Buxoro davlat universiteti turobova hulkar rustamovna agrobiznesni tashkil etish va boshqarish

3.4. Agrofirmalarni tashkil etish. 
Agrofirma bu hozirgi bosqichda kooperativ yoki yaxlit ishlab 
chiqarishni tashkil etish shaklidir. U qishloq xo'jaligi mahsulotlarini 
ishlab chiqarish darajasi yuqori bo'lgan bitta fermer xo'jaligi yoki boshqa 
qishloq xo'jaligi korxonalari, shuningdek qayta ishlash quvvatlari, 
yordamchi mahsulot asosida yoki bir nechta fermer xo'jaliklari, 
korxonalar, tashkilotlarni o'z ichiga olgan holda bosh korxona asosida 
yaratilishi mumkin. 
Ixtiyoriy ravishda agrofirma tarkibiga fermer xo’jaliklari, dehqon 
xo’jaliklari, xo'jaliklararo korxonalar va boshqa qishloq xo'jaligi 
mahsulotlarini qayta ishlaydigan korxonalar, o'z mahsulotlarini, shu 
jumladan yordamchi savdo mahsulotlarini sotadigan savdo korxonalari 

---

74 
kirishi mumkin. Boshqa har qanday profildagi korxonalar shartnoma 
asosida agrofirma faoliyatida ishtirok etishi mumkin. 
Firma tarkibiga kiradigan korxonalar iqtisodiy mustaqillik va 
yuridik shaxs huquqlarini saqlab qoladilar. Shu bilan birga, qayta 
ishlash, savdo va ta'minot korxonalari agrofirmaning tarkibiy qismi va 
mustaqil korxona va tashkilot bo'lmagan ishlab chiqarish birliklari 
sifatida ham bo'lishi mumkin. 
Barcha korxonalar o'z faoliyatini tartibga soluvchi qoidalar va 
nizomlarni hisobga olgan holda qishloq xo'jaligi kompaniyasidan erkin 
chiqib ketish huquqiga ega. Agrofirma yuridik jihatdan mustaqil 
korxona bo'lib, o'zining balansiga ega va ishlab chiqarish-xo'jalik 
faoliyatini iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish rejasiga muvofiq amalga 
oshiradi. 
Agrofirmaning asosiy vazifalari mutanosib rivojlanish va agrofirma 
tarkibiga kiradigan barcha korxonalarning tashkiliy birligini ta'minlash; 
ilmiy-texnik taraqqiyot yutuqlarini amalga oshirish asosida qishloq 
xo'jaligi mahsulotlari va yuqori sifatli oziq-ovqat va nooziq-ovqat 
mahsulotlarini ishlab chiqarishni ko'paytirish; qishloq xo'jaligi xom 
ashyosini saqlash, qayta ishlash uchun moddiy-texnik bazani 
rivojlantirish, aholini oziq-ovqat bilan ta'minlashni yaxshilash, pullik 
xizmatlar ko'rsatishdir. 
Agrofirmalarini boshqarish demokratik asosda amalga oshiriladi. 
Agar qishloq xo'jaligi firmasi bitta korxona asosida tashkil etilsa, uning 
faoliyati amaldagi qonunchilikka muvofiq boshqariladi. 
Agrofirma bir nechta fermer xo'jaliklari, korxona va tashkilotlar 
negizida tashkil etilganda, yuqori boshqaruv organi uning tarkibiga 
kiradigan korxona va tashkilotlarning mehnat jamoalari yig'ilishlarida 
uch yil muddatga saylangan vakolatli vakillarining yig'ilishi hisoblanadi. 
Agrofirmaning 
kundalik 
faoliyatini 
boshqarish 
vakolatli 
vakillarning yig'ilishi tomonidan saylanadigan kengash tomonidan 
amalga oshiriladi. Kengashni fermer xo’jaliklari, dehqon xo’jaliklari va 
boshqa korxonalar rahbarlari orasidan vakolatli vakillarning yig'ilishida 
saylangan agrar firmaning raisi (bosh direktori) boshqaradi. 

---

75 
Mintaqaviy agrofirmalarning tashkil etilishi ularga kiritilgan barcha 
korxonalar, tashkilotlar va xizmatlarning ishlab chiqarish-xo'jalik 
faoliyatini maqbul va chambarchas bog'lash va muvofiqlashtirish, 
ularning iqtisodiy manfaatlarini birlashtirish va muvofiqlashtirishga 
imkon beradi. Agrofirmaga kiritilgan har bir korxona o'zining shaxsiy 
manfaatlariga ega - birinchi navbatda, kengaytirilgan takror ishlab 
chiqarishni ta'minlash, bozor sharoitida samarali ishlash, xodimlarining 
daromadlarini ko'paytirish, mehnat jamoasining ijtimoiy muammolarini 
muvaffaqiyatli hal etish.
Mintaqaviy qishloq xo'jaligi firmalarining tarkibiga mustaqil 
korxonalarning kiritilishi ularning har birining iqtisodiy manfaatlarini 
eng yuqori darajada ro'yobga chiqarish, ularning manfaatlarini 
muvofiqlashtirish hamda ularning qishloq xo'jaligi firmalarining yuqori 
samarali, yuqori rentabellikdagi faoliyatida umumiy manfaat paydo 
bo'lishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratadi. O'z navbatida, har bir 
qishloq xo'jaligi firmasi rahbarlari va mutaxassislari qishloq xo'jaligi 
firmasiga kiritilgan har bir korxona va bo'linmaning yanada samarali va 
foydali ishidan manfaatdor bo'lib, bu qishloq xo'jaligi firmasining ishlab 
chiqarish va moliyaviy faoliyatining yakuniy natijalarini yaxshilaydi.