Buxoro oziq ovkat va engil sanoat texnologiyasi instituti «axborot texnologiyalari»


Download 1.04 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana09.05.2020
Hajmi1.04 Mb.
#104408
1   2   3   4   5
Bog'liq
hisoblash tizimlarining informasion asoslari


№ 15  

a) X1 = 10100,1001;           X2 = 111101,1110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  722,465;                X2 = 443,752 . 

s) X1 = VA5,747;                X2 = A43,C54. 



№ 16  

a) X1 = 11111,1101;           X2 = 1010101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  273,622;                  X2 = 322,724 . 

s) X1 = 23D,45;                      X2 = 7C,A5. 



№ 17  

a) X1 = 11011010,0001;       X2 = 10101101,10010 .                                                                                                                                      

b) X1 =  623,467;                  X2 = 267,362 . 

s) X1 = 723,1AV;                  X2 = FA,545. 



№ 18  

a) X1 = 1101100,11101;           X2 = 11010101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  543,752;                     X2 = 312,746 . 

s) X1 = 1D2,C45;                     X2 = 3C2,756. 



№ 19  

 

a) X1 = 1110110,10101;           X2 = 1110101,010 .                                                                                                                                      

b) X1 =  654,275;                      X2 = 165,241 . 

s) X1 = D32,A45;                      X2 = 23A,F56 



№ 20  

a) X1 = 101100,1101;           X2 = 110111,100 .                                                                                                                                      

b) X1 =  256,276;                  X2 = 537,262 . 

s) X1 = F3,D45;                    X2 = AB2,764. 



№ 21 

a) X1 = 111111,111;                 X2 = 1010101,0110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  573,277;                      X2 = 347,264 . 

s) X1 = AD2,654;                      X2 = 2AC,F54. 



№ 22  

a) X1 = 11011010,101001;           X2 = 1010101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  653,442;                          X2 = 672,267 . 

s) X1 = AC,3A5;                           X2 = 2F4,C54. 



№  23 

a) X1 = 10110101,0001;           X2 = 110101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  273,752;                      X2 = 522,524 . 

s) X1 = 4AD,C45;                      X2 = 2F,D54. 



№ 24  

a) X1 = 10010100,10101;           X2 = 1101101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 = 463,262;                         X2 = 312,457 . 

s) X1 = AC6,DA;                        X2 = AC,F54. 



№ 25  

a) X1 = 10001100,11;           X2 = 11001010,10 .                                                                                                                                      

b) X1 =  563,472;                  X2 = 512,754 . 

s) X1 = AB3,4B;                   X2 = 2F5,C54. 



 

 

№ 26  

 

a) X1 = 10001100,11;           X2 = 11001010,10 .                                                                                                                                      

b) X1 =  563,462;                  X2 = 512,754 . 

s) X1 = AB3,4B;                   X2 = 2F5,C54. 



№ 27  

a) X1 = 100001,1111;           X2 = 10101001,1010 .                                                                                                                                      

b) X1 =  647,356;                  X2 = 776,736 . 

s) X1 =5 VA,45;                    X2 = 2A,4V. 



№ 28  

a) X1 = 10011100,01;           X2 = 1001101,1110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  274,352;                  X2 = 217,123 . 

s) X1 = 5D,4A5;                    X2 = 2F,C4. 



№ 29  

a) X1 = 10101001,1111;           X2 = 1010001,101 .                                                                                                                                      

b) X1 =  277,465;                      X2 = 230,463 . 

s) X1 = 2AD,655;                      X2 = 2C,AF4. 



№ 30  

a) X1 = 10001100,11;           X2 = 10010101,110 .                                                                                                                                      

b) X1 =  643,242;                  X2 = 517,224 . 

     s) X1 = 4AC,747;                  X2 = 2D,C5. 



4 - chi topshiriq 

a)  sakkizlik 

b)  o’n oltilik 

sanoq  sistemasida  berilgan  sonlarni  ikkilik  sanoq  sistemasiga  o’tkazing  (triada 

va tetrada jadvallaridan foydalanib).   

4-chi  topshiriq  bajarilishi  uchun  3-  chi  topshiriq  uchun  berilgan  variantlardan 

foydalaning ( b  va  s  punktlaridan). 

 

III.



   Mashg’ulotni bajarish tartibi 

 

1.  Uslubiy qismni o’qing. 



2.  Jurnal nomeriga tegishli variantni tanlang. 

3.  Topshiriqlarni bajaring. 

 


 

 

 



TAJRIBA  MAShG’ULOTI  №2  

 

TURLI SANOQ SISTEMALARIDA ARIFMETIK AMALLARNI BAJARISh. 

 

Ishning maqsadi: 

 

 

a) ikkilik sanoq sistemasida arifmetik amallarni bajarish  qoidalarini o’rgatish. 



b)        sakkizlik  sanoq  sistemasida  arifmetik  amallarni  bajarish  qoidalarini 

o’rgatish. 

v)    o’n  oltilik  sanoq  sistemasida  arifmetik  amallarni  bajarish  qoidalarini 

o’rgatish. 

 

1.Uslubiy ko’rsatmalar 

  

Ikkilik sanoq sistemasida arifmetik amallarni bajarish. 

Ma`lumki,    ikkilik  sanoq  sistemasida fakat ikkita 0 va 1 raqamlari  katnashadi.   

Shu sistemada qo’shish,  ayirish va ko’paytirish kuyidagicha bajariladi: 

    a) 0+0=0         b) 0-  0=0          v) 0 *0=0 

        0+1=1             1-  0=1               0 *1=0 

        1+0=1             10-  0=1             1 *0=0 

        1+1=10                                      1 *1=1 

    Endi  ikkilik  sanoq  sistemasida  turli  arifmetik  amallarni    bajarishga  doir 

misollarni ko’rib chiqamiz: 



     1-   misol.  1011,   01

2

  va 101,   101



2

  sonlarning yig’indisini toping.  

    Echish.  

            1011,   01

2

  

          + 



              101,   101

2

 



            ________ 

          10000,   111

2

                       Javob: 10000,   111



 

    2-   misol.  101,   01



2

  va 10,   10

2

  sonlarning ayirmasini toping.  



    Echish.  

            _101,   01

2

 

                10,   10



2

  

             _______ 



                10,   11

2

  



 

Javob: 10,   11

2

 


 

  

   3-   misol.  10111

2

  va 101


2

 sonlarining ko’paytmasini toping.  

    Ikkilik sanoq sistemasida  sonlarni  ko’paytirish  o’nlik  sanoq 

sistemasidagi qoida kabi bajariladi: 

    Echish:  

                              10111

2

 

                            * 



                                 101

2

  



                        _________                  

                             10111 

                     +   00000 

                        10111 

                       __________          

                        1110011

2

     


 

  Javob: 1110011

2

 

    



Sakkizlik sanoq sistemasida arifmetik amallar bajarish.  

     Ma`lumki,    sakkizlik sanoq  sistemasida  sonlarni  yozish  uchun xammasi 

bo’lib sakkizta raqam (0,    1,    2,    3,    4,    5,    6,    7) dan foydalaniladi,    

ya`ni uning asosi q=8 ga tengdir.  Sakkizlik sanoq sistemasida qo’shish,    ayirish 

va  ko’paytirish  quyidagi  ikki  jadvaldan  foydalanilgan  xolda  amalga  oshiriladi.   

Sakkizlik sanoq sistemasida qo’shish jadvali: 



















10 







10 


11 





10 


11 

12 




10 



11 

12 


13 



10 



11 

12 


13 

14 




10 

11 


12 

13 


14 

15 


10 



11 

12 


13 

14 


15 

16 


 

   Sakkizlik sanoq sistemasida ko’paytirish jadvali: 



 

 























10 


12 

14 


16 



11 



14 

17 


22 

25 




10 

14 


20 

24 


30 

34 




12 

17 


24 

31 


36 

43 




14 

22 


30 

36 


44 

52 




16 

25 


34 

43 


52 

61 


 

 

    Endi shu jadvallardan foydalanib misollar bajaramiz.  



4 -   misol.   732

8

  va  324



8  

 yig’indisi va ayirmasini toping.  

Echish.  Qo’shish va ayirish amali,    odatdagidek,    sonlarni bir ustunga yozib 

amalga oshiriladi: 

    a)   732

8

                         b)    732



8,   

 

      +  324



8

                            -   324 

8

 

         _____                          ______ 



         1256

8

                              406



8

          Javob: 1256

8   

 va    406



8

 

 



 5 -   misol.   363,   32 

8  


 va  23,   7

8   


 sonlarining yig’indisini va ayirmasini 

toping.  

  Echish.   

 a)  363,   32

8

                        b)  363,  32



8

 

   +   23,   7



8

                              -  23,  7

8

 

     _______                            ________ 



      407,   22

8

                               337, 42



8

 

 



     Javob:407,   22

8  


 va    337,   42

8

 



 

    6 -   misol.  23

8  

 sonini 148



8

 soniga ko’paytiring.  

 


 

    Echish.  Sonlarni sakkizlik sanoq  sistemasida  ko’paytirish  uchun ularni 

odatdagidek bir ustunga yozib,    ketma -   ket ko’paytiramiz.  Va xosil bulgan 

ko’paytmalarni qo’shib chiqamiz: 

     23

8

 



  * 14

8

 



     ___ 

    114 


+ 23 

   ____ 


 

    344


8                                      

     Javob:  344

8

 

  O’n



  oltilik  sanoq  sistemasi.

      Sonlarni  o’n  oltilik  sanoq  sistemasida 

ifodalash uchun o’n oltita raqam: 1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9,   A,   B,   C,   

D,   E,   F dan foydalaniladi.   O’n oltilik sanoq sistemasida o’n olti soni 10 ga 

teng.  


    O’n  oltilik  sanoq  sistemasida  sonlar  ustida  arifmetik    amallar  bajarish 

qoidalari xam  o’nlik  sonlardagiga  uxshashu,    lekin ko’p xonali  sonlar  ustida  

amallar    bajarilayotganda    bir    xonali    o’n  oltilik  sonlarni  qo’shish  va 

ko’paytirish jadvallaridan foydalanish kerak.  

    O’n oltilik sanoq sistemasida qo’shish jadvali: 



































10 











10  11 










10  11  12 











10  11  12  13 











10  11  12  13  14 









10  11  12  13  14  15 







10  11  12  13  14  15  16 









10  11  12  13  14  15  16  17 







10  11  12  13  14  15  16  17  18 

A  A  B 




10  11  12  13  14  15  16  17  18  19 







10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1A 





10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1A  1V 

D  D  E 


10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1A  1V  1S 





10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1A  1V  1S  1D  



10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1A  1V  1S  1D  1E 

 

 



 

7-   misol.  A3V9,   EF 

16

  soniga  342,   A1



16 

sonini qo’shing.  

  Echish.       

                      A3V9,   EF

16

 

               +        342,   A1



16

 

                     __________                



                       A6FC,   90

16

            Javob: A6FS,   90 



16

 

 



 

  8-   misol.   12FE,   AV

16     


sonidan     AVS,   13

16   


    sonini ayiring.  

    Echish.    

                  12FE,   AV

16

 



            -      AVS,   13

16

 



                   _________        

                     842,   98

16

                          Javob: 842,   98



16

 

 



 

    O’n oltilik sanoq sistemasida ko’paytirish jadvali: 

 



































10 







10  12  14  16  18  1A  1C  1E 





12  15  18  1B  1E  21  24  27  2A  2D 





10  14  18  1C  20  24  28  2C  30  34  38  3C 





14  19  1E  23  28  2D  32  37  3C  41  46  4B 





12  18  1E  24  2A  30  36  3C  42  48  4E  54  5A 



15  1C  23  2A  31  38  3E  46  40  54  58  62  69 



10  18  20  28  30  38  40  48  50  58  60  68  70  78 



12  1B  24  2D  36  3F  48  51  5A  63  6C  75  7E  87 



14  1E  28  32  3C  46  50  5A  64  6E  78  82  8C  96 



16  21  2C  37  42  4D  58  63  6E  79  84  8F  9A  A5 



18  24  30  3C  48  54  60  6C  78  84  90  9C  A8  V4 



1A  27  34  41  4E  5B  68  75  82  8F  9C  A9  B6  C3 



1C  2A  38  46  54  62  70  7E  8C  9A  A8  B6  C4  D2 



1E  2D  3C  4B  5A  59  78  87  96  A5  B4  C3  D2  E1 



 

 

 



9-   misol.     A3E,   12

16

   sonini   39,   A1



16

  soniga  ko’paytiriing.  

    Echish.  

     


                          A3E,   12

16

 



                 *       39,   A1

16

 



                       ________      

 

                        A3E12 

            +     666CB4 

                5C2EA2 

             1EVA36 

            ______________ 

             24E43,   OB52

16    


              

 

Javob:  24E43,   OB52



16 

 

 



II. 

2- chi  tajriba  mashg’ulot  variantlari 

 

Topshiriq 

a)  Ikkilik  sanoq  sistemasida  berilgan  sonlar  ustida    qo’shish,    ayirish,  

ko’paytirish  amallarini bajaring; 

b)  sakkizlik  sanoq  sistemasida  berilgan  sonlar  ustida    qo’shish,    ayirish,  

ko’paytirish amallarini bajaring; 

s)  o’n  oltilik  sanoq  sistemasida  berilgan  sonlar  ustida    qo’shish,    ayirish,  

ko’paytirish amallarini bajaring 

 

 

№ 1  

а) Х1 = 1000,100;              Х2 = 1101,010 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  767,21;               Х2 = 567,046 . 

с) Х1 = 3A,2F;                   Х2 = 5A,8C. 

№ 2  

а) Х1 = 101100,1101;           Х2 = 110101,110 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  653,442;                  Х2 = 512,624 . 

с) Х1 = C,745;                      Х2 = 2C,C54. 



№ 3  

а) Х1 = 10110,10101;           Х2 = 11001001,10010 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  676,235;                  Х2 = 716,254 . 

с) Х1 = 5C7,745;                   Х2 = 2A,C54. 



№ 4  

 

а) Х1 = 11111,1101;           Х2 = 1010101,110 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  233,672;                Х2 = 322,724 . 

с) Х1 = 23D,45;                   Х2 = 7C,A5. 



№ 5 

а) Х1 = 10110101,0001;           Х2 = 110101,110 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  253,742;                      Х2 = 522,524 . 

с) Х1 = 4AD,C45;                     Х2 = 2F,D54. 



№ 6 

а) Х1 = 10011100,01;           Х2 = 1001101,1110 .                                                                                                                                      

b) Х1 =  244,372;                 Х2 = 267,165 . 

с) Х1 = 5D,4A5;                   Х2 = 2F,C4. 



Download 1.04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling