Buxoro davlar universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo kafedrasi

полиэтилен полистирол
П >> 1
Polimergomologik qator - Tarkibi va tuzilishi jihatdan bir xil, ammo molekulyar massasi turlicha bo ’lgan makromolekulali birikmalarga aytiladi.
Polimerlanish reaksiyasi- Bir necha quyi molekulyar moddalarning o’zaro kovalent bog’lanib yuqori molekulyar birikmalar hosil qilish reaksiyasi.
Olegomerlar - ham monomerlarni, ham polimerlarni xossalarini o'zida mujamlashtirgan moddalar.
Elementar bo'g'in yoki monomer bo'g'in- polimern xossalarin o'zida mujamlashtirgan makromolekulaning kichik qismi.
Polimerning molekulyar massasi- yuqori molekulyar birikmaning uglerod birligida ifodalangan massasi.
Kompozision materiallar (kompozitlar)- bir necha oddiy va murrakkab moddalarning mexanik tashkil topgan sistema.
Telomerlanish- Maxsus eritmalar tanlash, polimerlanish jarayonida harorat, bosim, inisiator miqdor va turini o’zgartirish kabi yo’llar bilan quyi molekulyar polimerlar sintez qilish jarayonida aytiladi.


(-CH₂-C=CH-CH₂-)_n
CH₃
полиизопрен

Modifikasiyalash - bir turdagi polimerlardan ikkinchi turdagi polimerlarni olish reaksiyasidir. Ionitlar - kationlaryoli anionlarni o'zida ushlab qoluvchi moddalar Г] о л И iVI E ? Ы X С г Пласт­ массы

Каучуки

Волокна

Пленки

I


Лаки


1


Клеи


Kimyogarlar laboratoriya va zavodlarda tabiatdagi mavjud moddalarni qayta ishlash yo’li bilan yangi-yangi moddalar hosil qilmoqdalarki, ularni sun’iy polimerlar dеyiladi.
Sintеtik moddalar ham quyi va yuqori molekulali birikmalar holida bo’lishi mumkin. Uglеrod oksidi bilan vodorodni ma’lum sharoitda reaksiyaga kiritib olinadigan mеtil spirti (molekula massasi 32 u.b.ga tеng) yoki neftning parchalanishidan hosil bo’luvchi etilen gazidan olingan kauchuk (molеkula massasi bir necha mingga tеng) sintеtik moddalarga misol bo’la oladi.
Tabiatdagi bor moddani kimyoviy qayta ishlab, talabga muvofiq holda kеltiriladi va bundan hosil bo’lgan modda sun’iy modda bo’ladi. Gidroliz zavodlari go’zapoya yoki sheluxadan (achitish yo’li bilan) olinadigan etil spirti, sellyuloza - qog’oz kombinatlaridan yog'och yoki qamishdan olingan sellyuloza asosida boshqa bir zavodda tayyorlangan viskoza ipagi sun’iy moddalarga misol bo’la oladi.
Shunday qilib, moddalarni, shu jumladan polimerlarni tabiiy va sintetik xillariga bo’lish mumkin ekan. Polimer quyi molekulali birikma.1a.rdan molekulalarining juda yirikligi va molekula massasining kattaligi bilan farq qiladi. Shu sababli ularni pоlmеrlаr degan umumiy nom bilan ataladi.
Polimerlarni asosan uch xil kimyoviy reaksiyalar: pоlimеrlаnish, pоlikоndеnsаtlаnish va modifikasalanish reaksiyalari yordamida sintez qilinadi.