Chirchiq davlat pedagogika universiteti mavzu: ammiakning olinishi

CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

MAVZU: AMMIAKNING OLINISHI

TAYYORLADI: Abdirasilov B

QABUL QILDI: Rahimov R

TAQDIMOT ISHI

Reja: 1. AZOTNING XOSSALARI 2.AMMIAKNING OLINISHI 3.AMMIAKNING XOSSALARI

V guruppaning asosiy guruppachasi elementlari nixoyatda katta axamiyatga ega. Masalan, azot oksil moddalar tarkibiga kiradi. Og’irlik jixatidan Yer po’stlog’ining qariyb 4 . 10-2% ini azot tashqil etadi. Bu miqdorning ko’pchilik qismi atmosferada bo’ladi. Fosfor Yer pustlogining 8 . 10-2% ini, mishyak 5 . 10-2% ini, surma 4 . 10-5% ini va vismut 2 . 10-5% ini tashqil qiladi.

• V guruppaning asosiy guruppachasi elementlari nixoyatda katta axamiyatga ega. Masalan, azot oksil moddalar tarkibiga kiradi. Og’irlik jixatidan Yer po’stlog’ining qariyb 4 . 10-2% ini azot tashqil etadi. Bu miqdorning ko’pchilik qismi atmosferada bo’ladi. Fosfor Yer pustlogining 8 . 10-2% ini, mishyak 5 . 10-2% ini, surma 4 . 10-5% ini va vismut 2 . 10-5% ini tashqil qiladi.
• Azot – tartib nomeri 7, atom og’irligi 14,0067.

Azotning mavjudligini 1772 yilda D.Rezerford aniqladi. 1774 yilda Lavuazye bu elementga «azot» deb nom berdi va uning mustaqil element ekanligini isbotladi. Azot tabiatda erkin va bog’langan xolatda uchraydi. Erkin azot N2 molekulalar xolida asosan atmosferada, bog’langan azot esa Chili selitrasi NaNO3 va Xind selitrasi KNO3, shuningdek oksidlar tarkibida uchraydi. Azotning eng katta manbai xavo bo’lganligi sababli uni xavodan olish mumkin. Buning uchun avvalo xavoni quritib, namni yo’kotiladi; karbonat angidrid esa kalsiy gidroksid yoki ishqor eritmasiga yuttiriladi; shu tariqa tozalangan xavo cho’g’langan mis ustidan o’tkazilganda mis kislorodni o’ziga biriktirib oladi; azot va inert gazlar esa ajralib qoladi

Texnikada azot olish uchun suyuq xavoni fraksiyalab xaydash usulidan foydalaniladi. Suyuk xavo asosan azot va kisloroddan iborat; azotning qaynash xarorati 195,8o bo’lib, kislorodning qaynash xarorati – 183o dan pastdir; binobarin, suyuq xavodan avval azot, keyin kislorod bug’lanadi. Laboratoriyada toza azot olish uchun ammoniy xloridning to’yingan eritmasi bilan natriy nitratning to’yingan eritmalari aralashmasini qizdiriladi. Bunda quyidagi reaksiya sodir buladi: NH4NO2+ --> N2+2H2O Ammoniy nitratning o’zi esa NH4Cl bilan NaNO2 dan xosil qilinadi. Ammoniy xlorid o’rnida ammoniy sulfatdan foydalanish xam mumkin. Azot ammiakni xlorli oxak bilan oksidlash yo’li bilan xam olinadi: 2NH3+ 3CaOCl2 = N2+3H2O+3CaCl2