ustav kapitali miqdorini faqatgina yuqori tashkilot o'zgartirishi mumkin.