Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

 A.  U +yer( yoki  yoq, ora, oʻrta ) + lar+ ga(-da, -dan); 
bu +yer( yoki  yoq, ora, oʻrta ) + lar+ ga(-da, -dan); 
shu +yer( yoki  yoq, ora, oʻrta ) + lar+ ga(-da, -dan); 
oʻsha +yer( yoki  yoq, ora, oʻrta ) + lar+ ga(-da, -dan); 
B. Shu kun (yoki zamon, vaqt, on, yoq, yer, asno) +lar/-i+ga (-ga, 
 -da, -dan); 
 Oʻsha kun (yoki zamon, vaqt, on, yoq, yer, asno) +lar/-i+ga (-da,
-dan); 
C. Har kun (yoki kun, yil, vaqt, on, yoq, yer)+lar+i+ga (-da,-dan);
hech yaqt (yoki yer, yoq ) +i+ga(-da,-dan).

---

181 
YORDAMCHI SO‘Z TURKUMI 
 
Ma’lumki, tilimizdagi so‘zlar lug‘aviy ma’nosi hamda grammatik 
belgisiga ko‘ra mustaqil hamda yordamchi so‘zlarga bo‘linadi. 
Yordamchi so‘zlar – turkumi quyidagi 3 ta turkumdan iborat. 
4. Ko‘makchi; 2. Bog‘lovchi; 3. Yuklama so‘z turkumlari 
Ularga xos umumiy leksik, morfologik hamda sintaktik belgilar 
quyidagilardan iborat:
 
1. Mutlaqo leksik ma’no ifodalamaydi. M.: bilan, uchun, kabi; va, 
ammo, yoki; faqat, axir, xolos. 
2. Lug‘aviy ma’no ifodalamagach, muayyan UGM ga ham ega 
emas, balki gapda XGM ifodalaydi. 
3. Yasalish xususiyatiga ega emas. 
4. Shakl yasovchi qo‘shimchalarga ega emas. 
5. GK ga ega emas. 
5. Turlanish xususiyatiga ega emas. 
6. O‘z so‘rog‘iga ega emas. Qolaversa, so‘roq ham qabul 
qilmaydi. 
7. Mustaqil so‘z turkumlaridan farqli yordamchi so‘zlarning hech 
biri yakka holda qo‘llanilmaydi. 
8. Yordamchi so‘z turkumlari mustaqil holda gap bo‘lagi 
vazifasida kelmaydi. 
Yodda tuting! Yordamchi so‘z turkumlaridan faqat ko‘makchilar 
gapda o‘zidan oldingi so‘zga bog‘lanib, quyidagi gap bo‘laklarini 
hosil qiladi: