Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

19.3. Ish la b c h iq a r ish q u v v a tin i h iso b la sh m e to d ik a si.
A gar korxonalar bir necha m ahsulot ishlab chiqarsa, ishlab chiqarish quvvati 
b ir necha xil natura k o ’rsatkichida aniqlanishi m um kin. B unday holda ishlam i 
osonlashtirish uchun ham m a m ahsulotlar nom enklaturasi ichida ulushi katta 
b o ’lgan m ahsulot olinadi.
Ishlab chiqarish quvvati korxonada asosiy ishlab chiqarishda m avjud b o ’lgan 
potok chiziqlari ishlab chiqarish quvvatining y ig ’indisi asosida hisoblanadi. A gar 
asosiy ishlab chiqarish bir xilda ixtisoslashgan sexlardan iborat b o ’lsa, bunda ishlab 
chiqarish quvvatlari y ig ’indisi bilan aniqlanadi. H ar bir sex ishlab chiqarish quvvati 
uning potok chiziqlari quvvatini q o ’shish orqali aniqlanadi. Potok ch izig ’i ishlab 
chiqarish quvvati quyidagicha aniqlanadi:
Mi = N tex • Fm;
bu yerda:
N tex - yetakchi m ashina unum dorlik texnik norm asi;
Fm 
- ish vaqti fondi.
A gar b ir potok ch izig ’ida bir necha turdagi m ahsulot ishlab chiqarilsa, unda 
shu potok ch izig ’ining unum dorlik texnik norm asi quyidagi form ula bilan 
aniqlanadi:
N -
= _________ 100C_________
.
r\IN u,l + Y ilN ml + ...+ y J N lm ’
bu yerda:
С - m ahsulot ishlab chiqarishda b ir navdan 2 navga yoki bir assortim entdan 2 
assortim entga o ’tishda v aqt y o ’qotuvlarini hisobga oluvchi koeffitsient;
у/. . . y„ -  har bir m ahsulot turining um um iy hajm idagi solishtirm a o g ’irligi,
%;
180

---

V
Ntexi, Nlex„ ~ alohida tur m ahsulot unum dorlik norm asi.
Potok ch izig ’i texnik unum dorligi aniqlangandan keyin ishlab chiqarish 
quvvatini hisoblash m um kin. A ssortim enti k o ’p b o ’lgan korxonalar uchun asosiy 
m ahsulot turi uchun ham ishlab chiqarish quvvati hisoblanishi m um kin.
Ishlab chiqarish quvvati bir qator om illar ta ’siri natijasida yil davom ida 
o ’zgarib turishi mum kin. Shu jum ladan, yangi uskunalar o ’m atish natijasida, 
eskilam i m odem izastiya qilish, tarm oqlar norm ativlam ing o ’zgarishi va h. k. Ishlab 
chiqarish quvvati quyidagi k o ’rsatkichlarga qarab farq qilinadi va rejalashtiriladi: 
rejada belgilangan yilning boshlanish davridagi ishlab chiqarish quvvati va yillik 
quvvatlarga b o ’linadi. Y illik ishlab chiqarish dasturini asoslashda yillik o ’rtacha 
ishlab chiqarish kuvvati olinadi.U quyidagi form ula orqali aniqlanadi:
bu yerda: