Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

Ish la b c h iq a r ish n i ta sh k il q ilish m e to d la ri.
Ishlab chiqarish turlari uni tashkil qilish m etodini aniqlaydi. Ishlab chiqarishni 
tashkil qilishning 3 m etodi mavjud:
10-chizma. Ishlab chiqarishni tashkil qilish 3 m etodi
Ishlab chiqarishni potok asosida tashkil qilish m etodi-texnologik jarayon 
buyicha joylashgan ish jo y larid a asosiy, yordam chi, xizm at k o ’rsatuvchi ishlab 
chiqarish operatsiyalarini bajarishga ixtisoslashtirilib, vaqt va fazo b o ’yicha ritm
asosida ishlab chiqarish takrorlanishiga asoslangan m etoddir. Bu m etod om m aviy 
va yirik seriyali ishlab chiqarish turlariga xosdir.
Ishlab chiqarishni partiyali tashkil qilish m etodi - bu m etodda davriy ravishda 
chegaralanm agan nom enklatura asosida m a ’lum m iqdorda m ahsulot ishlab 
chiqarish tushuniladi. Ishlab chiqarishning partiyali m etodi ishlab chiqarishning 
seriyali turiga xosdir.
Ishlab chiqarishning yagona m etodini tashkil qilishda m a’lum vaqt oralig’ida 
takrorlanadigan yoki hech qachon takrorlanm aydigan yagona nusxada keng 
nom enklaturada m ahsulot ishlab chiqariladi.
Ishlab chiqarishni tashkil qilish m etodini tanlashda ta ’sir qiluvchi om illar 
quyidagilar:
1)ishlab chiqariladigan m ahsulot nom enklaturasi;
2)m ahsulot ishlab chiqarish dasturi;
3)ishlab chiqarish davriyligi;
4)m ahsulot m ehnat sig ’imi;
5)ishlab chiqarish texnologiyasi xususiyati.
103

---

8 .2 .()q im li - p o t o k a so s id a ish la b c h iq a r is h n in g m o h iy a ti.
P o to k c h iz ig ’i va u n in g c le m cn tla r i.
A sosiy ishlab chiqarishni tashkil qilishning vazifasi - um um iy k o ’rinishda 
ishlab chiqarishning ham m a elem entlarini sam arali b o g ’lash va ulardan sam arali 
foydalanishdan iborat. B uning natijasida m ahsulot ishlab chiqarish hajm i oshadi va 
m ehnat unum dorligi o ’sadi. T annarx kam ayadi, m ehnat sharoiti yaxshilanadi. 
Ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish boshlangich xom - ashyoni ishlab 
chiqarish va ish jo y lari b o ’yicha to ’xtovsiz harakatni ta ’minlashi kerak, har b ir ish 
joyida ularga ishlov berilib tayyor m ahsulotga aylantirishni taqozo qiladi. Ishlab 
chiqarishdagi uzilishlar esa texnologiyaning m ahsulot sifatini pasayishiga olib 
kelishi m um kin. Shuning uchun ishlab chiqarishda uzluksizlikni ta ’m inlash kerak, 
bu esa o ’z navbatida ishlab chiqarish jaray o n i tarkibiy qism lari o ’rtasidagi 
b o g ’liqlik va ularning ketm a-ketligini ta ’m inlashdan kelib chiqadi. Shunday qilib, 
asosiy ishlab chiqarishning tashkil qilish vazifasi faqat m ahsulot hajm ini 
oshirishdan em as, tayyor m ahsulot sifatini yaxshilashdan ham iborat. B unday 
xususiyatlar asosiy ishlab chiqarishni shakl va uslublarini q o ’llashda m a ’lum
talablar nam oyon etadi. Bu talablarga jav o b berish uchun jihozlardan to ’g ’ri 
foydalanish va ulam i vaqt b o ’yicha unum dorligini b o g ’lash lozim. O ziq-ovqat 
sanoati korxonalari seriyali ishlab chiqarish turiga taalluqlidir. Bunday ishlab 
chiqarishda asosiy ishlab chiqarishni tashkil qilishda texnologik jarayon potok 
uslubida am alga oshiriladi. Potok uslubidan tashqari potoksiz va partiyali ishlab 
chiqarishni tashkil qilish uslublari ham m avjud. M.S.: N on ishlab chiqarishda 
partiyali uslub faqat b o sh lan g ’ich bosqichlar(tuzlar, shakar eritm asini tayyorlash)da 
q o ’llaniladi.
Potok ch izig ’i va uning elem entlari.
Ishlab chiqarishda k o ’pincha potok uslubi q o ’llaniladi. Potok uslubi bir 
qancha belgilar bilan xarakterlanadi. U lardan asosiylari:
1)Ishlab chiqarish jarayonini operatsiyalarga b o ’lish.
2)H ar bir operatsiyani alohida ish joyiga, m ashinaga biriktirish.
3)H am m a operatsiyalam ing ish joylarida bir vaqtda va parallel bajarish.
4 )B ir operatsiyadan boshqasiga m ehnat predm etlarini tez kechikm ay uzatish.
5)Texnologik jihozlarni ishlab chiqarish texnologiyasi harakati b o ’yicha 
joylashtirish, y a ’ni teskari harakat y o ’q.
A na shu belgilam ing ishlab chiqarishda nam oyon etilishi potok uslubi 
m avjudligidan dalolat beradi. Ishlab chiqarish potokining asosiy b o ’g ’ini potok 
ch izig ’i hisoblanadi.