Buxoro davlat universiteti texnologik va professional

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. Ўзбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача 
ривожлантириш Концепцияси (ЎзР Президентининг 2019 йил 8 
октябрдаги ПФ-5847-сон Фармони. 
2. Ишмуҳaмммедов Р. Тaълимдa инновaция. – Тошкент:«Фaн», 2010. 
3. Авлиёқулов Н.Х. Педагогик технологиялар. - Т. 2009. 
4. Xodjayev B.X., Choriyev A., Saliyeva Z.T. Pedagogik tadqiqotlar 
metodologiyasi. Darslik. – T.: IQTISODIYOT DUNYOSI, 2018. 

---

60 
5. Жураев А.Р. Метод эффективного использования технических средств 
обучения 
в 
организации 
учебного 
процесса 
в 
направлении 
«технологическое образование». Научно-методический журнал «Вестник 
науки и образования». Москва, 2020 - г. № 19 (97). Часть 2. С. 38 – 41. 
6. Жураев 
А.Р. 
Совершенствование 
методики 
формирования 
профессиональных компетенций будущих учителей на основе 
программных средств обучения
. Aвтореферат диссертациидоктора 
философии (PhD) по педагогическим наукам. 13.00.05 – Теория и 
методика профессионального образования. Ташкент – 2019 г. с 56. 
7. 
http://www.ziyonet.uz
 
8. 
http://www.tdpu.uz
 
TA’LIM JARAYONIDA MEDIATA’LIM VOSITALARIDAN 
FOYDALANISHNING AHAMIYATI 
Mamatova Roziya Hamroqulovna 
BuxDU 1-bosqich magistranti 
 
Ta’lim jarayoniga o’quv rejalari o’quv dasturlarini joriy etish ta’lim 
jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalar, o’qitishning innovatsion shakllari 
va metodlari axborot kommunikatsiya texnologiyalari qo’llaniladi.
Oliy ta’lim muassasalarida bo’lajak texnologiya fani o’qituvchilarini 
malakali, yetuk kadrlar qilib tayyorlashda muhim ahamiyatga ega bo’lgan elektron 
metodik majmualarni ishlab chiqishga imkon beruvchi ta’lim vositalar tarkibiga 
multimediali o’rganuvchi tizimlar: audio o’quv axborot materiallari, amaliy ishlar, 
elektron kutubxonalar, ekspert o’rgatuvchi tizimlar asosidagi o’qitish vositalari, 
elektron ko’rgazmalarda o’quv mashg’ulotlarda foydalanish ta’lim jarayonining 
sifati samaradorligini rivojlantirishga xizmat qiladi.
Media ta’lim hozirgi davrda shaxsning ommaviy axborot vositalari orqali 
rivojlanish jarayonini anglatadi. Media ta’lim - bu media mahsulotlari bilan: 
muloqot madaniyatini kommunikativ imkoniyatlari tanqidiy tafakkuri media 
matnin ito‘liq qabul qilish; intepritatsiya etish; tahlil qilish hamda baholashdan 
iborat. 
Media savodxonlik insonga ekranli san’atni: televideniye; radio; video; 
kinomotograf; pressa; matbuot internet va boshqalarni taqdim etadi. 
Manbalardan kelayotgan axborot oqimidan to‘g‘ri foydalanib, o‘zining 
rivojlanishi uchun kerakli bo‘lgan axborotlarni o‘rganish. Hozirgi axborotlashgan 
jamiyatda barcha media-resurslarini tahlil qilish muhim rol o‘ynaydi. Xorijiy 
media ta’limning tahlili shuni ko‘rsatadiki, talabalar o‘zining o‘qish jarayonida 
asosan internet, televideniya manbalaridan foydalanishadi. 
Jahon media pedagogikasida medianing tarbiyaviy ijodiy ususllaridan 
foydalanish yo‘lga qo‘yilgan. Mediata’lim usullari asosan keyingi muhim 
bosqichlarga bo‘linadi. 

---

61 
1. Media-nazariyasi, uning tarixi, strukturasi hamda tili haqida bilim olish 
(o‘qitish media-texnologiyasi); 
2. Media matnlarni qabul qilishni rivojlantirish «o‘qish, anglash, tasavvurni 
faollashtirish, xotirani rivojlantirish, fikrni turli usullarini rivojlantirish» (kritik, 
ijodiy, intiutuv hamda obraz yaratish). 
Media ta’lim faoliyatini olib boorish uchun ma’lum bir professional bilim 
ko‘nikma va ko‘rsatgichlariga ega bo‘lish lozim: maxsus yo‘naltirilga nmedia 
ta’lim soha sida nazariy bilimlar hamda eng so‘nggi axborotlarga ega bo‘lish 
darajasi; motivatsiyalashgan ko‘rsatgich. 
Masalan, ta’lim jarayoniga: aqliy; visual; sensor; audio bo‘lgan faoliyat; 
tezkor media ta’lim sohasida metodik ko‘nikmalarini darajasi, masalan, media 
manbalarni va ulardagi axborotlarni ijodiy yondashish orqali qabul qilish. 
Ularning kelib chiqish sabablarini, sharoitlarini va harakatini o‘rganib tahlil 
etish tashviqotchilik harakatini olib boorish va optimal natijani tanlash. 
Kreativ ijodiy media ta’lim faoliyatidagi ijodiy fikrlash darajasi (mobillilik, 
kommunikativlik, o‘ziga xoslik, tasavvurni rivojlantirish fantaziya kabi 
xususiyatlarga ega bo‘lish). 
Dunyoda media ta’limini ahamiyati turli xalqaro tashkilotlar UNESKO 
tashkilotining rezolyutsiya hamda tavsiyalarida media-ta’lim muhimligi alohida 
ta’kidlanib, media ta’lim rivojlanishini qo‘llab-quvvatlagan (media education 
barcha turlari elektron, bosma, grafik, media va boshqalar) hamda turli 
texnologiyalar bilan uzviy bog‘langan holda rivojlanadi va insonlarni quyidagi 
faoliyatlarga yo‘naltiradi. 
1. Media-matnlarni tahlil qilish tanqidiy anglash va yaratish. Media-
mahsulotlarni (matn, video-audio) manbalarini toppish va ularning quyidagi: 
siyosiy; iqtisodiy; madaniy; iqtisodiy xususiyatlarini aniqlash va ularni asl 
ma’nosini o‘rganish. 
3. Media-mahsulotlarini tushunish. 
4. Shaxsiy media-mahsulotlarini yaratish tarqatish va ularga qiziqadigan 
auditoriyaga ega bo‘lish. 
5. O‘rganish hamda yaratgan media mahsulotlarni hayot tarzini aniqlash. 
Media ta’lim - bu butun hayot uchun konsepsiyasi deyiladi. 
Bo’lajak texnologiya fani o’qituvchilarini tayyorlashda axborotlar bilan 
ishlash kompetensiyasini skallantirish muhim hisoblanadi. Ayniqsa texnologiya 
fanidan o’quv jarayonini olib borishda: texnologiya faniga oid televizor, radioda 
berilgan eshittirishlarni ko’rish, o’rganilgan ish usullarini bajarish, jurnal va 
gazetalarda berilgan ma’lumotlarni o’rganib borish; texnologiya faniga atamalarni 
topishda media vositalardan foydalanib, didaktik topshiriqlarni bajarish axborot 
manbalaridan (televizor, radio, audio – videoyozuv, telefon) foydalana olish; 
fayllarni ochishda media madaniyatga rioya qilish; mavjud axborot manbalaridan 
(internet, televizor, radio (audio – videoyozuv), telefon, kompyuter, elektron 
pochta orqali xabar jo’natish) foydalana olish; media vositalardan texnologiya 
fanini o’rganishga oid zarur bo’lgan axborotlarni izlab topish, saralash 
qaytaishlash, uzatish, saqlashda xavfsizligini ta’minlash va foydalanishda media 

---

62 
madaniyatga rioya qilish, kundalik hayotda uchraydigan hujjatlar bilan ishlay 
olish, texnologik xarita va sxemalarga oid manbalarni qidirib topish, o’rganish, 
tahlil qilish, tadbiq qilish muhim hisoblanadi.