Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

10-МАVZU. BUXGALTERIYA BALANSI 
Mavzuga doir atamalar: balans, texnollogik balans, iqtisodiy balans, balans 
qismlari, balans bо‘limlari, aktiv, passiv, aktivlar, uzoq muddatli aktivlar, joriy 
aktivlar, passivlar, uzoq muddatli qarzlar, uzoq muddatli kreditlar, qisqa muddatli 
kreditlar, qisqa muddatli qarzlar balans moddasi, majburiyatlar. 
 
1. BALANS HAQIDA TUSHUNCHA. 
Balans fransuzcha sо‘zi bо‘lib tarozi, ya’ni tenglik ma’nosini bildiradi.

---

227 
 
8-chizma. Balans ma’nosini ифоdaловчи белги. 
Balans sodir bо‘ladigan voqealiklarga, ularning alohida tomonlarini 
(jihatlarini) bir-biriga qarshi qо‘yish yoki solishtirish yо‘li bilan baho berish 
tizimidir. 
Takror ishlab chiqarish jarayonini aks ettirishi bо‘yicha iqtisodiyot 
tarmoqlarida qо‘llaniladigan balanslar texnollogik va iqtisodiy balanslarga 
bо‘linadi. Texnollogik balanslar aniq turdagi mashulotlarni ishlab chiqarishini va 
ularning iste’molini muvofiqlashtirish uchun xizmat qiladi. 
Texnollogik balanslar mehnat resurslari, mehnat buyumlari (xom ashyo, 
yoqilg‘i, materiallar), mehnat qurollari (mashinalar, jihozlar, priborlar) hamda 
iste’mol buyumlari (oziq-ovqatlar, kiyim-kechaklar, poyafzallar) balanslaridan 
tashkil topadi. Odatda texnollogik balanslar natura shaklida tuziladi.
Iqtisodiy Buxgalteriya balanslari vazirliklarni, byudjet muassasalarini, 
banklarni va boshqa shu kabi xо‘jalik yurituvchi subyektlarni balanslaridan tashkil 
topadi.
Xalq xо‘jaligining yig‘ma moliya balanslari, xalq xо‘jaligi resurslarini kelish 
manbaalarini, ishlab chiqarish hajmini, uning o’sish dinamikasini hamda jami 
ijtimoiy mashulotni va milliy daromadni iste’mol qilishni, jamg‘arishni 
shuningdek moddiy boyliklar hajmini, tarkibini, ularni shaxsiy va ijtimoiy iste’mol 
qilishni kо‘rsatib beradi. Ular yig‘ma xalq xо‘jaligi va yig‘ma moliya balanslaridan 
tashkil topadi. 

---

228