Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

4.4. K o rx o n a ish la b c h iq a r ish tu z ilm a si.
P a x ta to z a la s h k o r x o n a si ish la b ch iq a r ish tu z ilm a s i.
K orxona ishlab chiqarish tuzilm asi-strukturasi — bu 
biznes-rejada 
bajarilishi kerak b o ’lgan tayyor m ahsulot param etrlarini 
qayta ishlashini 
ta ’m inlaydigan asosiy, yordam chi va x izm at k o ’rsatuvchi b o ’linm alar y ig ’indisidir.
Ishlab chiqarish strukturasi bir necha tam oyillar asosida quriladi;
Predm etli tam oyil b o ’yicha har b ir m ahsulot yoki uning biror bir qism ini 
ishlab chiqarishga ixtisoslashtiriladi. Y irik seriyali va om m aviy ishlab chiqarishda 
shu tam oyil asosida sexlar tashkil qilinadi.
63

---

Predm etli tam oyil b o ’yicha sexlarda jihozlar, m ashinalar texnologik 
operatsiyalarni bajarish tartibida joylashtiriladi.
Predm etli sexlar yoki uchastkalarga xos kam chiliklar shundan iboratki, 
alohida operatsiyalarda ish hajm ining to ’liqsiz aylanishi tufayli jih o zlam in g kam
yuklanganligi kuzatiladi. Bu ustaxonalar kam nom enklatura, assortim ent yoki 
doim iy m ahsulot ishlab chiqaradigan uchastkalar uchun tashkil qilinadi. U lar k o ’p 
seriyali va om m aviy ishlab chiqarishga xosdir.
Texnologik tam oyil - sex yoki uchastka uchun boshqarishni engillashtiradi: 
bir turdagi m ashina, stanoklar uchun jav o b beradigan m aster ulam i har tom onlam a 
o ’rganadi, bir stanokning haddan tashqari yuklanishi m um kin bir paytda ish boshqa 
b o ’sh b o ’lgan stanokka uzatilishi mum kin.
Potok m etodi asosida sexlarda uchastkalam ing potok chiziqlariga b o ’linishi 
sodir b o ’ladi. Potok chiziqlari bir yoki bir necha m ahsulotga ishlov berishga 
ixtisoslashtirilgan alohida potok uchastkalari k o ’rinishida tashkil qilinadi. Potok 
metodi ishlari om m aviy ishlab chiqarishga xosdir.
Ishlab chiqarish strukturasi-tuzilm asining asosiy negizi b o ’lib ish jo y i xizm at
qiladi.
Ish joylarining joylashuvi ishlab chiqarish turlariga b o g ’liq b o ’ladi. M asalan, 
potok chiziqlarida ular texnologik jarayon b o ’yicha joylashtiriladi. Ishlab 
chiqarishning potok m etodi b o ’lm agan jo y lard a ish joylari b ir turdagi jih o zlar 
guruhlari b o ’yicha joylashtiriladi.
K orxona 
ishlab chiqarish strukturasini rivojlantirish asosiy om illari 
quyidagilar: