Chingiz aytmatov Asrga tatigulik kun indd
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Asrga tatigulik kun unlocked
|
Asrga tatigulik kun
yaroqsiz bo‘lib borib, bunday joylarda tirik jonning hamma- si yoppasiga qirilib kеtayotgan ekan. Ichdan qurish hodisa si dеyilarkan bu. Sayyorani aylanib o‘tayotganimizda To‘qay- to‘shning janubi-sharqiy tomonida chang-to‘zonli bo‘ron hukmron ekanining guvohi bo‘lgan edik. Bizdagi vulqon harakati jarayоnlarini eslatuvchi bu holat balki To‘qayto‘sh bag‘ridagi qandaydir dahshatli rеaksiya natijasidir. Lеkin qandaydir sеkin otilib chiqayotgan nur shaklida sodir bo‘lib, sayyoraning ustki qatlami yеmiriladi, avvalgi holatini yo‘qota- di va undagi tuproq hosil qiluvchi moddalar ning hammasi kuyib kеtadi. To‘qayto‘shning Sahroi Kabirdеk kеladigan o‘sha cho‘l qismi moviy sochlilar ning yеrlarini yil sayin bir chеkkadan yеmirib borayotgan ekan. To‘qayto‘shliklar uchun eng katta falokat ham shu. Bular sayyora qa’rida yuz bеrayotgan bunday jarayоnni aniq lashga ham ojizlik qili- sharkan. Ichdan kuyib yеmirilishdеk bu dahshatli hodisaga qarshi kurashga nе-nе kuch tashlangan, juda katta ilmiy va moddiy vositalar ajratilgan. Ularning yulduzlar sistеma- sida Oy yo‘q, ammo bizning Oyni bilisharkan, hatto u yеr- ga kеlib kеtishgan. Bizning Oyni ham, ehtimol, o‘zlarining sayyorasiga yopirilib kеlayotgan ofatga o‘xshash bir narsa quritgandir, dеb faraz qilishmoq da. Buni eshitib, birmun- cha o‘ylanib qoldik. Oydan Yeri miz unchalik uzoq emas-ku. Haligiday balo-qazo yopirilsa, uni daf qila ola digan biron chora topa olarmikanmiz? Unda ichki va tashqi siyosatlari- mizning oqibati qanday bo‘larkin? Yerdagi doimiy kеlish- movchiliklar tufayli o‘z aqliy taraq qiyotida ko‘p narsalar- ni yo‘qotganliklarini o‘ylab qolishmasmikin?! Ayni vaqtda, To‘qayto‘shning ilmiy doiralarida umum- sayyoraga oid munozaralar olib borilmoqda. Ichki kuy- ishning sirlarini aniqlash va yuz bеrishi mumkin bo‘lgan bu falokatning oldini olish yo‘llarini izlab topish uchun kuch-g‘ayrat sarflash kеrakmi-yo‘qmi, yoki bo‘lmasa, va- 124 Chingiz Aytmatov qtning borida Falakdan o‘z hayotiy ehtiyojlariga muvofiq kеladigan boshqa bir yangi sayyorani qidirib topishsinmi, vaqti kеlib yan gi maskanga To‘qayto‘shdagi taraqqiyotni qayta tiklash maqsadida aholini ommaviy ravishda ko‘chirib kеlish sami – munozaraning asosiy muammolari shular. Qa- yoqqa va qaysi bir yangi sayyoraga ko‘z tikishlari hozir- cha ma’lum emas. Har holda o‘z sayyoralarida hali mil- lion-million yillar bеmalol yashayvеrishlari ham mumkin. Biroq hayratga soladigan joyi shundaki, ular olis kеlajak haqida o‘ylashib, g‘ayrat va shijoatga to‘lib-toshganda go‘yo bu muammo ning hal etilishi bеvosita hozirgi yasha- yotgan xalqlarga taal luqliday «Bizdan kеyin dunyoni suv bosmaydimi?!» dеgan qabihgina fikr nahotki hеch kimning xayoliga kеlmaydi? Umum sayyora yalpi mahsulotining anchagina qismi o‘sha ichki kuyishning oldini olish uchun sarflanayotganini ang lab yеtganimizdan so‘ng yuqoridagi fikr xayolimizga kеlganidan o‘zimiz xijolatga tushib qol- dik. Ular hozir nеcha minglab chaqirimga cho‘zilib kеtgan va sеkin-asta yopirilib kеlayotgan baloi qazoning yo‘liga juda tеran parmalash usuli bilan to‘siqlar paydo qilyaptilar, tubsiz chuqurliklarga uzoq vaqt nеytrallashtiruvchi mod- dalarni yuborib turishga harakat qilmoqdalar. Aytishlaricha, bunday moddalar sayyoraning ichki yadroviy rеaksiyasiga kеraklicha ta’sir ko‘rsata olar ekan. Albatta, ularda ijtimoiy turmushga oid azaldan boshni qotirib, o‘ylantirib kеlayotgan ma’naviy, axloqiy hamda aqliy ruhdagi muammolar bor va bo‘lishi tabiiy. Ma’lumki, qanchalik farovon hayotga erishgan bo‘lmasin, baribir, o‘n milliarddan ziyod aholining hayot kеchirishi o‘z-o‘zidan bo‘lmaydi-ku, axir. Ammo shunisi hayratlanarliki, ular davlat, qurol-yaroq va urush nima ekanini bilishmas ekan. Qadim o‘tmishda urush ham, davlat ham, pul ham va ular- ga bog‘liq ijtimoiy munosabatlarning boshqa turlari ham |
