Chastota modulyasiyasi

Tebranish konturlari o‘zaro sozlanmagan balanslangan chastota detektori

Tebranish konturlari o‘zaro sozlanmagan balans ChD strukturaviy va elektr sxemasi 5.18-rasmda keltirilgan.
Bunda L₁C₁ kontur ω_r1=ω₀+∆ω va L₂C₂ kontur ω_r2=ω₀−∆ω chastotalarga sozlangan. Agar: kirish signali chastotasi ω=ω₀ bo‘lsa, har ikki tebranish konturidagi kuchlanish bir-biriga teng bo‘ladi, ya’ni U_k1=U_k2, bunda chiqish kuchlanishi U_ch=0; kirish signali chastotasi ω>ω₀ bo‘lsa, L₁C₁ konturdagi kuchlanish U_k1>U_k2 bo‘ladi, natijada U_ch>0 va nihoyat kirish signali chastotasi ω<ω₀ bo‘lsa, L₂C₂ konturdagi kuchlanish U_k1<U_k2 , natijada U_ch<0 bo‘ladi. Ushbu ChD detektorlash xarakteristikasi 6.19-rasmda keltirilgan.

ACh
u_ChM(t)



ChD I-yelkasi
^uch1


^uch2


^uch^=uch1^−uch2

u_ChM(t)
а)


С₁
L<sub>1


L2</sub> С₂
VD


^Сyu1


^Сyu2
ChD II-yelkasi
^Ryu1
^Id1


^Ryu2
^Id2


^uch^=uch1^−uch
2

_b) VD

6.5-rasm. Balansli chastota detektori: a) – strukturaviy sxemasi, b) – elektr

sxemasi.

Z_e1(ω)
^Uch


-Δω ω_r2 ω₀ ω_r1 Δω
Z_e2(ω)

6.6-rasm. Balans chastota detektori detektor xarakteristikasi

Balans ChD detektorlash xarakteristikasi, agarda tebranish konturi aslligi Q va konturlar orasidagi o‘zaro sozlanmaganlik ±∆ω to‘g‘ri tanlansa amalda to‘g‘ri chiziqli va simmetrik bo‘ladi. Agar Q va ±∆ω noto‘g‘ri tanlansa ChD detektorlash xarakteristikasi nochiziqli bo‘lib qoladi.

6.6 O‘zaro induktiv bog‘langan, kirish ChM signali o‘rtacha chastotasi ω₀ ga sozlangan ChD

Ushbu ChD kirishdagi ChM signal modulyatsiyasini FM ga o‘zgartirish va FD orqali detektorlashga asoslangan.

Konturlari o‘zaro induktiv bog‘langan ChD sxemasi 6.-rasmda keltirilgan. Odatda ushbu ChD har ikki sxemasidagi elementlar qiymatlari bir xil etib tanlanadi: ya’ni R_yu1=R_yu2=R_yu ; C_yu1=C_yu2=C_yu, va diodlar bir turli.

^uChM<sup>(t) ACh

Е</sup>eb


С_b


^Ik1
С_а
М
^Ůk1
L_{1 L2}


С₁
VD1


^Ůk2


VD2


^Сyu1
^Сyu2
^Ryu1
^Ryu2


^İd1
^İd2


^uch1
^uch2


^uch

^Ldr Ů₁
6.7-rasm. Konturlari o‘rtacha chastotaga sozlangan chastota detektori
L₁C₁ va L₂C₂ konturlar ChM signal o‘rtacha chastotasiga sozlangan. Konturlar chiqishiga AD₁ va AD₂ ulangan bo‘lib, ularning chiqishidagi kuchlanishlar U_ch1 va U_ch2 . Tok doimiy tashkil etuvchisi VD₁→R_yu1→L_dr – L₁ ning yuqori yarim qismi va VD₁ yopiq kontur orqali; ikkinchi diod orqali VD₂→R_yu2→L_dr – L₂ ning pastki yarim qismi va VD₂ yopiq kontur orqali o‘tadi. L_dr
– diodlar orqali o‘tuvchi tok doimiy tashkil etuvchisi zanjirini yopish uchun xizmat qiladi. Ushbu ChD da maxsus ayiruvchi qurilma yo‘q, chiqish kuchlanishi U_ch1 va U_ch2 larni bir-biridan oddiy ayirish natijasida hosil bo‘ladi, ya’ni
U_ch=U_ch1−U_ch2; (6.8)

bunda: U_ch1=U_d1K_d=K_d(U₁+0,5U₂); U_ch2=U_d2K_d=K_d(U₁−0,5U₂); (6.9)

(5.49) ifodaga asosan U_ch ni aniqlash uchun U_d1 va U_d2 ni aniqlash kerak. Diod VD₁ orqali o‘tuvchi yuqori chastotali toklar quyidagi yopiq zanjirdan: VD₁→C_k1→C_k2→ umumiy ulanish simi →C_bl→L₁C₁ – kontur →C_A→L₂C₂ kontur VD₁.
^{Diod VD1 ga ikki kuchlanish: birinchi L1C1 konturdagi} U^ _k1^{kuchlanish va}

ikkinchi L₂C₂ konturdagi kuchlanishning yarimi, ya’ni 0,5 U^ qo‘yilgan.
^U k1

kuchlanishi yuqori chastota bo‘yicha L₁C₁ konturga parallel ulangan L_dr – drossel

ajraladi. L_dr – drossel L₁C₁ konturga ta’sir etmasligi uchun L_dr≈10L₁ sharti bajarilishi kerak. Har bir onda U_d1 va U_d2 kuchlanishlar bir-biriga teskari bo‘ladi.

-Ů₂/2


ω<ω₁
Ů₂/2
-Ů₂/2


ω=ω₀
Ů₂/2
-Ů₂/2


ω>ω₁
Ů₂/2

6.8-rasm. Konturlari o‘rtacha chastotaga sozlangan chastota detektori ishlashiga oid vektor diagrammalari

Bog‘langan va sozlangan konturli ChD ishlash prinsipini 5.21-rasmda keltirilgan vektor diagrammalar bilan tushuntirish oson. Agar ω=ω₀ bo‘lsa (5.21a- rasm), signal o‘rtacha chastotasi ω₀ konturlar L₁C₁ va L₂C₂ rezonans chastotasiga

teng bo‘ladi.
^Uk1
kuchlanish fazasini nol deb olsak, ikkinchi konturdagi elektr

yurituvchi kuch (EYuK)
_E ₂
^fazasi U^_k1 ^{fazasiga mos keladi. Rezonansda ikkinchi}

2
konturdagi tok
I^{ EYuK}
_E ₂
bilan fazasi bir xil bo‘ladi. L₂C₂ konturdagi kuchlanish

^Uk 2
 I^
_ 1

2
jc₂

kondensator C₂

ga qo‘yilgan bo‘lib, uning fazasi

I^{ tok fazasidan}

2

2

k1
^{90° kech qoladi.} U^{ kuchlanishning VD2 ga qo‘yiladigan yarmi} U^{ fazasidan 90°}
ga ortadi; VD₁ ga qo‘yiladigan ikkinchi yarmi 90^° ga kechikadi. Diagrammadan
U_d1 va U_d2 larni aniqlaymiz, U_d1=U_d2 , demak U_ch1=U_ch2 va U_ch=0 bo‘ladi.
5.21b-rasmda ko‘rish signali chastotasi ω>ω₀ holat uchun vektor

diagrammasi keltirilgan. Bunda ham
^Uk1
ni asosiy vektor deb tanlaymiz.

_E₂
 ^M U^

k1
L₁


^{bo‘lgani uchun uning fazasi} U^_k1 ^{fazasiga mos keladi.}



2
1

2

I
ω>ω₀ da
L₂  _C
tok
^ uchun induktiv xarakterga ega bo‘ladi. U E₂

2

I
^{fazasiga nisbatan kech qoladi.} U^ _{k 2}
kuchlanish
^ dan 90^° ga kech qoladi. Uning

birinchi yarmi VD₁ diodga va ikkinchi yarmi VD₂ diodga beriladi. VD₁ dagi qismi

2

2 k 2k1
I^{ dan 90° ga kechikadi va VD2 dagi qismi} I^{ dan 90° ga ilgarilaydi.} U^{ va 0,5}U^

vektorlarni qo‘shib
^U d1
^va U^ _{d 2}
kuchlanishlarni aniqlaymiz. Diagrammadan

^{ko‘rinib turibdiki} U^ _{d 2} ^>U^ _d1 ^{, bunda Uch1>Uch2 va natijada Uch<0 bo‘ladi.}
Yuqoridagi tartibda ω<ω₀ holatni ham tahlil etish mumkin, natijada U_ch>0 bo‘ladi.
Tebranish konturlari bir-biri bilan induktiv bog‘langan va har ikkala L₁C₁ va L₂C₂ konturi kirishdagi ChM signal o‘rtacha chastotasiga sozlangan balanslangan ChD detektorlash xarakteristikasi ancha keng chiziqli qismga ega bo‘lib, uning kengligini L₁C₁ va L₂C₂ konturlar aslligi Q ga va ular orasidagi magnit induksiyasi

M kattaligiga bog‘liq. Kirish chastotasining o‘zgarishi L₂C₂ konturdagi
_U ₂

k1
^{kuchlanish bilan birinchi kontur L1C1 dagi kuchlanish} U^{ orasidagi fazaning 900} dan oshishiga yoki kamayishiga sabab bo‘ladi, natijada VD₁ va VD₂ larga

^{qo‘yilgan kuchlanishlar} U^ _d1
^va U^ _{d 2}
qiymatlari o‘zgaradi. Bu o‘z navbatida ChD

chiqishidagi kuchlanish U_ch ni kirish chastotasi o‘zgarishiga mos o‘zgarishiga olib keladi.