Buyuk britaniyaning

 
 
 
 
 
 
 

---

23
 
Quyidagi grafikda (1.2 rasm) mehnatga yoshidagi aholining ishsizlik va
ish bilan bandlik darajasi ifodalangan. (2006-2008 yillar). 
 
2009-2014 yillarda Buyuk Britaniya iqtisodiyotida kuzatilgan ishsizlik
va ish haqi inflatsiya darajalarining grafik ko’rinishi.(1.3 rasm) 

---

24
 
 
Mamlakatlarning joriy to’lov balansining YaIMdagi ulishi (foizda). 

---

25
Mamlakatlarning yalpi ichki mahsulotlarining (mlrd dollardagi) 2014 yildagi taqqoslama ko’rsatkichlari (harid qobiliyati
pariteti bo’yicha). 
Iceland
10,9 
Luxembourg
36,9 
Slovak Republic
94,8 
New Zealand
107,3 
Finland
172,4 
Ireland
173,2 
Hungary
182,8 
Denmark
191,5 
Portugal
220,6 
Czech Republic
226 
Norway
242,6 
Switzerland
285,3 
Austria
295,6 
Greece
303,6 
Sweden
316,7 
Belgium
353,5 
Poland
558,3 
Netherlands
597,2 
Turkey
639,7 
Australia
735,3 
Korea
1112,7 
Canada
1201 
Mexico
1267,9 
Spain
1294,8 
Italy
1699,2 
France
1962,1 
United Kingdom
1997 
Germany
2631,6 
Japan
4077,8 
EU15 total
12245,8 
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
4 000
4 500
5 000
5 500
6 000
Iceland 
Luxembourg 
Slovak Republic 
New Zealand 
Finland Ireland 
Hungary Denmark Portugal 
Czech Republic 
Norway 
Switzerland 
Austria Greece Sweden Belgium Poland 
Netherlands 
Turkey 
Australia 
Korea 
Canada Mexico 
Spain Italy 
France 
United Kingdom 
Germany 
Japan 
EU15 total 
United States 
12245.8
13132.9

---

26
Iceland
-
17,233333 
Portugal
-
8,9333333 
Greece
-
8,0333333 
New Zealand
-7,8 
Hungary
-
7,2333333 
Spain
-7,1 
Slovak Republic
-
6,7666667 
Turkey
-
6,4666667 
United States
-
5,9333333 
Australia
-
5,5666667 
South Africa
-
4,5666667 
Czech Republic
-3,3 
Poland
-
3,0333333 
Ireland
-2,8 
United Kingdom
-
2,4333333 
Italy
-1,7 
India
-0,7 
Mexico
-
0,6333333 
France
-
0,5666667 
Brazil
1,5333333 
Canada
1,9666667 
Austria
2,2 
Korea
2,2333333 
Denmark
2,8666667 
Belgium
2,9333333 
Japan
3,7333333 
Germany
4,6 
China
5,4 
Finland
5,9666667 
Sweden
6,8333333 
Netherlands
7,6666667 
Russian Federation 10,266667 
Luxembourg
10,933333 
Switzerland
13,833333 

---

27
Mamlakatklarning 2012-2014 yillardagi to’lov balanslari.
Norway
14,866667 
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
Iceland Portugal Greece 
New Zealand 
Hungary 
Spain 
Slovak Republic 
Turkey 
United States 
Australia 
South Africa 
Czech Republic 
Poland Ireland 
United Kingdom 
Italy 
India 
Mexico France Brazil Canada Austria Korea Denmark Belgium 
Japan 
Germany 
China Finland Sweden 
Netherlands 
Russian Federation 
Luxembourg 
Switzerland 
Norway 

---

28
2. Buyuk Britaniyaning demografik ko’rsatkichlari tahlili. 
Mamlakat Evropa kontinentining shimoli-g’arbiy tomonidagi Britaniya 
orollarida joylashgan. An’anaga ko’ra u Buyuk Britaniya deb ataladi. Uning asosiy 
qismiga ko’ra Angliya, rasman esa Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya 
qo’shma qirolligi deyiladi.Buyuk Britaniya uch qismdan tashkil topgan bo’lib, 
Angliya,Uels va Shotlandiya.Qo’shma qirollik tarkibiga Shimoliy Irlandiya ham 
kiradi.Irlandiya 1949 yilda Respublika deb e’lon qilingan. 
Britaniya orollari – Evropadagi eng keng arxipelagdir. Unga 2 katta orol 
kiradi: Buyuk Britaniya va Irlandiya. Bu 2 orol Irland dengizi bilan ajratilgan 
bo’lib, unga yana 5 ming kichik orollar kiradi: Gebrid, Orkney, Shotland, Men, 
Anglsi va boshqalar. Buyuk Britaniya orolining janubi – Kornuoll yarim oroli, 
arxipilagning shimoliy qismi Shotlandiya – orolilari. Buyuk Britaniya orollarining 
shimoldan janubgacha uzunligi 966 kmni, undan ikki marta kichik. Britaniya 
arxipilagi Shvetsiya, Norvegiya, Daniya va Germaniyadan Shimoliy dengiz, 
Fransiyadan La Mansh bo’g’ozi ajratib turadi. 
1993 yil La Mansh bo’g’ozi tagida tunnel ishga tushgan.
Bu tunnelning qurilishi xalqaro aloqalarni rivojlanishi uchun muhim 
ahamiyatga egadir. Tunneling uzunligi 49 km, bo’g’oz ostidagi galeriyalarning 
uzunligi 38 km. Londondan Parijgacha atigi 3 soatda etib borasiz. Inglizlar: 
”Nihoyat Evropa Angliyaga birlashdi” deyishadi. Birlashgan qirollikning Shimoliy 
Irlandiya va Irlandiya Respublikasidan tashqari barcha chegaralari dengiz bilan 
qurshalgan.Qirg’oq chegarasining uzunligi 10 ming km. Ko’pgina ko’rfaz va 
qo’ltiqlar hisobiga orolda hech bir joy yo’qki qirg’oqdan 120 km olis bo’lgan 
Buyuk Britaniya maydoni 244 ming kv.km. Fransiya va Ispaniyadan 2 marta 
kichik. Britaniya orollarining ob-havosiga okeanning va Golfstrim oqimining
yaqinligi ta’sir etadi. An’anaviy ingliz ob-havosi – bu yomg’ir va namlik. Qishda 
sovuqlik darajasi o’rtacha -3 -5C ni tashkil qiladi. Shotlandiya tog’larida, Uels va 
Shimoliy Shotlandiya, Buyuk Britaniya g’arbida iqlim sharqiy tomonga 
nisbatan,Atlantika okeanidan esadigan shamollar hisobiga sal namroq.Butun yil 

---

29
davomida shiddatli shamollar va quyuq tuman bo’ladi. Qishda judayam 
namgarchilik ko’p va yumshoq bo’ladi.12-15 C bo’ladi. Eng sovuq oy yanvarda 
ham temperature + 3.5 C dan pastga tushmaydi. Janubiy-g’arbiy tomonida esa + 
5.5 C ga etadi. 
Janubiy-g’arbdan esadigan dengiz havosining issiq massasi temperaturani 
ko’taradi, shu bilan birga kuchli shamol, bulutli va yo’mg’irli havo olib kiradi. 
Sharqdan va shimoliy – sharqdan kelgan sovuq havo natijasida ayozli sovuq havo 
bo’ladi. Qishda qor hamma erga yog’adi, lekin bir tekis emas. Shotlandiyaning 
qorli rayonlarida qor qatlami 1-1.5 oy,Angliyaning janubida esa qor kam yog’adi 
va bir haftadan ko’p turmaydi. Bu erlarda o’t yil davomida ko’karib turadi. 
Sharqiy rayonlarida qish sovuqroq va namgarchilik kamroq bo’ladi. Bahorda 
sovuq shimol shamollari esadi. Bu Shotlandiyaning sharqidagi qishloq ho’jalik 
ekinlarining o’shishiga mo’nelik qiladi. Bahor Britaniya orollarida continent 
kengliklariga qaraganda uzoqroq davom etadi. Buyuk Britaniyada yoz salqinroq 
bo’ladi. Eng issiq oy iyulda o’rtacha temperatura materikning kengliklariga 
nisbatan 1-2 C past bo’ladi. Yoz oylarida siqlon harakati to’xtaydi. Mamlakatning 
janubiy – sharqida + 16 C,shimoli – g’arbida esa + 12 C temperature saqlanadi. 
Kuzda havo bulutli va yomg’irli bo’ladi, ba’zida sentyabr,oktyabr oylarida kuchli 
to’fonlar bo’ladi. Agarda issiq havo yuqoriga ko’tarilsa,tuman tushadi. Atlantika 
okeanidan esgan issiq van am shamollar tufayli Buyuk Britaniya g’arbiy 
rayonlarida yog’ingarchilik ko’p bo’ladi. Yil davomida o’rtacha 2000 mm qor-
yomg’ir yog’adi. Angliyada esa 600 mm, ba’zi erlarida 500 mm ni tashkil qiladi.
Shunday qilib, tog’lar g’arbdan keladigan nam havoni o’tkazmaydigan tabiiy 
bar’er vositasini o’taydi. Yog’ingarchilikning ko’p bo’lishi ekinning rivojlanishiga 
yaxshi yordam beradi,ayniqsa bug’doy va sulining. Umuman olganda Britaniya 
orollarida donli ekinlar yaxshi hosil beradi. Bulardan kelib chiqqan holda Buyuk 
Britaniya qulay iqtisodiy va geografik o’rinni egallagan. U La Mansh va Pa – de – 
Kale bo’g’ozlari orqali o’tadigan dunyo savdo-sotiq dengiz yo’lini tugunidir. Bu 

---

30
o’z navbatida Angliyaning ishlab chiqarishi rivojlanishiga va o’shishiga keng 
imkoniyatlar yaratib beradi.