Chirchiq davlat pedagogika unversiteti

1.2. Turkmaniston ta’lim tizimining rivojlanish darajasi
Turkmaniston

Ta'limning normativ-huquqiy bazasi

Ta'lim sohasidagi amaldagi milliy qonunchilik quyidagi hujjatlar bilan ifodalanadi: mamlakat Konstitutsiyasi, Turkmaniston Prezidentining 2007 yil 15 fevraldagi "Ta'lim tizimini isloh qilish to'g'risida"gi RR-4610-son Farmoni, "Ta'lim to'g'risida"gi qonun. (2009), shuningdek, konstitutsiya va asosiy qonunlar qoidalarini amalga oshirish maqsadida ishlab chiqilgan turli qonunchilik va me'yoriy hujjatlar.

Vakolatli ta'lim organlari

Turkmanistonda barcha darajadagi ta'limni boshqarish bo'yicha vakolatli organ Ta'lim vazirligidir (tashkilotning veb-sayti mavjud emas).

Ta'lim tizimi

Turkmanistonning ta’lim tizimi qonun hujjatlariga muvofiq quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi: maktabgacha ta’lim, o‘rta ta’lim, boshlang‘ich kasb-hunar ta’limi, o‘rta kasb-hunar ta’limi, oliy kasb-hunar ta’limi, oliy o‘quv yurtidan keyingi kasb-hunar ta’limi. Ta’lim muassasalari davlat ta’lim standartlariga muvofiq ta’lim dasturlarini amalga oshiradilar. 2009 yildan beri Turkmanistonda ta’lim muassasalarida ta’limning barcha shakllaridan foydalanishga ruxsat berilgan: kunduzgi, sirtqi (kechki) va sirtqi. Turkmanistonda oʻrta taʼlim turli bosqichlarda quyidagi bosqichlarni oʻz ichiga olgan: boshlang'ich ta'lim (1-3-sinflar, dasturga kirishning qonuniy yoshi 7 yosh); umumiy o'rta ta'lim 1993 yildan 2007 yilgacha - me'yoriy muddat - 6 yil (4-9-sinflar), 2007/2008 o'quv yilidan boshlab - standart muddat 7 yil (4-10-sinflar). O‘rta ta’limni tugatgandan so‘ng o‘quvchilar davlat imtihonlarini topshiradilar, davlat namunasidagi yakuniy hujjat – o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma ( ORTA BILIM HAKYNDA ATTESTAT / ORTA BILIM HAKYNDA Ş AHADATNAMA ) oladilar. Amaldagi qonunchilikka muvofiq, ushbu hujjat Turkmanistondagi oliy ta'lim dasturlariga kirish imkonini beradi. 2007 yilgacha bo'lgan davrda "De-fakto" o'rta maktab bitiruvchilari 2 yillik ishlab chiqarish faoliyatidan keyingina oliy ta'lim dasturlariga kirish imkoniga ega bo'lishdi. Boshlang'ich kasb-hunar ta'limi turli turdagi boshlang'ich kasb-hunar ta'limi muassasalarida (kasb-hunar maktabi, litsey va boshqalar), shuningdek, o'rta va oliy kasb-hunar ta'limi muassasalarida tegishli litsenziyalar mavjud bo'lganda amalga oshiriladi. Boshlang‘ich kasb-hunar ta’limi ta’lim dasturlarini o‘zlashtirishning me’yoriy muddati umumiy o‘rta ta’lim negizida bir yildan bir yarim o‘quv yiligacha.Boshlang‘ich kasb-hunar ta’limi muassasalarining bitiruvchilariga tegishli kasb bo‘yicha malaka va boshlang‘ich kasb-hunar ta’limi diplomi beriladi. chiqarilgan ( DIPLOM BA Ş LANGY Ç H Ü N Ä R B İ LİM _ _BARADA / KASB - TA'LIM DIPLOMASI ) . _ _ Har xil turdagi oʻrta kasb-hunar taʼlimi muassasalarida (kollej, oʻrta kasb-hunar maktabi va boshqalar) hamda tegishli litsenziyaga ega oliy kasb-hunar taʼlimi muassasalarida umumiy oʻrta taʼlim negizida oʻrta boʻgʻin mutaxassislari tayyorlanadi. O'rta kasb-hunar ta'limining ta'lim dasturlarini o'zlashtirishning me'yoriy muddati 2 yildan 4 yilgacha. Bitiruvchilarga kasb-hunar ta’limi to‘g‘risidagi yakuniy hujjat diplomi ( ORTA H Ü N Ä RMEN BILIM HAKYNDA Ş AHADATNAMA / DIPLOM OF CESSIONAL TA’LIM ) beriladi. O‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi attestat egalari oliy kasbiy ta’lim dasturlariga kirish imtihonlari natijalariga ko‘ra qabul qilinadi. Oliy kasbiy ta'lim har xil turdagi oliy kasbiy ta'lim muassasalarida (universitet, akademiya, konservatoriya, institut) amalga oshiriladi. Oliy kasbiy ta'limning ta'lim dasturlarini o'zlashtirishning me'yoriy muddati ta'lim shakliga bog'liq va turli mutaxassisliklar (tibbiyot mutaxassisliklari) uchun besh yildan olti yilgacha. Akkreditatsiyadan o‘tgan oliy o‘quv yurtlari bitiruvchilari oliy kasbiy ta’lim to‘g‘risidagi davlat hujjatini (Oliy ta’lim to‘g‘risidagi diplom / DIPLOM U OKARY BILIM HAKYNDA ) oladilar . Oliy oʻquv yurtidan keyingi kasbiy taʼlim dasturlari oliy oʻquv yurtlari va ilmiy muassasalarda rezidentura, aspirantura (adyunktura) va doktoranturada amalga oshiriladi. Turkmanistonning umumiy ta’lim (umumiy o‘rta ta’lim) va kasb-hunar ta’limi dasturlarini amalga oshiruvchi davlat ta’lim muassasalari davlat yakuniy attestatsiyasidan muvaffaqiyatli o‘tgan bitiruvchilarga tegishli ta’lim olganliklarini tasdiqlovchi va tegishli ta’lim muassasasining muhri bilan tasdiqlangan davlat hujjatlarini beradilar. muassasa. Davlat attestatsiyasidan va belgilangan tartibda akkreditatsiyadan o‘tgan nodavlat mulk shaklidagi ta’lim muassasalari davlat yakuniy attestatsiyasidan muvaffaqiyatli o‘tgan bitiruvchilarga davlat namunasidagi ta’lim to‘g‘risidagi tegishli hujjat beradi. Ta’lim muassasasini davlat akkreditatsiyasi Turkmaniston Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Davlat akkreditatsiyasi to'g'risidagi guvohnoma,

Baholash tizimi

Turkmaniston ta’lim tizimida rus tiliga o‘xshash besh balli baholash tizimi qo‘llaniladi.

Xalqaro shartnomaga tegishli hujjatlar

Np/p 51-shartnoma bo'yicha ta'lim va (yoki) malaka to'g'risidagi xorijiy hujjatning nomi 51-shartnoma bo'yicha ta'lim va (yoki) malaka to'g'risidagi rus hujjatining nomi 1. Turkmanistonda berilgan o'rta ma'lumot to'g'risidagi guvohnoma, ta'limning ushbu darajasida kamida 9 yil o'qish muddati Rossiya Federatsiyasida chiqarilgan va Tomonlar tomonidan ularning egalariga davlat qonunchiligiga muvofiq Tomonlar davlatlarining ta'lim muassasalarida keyingi darajadagi ta'lim dasturlari bo'yicha ta'limni davom ettirish huquqini beruvchi hujjatlar sifatida e'tirof etiladi. qabul qiluvchi ta'lim muassasasi. Asosiy umumiy ta'lim to'g'risidagi guvohnoma 2. Ushbu ta'lim darajasida kamida 10 yil o'qish muddati bilan o'rta ma'lumot to'g'risidagi guvohnoma O'rta (to'liq) umumiy ta'lim to'g'risidagi guvohnoma / O'rta umumiy ta'lim to'g'risidagi guvohnoma 3. Yo'q  Boshlang'ich kasb-hunar ta'limi diplomi (o'rta (to'liq) umumiy ma'lumotga ega bo'lgan taqdirda) 4. Yo'q  O'rta kasb-hunar ta'limi diplomi 5. Ushbu ta'lim darajasida kamida 4 yil o'qish muddati bilan oliy kasbiy ta'lim to'g'risidagi diplom bakalavr diplomi 6. ushbu ta'lim darajasida kamida 5 yil o'qish muddati bilan oliy kasbiy ta'lim to'g'risidagi diplom Mutaxassis diplomi, oliy kasbiy ma'lumotli mutaxassis diplomi 7. kunduzgi ta'lim bo'yicha oliy kasbiy ta'limning ta'lim dasturlari ishlab chiqilganligini tasdiqlovchi oliy kasbiy ta'lim diplomlari tibbiy mutaxassisliklar bo'yicha kamida 6 yil, stomatologiya va farmatsevtika mutaxassisliklari bo'yicha - kamida 5 yil ishlab chiqish muddati.  Mutaxassis diplomi, oliy kasbiy ma'lumotga ega bo'lgan mutaxassisning diplomi, kunduzgi ta'lim bo'yicha oliy kasbiy ta'limning o'quv dasturlari ishlab chiqilganligini tasdiqlovchi, tibbiy mutaxassisliklar bo'yicha kamida 6 yil, stomatologiya va farmatsevtika mutaxassisliklari bo'yicha esa - kamida 5 yil  8. Yo'q Magistr diplomi 9. Akademik ma'lumotnomalar Akademik sertifikatlar / O'qish sertifikatlari; O'qish davri haqida ma'lumot

Turkmanistonda ularning boshlang‘ich, o‘rta va maxsus ta’lim olishi uchun zarur shart-sharoitlarni ta’minlovchi keng ta’lim muassasalari tarmog‘i yaratildi. Bularga maktabgacha ta’lim muassasalari, maktablar, oliy o‘quv yurtlari, kasb-hunar litseylari, ta’minoti davlat hisobidan amalga oshiriladigan imkoniyati cheklangan bolalar uchun internatlar kiradi.
Bugungi kunda Turkmanistonda yoshlarning xalqaro andozalar darajasida ta’lim olishi uchun barcha shart-sharoit yaratilgan, bu esa millatning intellektual salohiyatini oshirish, zamonaviy kadrlar bazasini shakllantirish va milliy iqtisodiyotni malakali mutaxassislar bilan ta’minlash uchun zarurdir. Zamon talablaridan kelib chiqib, o‘rta va oliy o‘quv yurtlarining o‘quv-amaliy bazasi yangilandi, o‘qitish metodikasi takomillashtirildi. 
Oliy oʻquv yurtlarida mamlakatlar abituriyentlarga oʻqish uchun yoʻnalishlar va mutaxassisliklar boʻyicha juda keng tanlov taklif etadi. Shu bilan birga, ularning soni doimiy ravishda to'ldiriladi. Turkmaniston muntazam ravishda xorijiy davlatlar bilan ta’limga oid milliy hujjatlarni o‘zaro tan olish to‘g‘risida shartnomalar tuzadi. Mamlakatimiz yoshlari bugun Rossiya Federatsiyasi, Xitoy Xalq Respublikasi, Turkiya, Malayziya, Ukraina, Belarus va boshqa davlatlar oliy o‘quv yurtlarida tahsil olish imkoniyatiga ega.
Ta’lim sohasidagi islohotlar ta’lim infratuzilmasini to‘liq modernizatsiya qilishni ham o‘z ichiga oladi. Turkmanistonning deyarli barcha yetakchi universitetlari uchun yangi o‘quv binolari qad rostlamoqda. Mamlakatimizning barcha hududlarida, jumladan, eng chekka go‘shalarida ham zamonaviy ta’lim maskanlari, maktabgacha ta’lim muassasalari barpo etilmoqda. 
Qolaversa, yangi ta’lim muassasalari eng ilg‘or texnologiyalar bilan jihozlanishi shart. Shunday qilib, Turkmanistonda yangi tarixiy davrda chekka qishloq yoshlari multimedia va kompyuter texnologiyalaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lib, o‘qitishning interfaol usullaridan foydalanishlari mumkin. Bularning barchasi, shubhasiz, yosh turkman fuqarolarining jahon andozalari darajasida bilim olishi, ichki dunyosini boyitish, dunyoqarashini kengaytirish, ilm-fan yutuqlari bilan yaqindan tanishish imkonini berayotir, bu esa, albatta, yoshlarning ilm-fanga qiziqishini uyg‘otishga xizmat qiladi.