Byudjet hisobi” fanidan kurs ishi mavzu: Tovar moddiy zaxiralar analitik va sintetik hisobini tashkil etish

II BOB. TOVAR MODDIY ZAXIRALAR ANALITIK VA SINTETIK HISOBINI TASHKIL ETISH AMALIYOTINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI


2.1. O‘zbekistonda tovar moddiy zaxiralar analitik va sintetik hisobini tashkil etishning xususiyatlari
Buxgalteriya hisobi amaliyotida turli xil tahliliy ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Ularning tarkibi tashqi (masalan, amaldagi soliq tizimi) va ichki (korxona tomonidan e’lon qilingan) tomonidan belgilanadi hisob siyosati) omillar, shuningdek, chiqish ma’lumotlarini olishning to‘liqligini ta’minlovchi ishonch yorliqlarini tafsilotlarga qo‘yiladigan talablar. Analitik ma’lumotlarning tarkibi va tasnifi bo'yicha yagona yondashuvlarning yo‘qligi, analitik buxgalteriya funktsiyalarini amalga oshirishga yondashuvda ishlab chiquvchilarning subyektivligi AIS-BU dasturiy ta’minotida ishlatiladigan analitik buxgalteriya hisobi obyektlarining ma’lumotnomalarining xilma-xilligini tushuntiradi.
Umumlashtirish darajasiga ko‘ra, buxgalteriya hisobida har xil ma’lumotlarni olish uchun ikkita hisob schyoti ishlatiladi: sintetik va analitik.
Sintetik hisob- bir xil buxgalteriya obyektlarini kattalashtirib guruhlash va hisobga olish uchun mo‘ljallangan.
Analitik hisob- obyektlarning batafsil tavsifi uchun mo‘ljallangan.
Misol:
43 “Tayyor mahsulotlar” - sintetik hisob.
Analitik hisoblar - qishloq xo‘jaligi korxonasida - don, sanoat korxonasi- tsement, oziq -ovqat mahsulotlarini qayta ishlash zavodida - tayyor idish va boshqalar.
Buxgalteriya hisobi obyektlarini sintetik hisoblarga kiritish sintetik buxgalteriya hisobi, analitik hisoblarga esa analitik buxgalteriya hisobi deyiladi. Sintetik buxgalteriya hisobi pul ko‘rinishida, analitik - miqdoriy - yig‘indida amalga oshiriladi (masalan, sintetik buxgalteriyada “tayyor mahsulotlar” pul ko‘rinishida, analitik sentner, tonna va boshqalar).
Analitik va sintetik hisoblar o‘rtasidagi bog‘liqlik amaliyotda quyidagicha namoyon bo‘ladi:

1. 
   Sintetik hisoblar analitik hisoblar yordamida batafsil bayon qilinadi.
   
2. 
   Sintetik hisobda aks ettirilgan tijorat operatsiyasi tegishli analitik hisobda hisobga olinishi kerak.
   
3. 
   Sintetik hisobda operatsiya umumiy summa sifatida, analitik hisoblarda esa yakka tartibda, natijada (bir xil) umumiy summa ko‘rsatiladi.
   
4. 
   Sintetik hisobning dastlabki va yakuniy qoldiqlari, debet va kredit aylanmasi analitik hisoblarning tegishli qoldiqlari va aylanmalarining summasiga teng bo‘lishi kerak.
   

Ba’zi hisoblar batafsil ma’lumotni talab qilmaydi, shuning uchun analitik hisoblar ochilmaydi (Masalan: kassa, joriy hisob). Sintetik va analitik hisoblar orasidagi oraliq bo‘g‘in sub -hisoblardir.
Sub-hisoblar Bu analitik hisob ma’lumotlarini guruhlash usuli.