Chorshanbiyeva shodiyaning iqtisodiy siyosatga kirish fanidan tayyorlagan

2. Tashqi iqtisodiy aloqalarni bojxona-tarif va tarifsiz tartibga solish
Tashqi iqtisodiy tartibga solishning, jumladan tariflarni tartibga solishning mohiyati va vazifalari mamlakatdagi umumiy iqtisodiy vaziyat, uning rivojlanishining ichki va tashqi sharoitlari bilan chambarchas bog'liqdir. Umuman olganda, milliy iqtisodiyotning tashqi bozorga bog'liqligi qanchalik kuchli bo'lsa, faol tarkibiy tartibga solishning roli shunchalik katta bo'ladi. Biroq, ayrim mamlakatlarning jahon iqtisodiyotidagi o'ziga xos mavqei tufayli ushbu qoidadan bir qator istisnolar mavjud.
Rossiya bugungi kundagi vaziyatning xususiyatlari va uning tarif siyosatini hisobga olgan holda ishlab chiqilishi kerak:
1) mamlakatning kattaligiga qaramay, iqtisodiyot tashqi iqtisodiy aloqalarga yuqori darajada bog'liqligi bilan tavsiflanadi;
2) sobiq SSSR davlatlari bilan tarixan oʻrnatilgan iqtisodiy aloqalar MDH doirasida iqtisodiy integratsiyani rivojlantirish zaruriyatini belgilaydi;
3) Rossiya mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasining oshishi bilan bir vaqtning o'zida jahon iqtisodiy munosabatlari tizimiga boshqa darajada qo'shilishi kerak;
4) tashqi savdoni tartibga solish yagona tarkibiy siyosatni amalga oshirish vositasiga aylanishi kerak;
5) Rossiya iqtisodiyoti uning texnologik rivojlanish darajasini oshirish va shu asosda jahon bozorida raqobatbardosh sanoat komplekslarini yaratish uchun tub tarkibiy o'zgarishlarga muhtoj.
Tashqi iqtisodiy aloqalarni tartibga solish jahon iqtisodiyotiga teng huquqli kiritilgan samarali va dinamik milliy iqtisodiyotni yaratishga qaratilgan kompleks iqtisodiy strategiyaning ajralmas qismi bo'lishi kerak. Bunday strategiya asosan Rossiya iqtisodiyotining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olishi kerak. Tabiiy resurslarning ko'pligi qisqa muddatda qiyin vaziyatlardan chiqish yo'llarini topishga imkon beradi, ammo kuchli inertsiya va xom ashyo eksportiga asoslangan farovon hayot illyuziyasini yaratadi. Buning eng salbiy oqibati shundaki, bu iqtisodiyotni tarkibiy o'zgartirishga qaratilgan sa'y-harakatlarni to'sib qo'yadi, mablag'lar, sa'y-harakatlar va e'tiborni istiqbolli loyihalardan chalg'itadi.
Rossiya eksportining xom ashyoviy xususiyati ham tarif siyosatining o'ziga xos xususiyatlariga ta'sir ko'rsatdi va rivojlangan mamlakatlar uchun eksport tarifi kabi bojxona tartibga solishning juda kam uchraydigan vositasini keltirib chiqardi . Rossiya iqtisodiyotini rivojlantirish uchun tashqi iqtisodiy tartibga solish, shu jumladan tariflarni tartibga solish, qo'shilgan qiymatning yuqori ulushiga ega mahsulotlarni eksport qilish potentsialini rivojlantirish va bir vaqtning o'zida ko'paytirish uchun xom ashyo eksporti imkoniyatlaridan foydalanishga qaratilgan bo'lishi, mahsulotlarni diversifikatsiya qilish. eksportning tovar tarkibi. Raqobatbardosh eksport tarmoqlarini yaratish maqsadida tashqi savdoni tartibga solishning turli vositalaridan foydalanish bu maqsadga erishish uchun eng muhimi hisoblanadi.
Milliy iqtisodiyotni tarkibiy tartibga solishni tashqi iqtisodiy aloqalarni tarif va tarifsiz tartibga solish bilan bog'lashga muvaffaq bo'lgan mamlakatlar sezilarli muvaffaqiyatlarga erishdilar. Shu bilan birga, tashqi savdoning yagona jahon qoidalari, o'ziga xos xulq-atvor kodeksi asta-sekin ishlab chiqildi. Ushbu kodeks savdo qarama-qarshiliklarini hal qilishda o'zaro manfaatli murosaga erishish uchun shart-sharoit yaratishga qaratilgan edi. Tariflar va savdo bo'yicha Bosh kelishuv (GATT) doirasidagi muzokaralarning Urugvay raundining (1986-1994) muvaffaqiyatli yakunlanishi yuqori rivojlanish darajasiga erishgan va ko'p jihatdan davlatlarning keng doirasini shakllantirish bilan bog'liq edi. , jahon iqtisodiyotida moslashishning og'riqli davrini engib o'tishdi. Bundan tashqari, jahon sotsialistik tizimining yemirilishi xalqaro iqtisodiy munosabatlarning muqobil tizimini yaratishga urinishlarni to'xtatdi. Bugungi kunda jahon savdosini tartibga solish tizimi mavjud bo'lib, u 1995 yil 1 yanvarda kuchga kirgan Jahon savdo tashkilotini (JST) tashkil etish to'g'risidagi 1994 yildagi Marrakesh bitimida mustahkamlangan.
1996-yil 1-yanvardan boshlab bir yil davomida JST bilan parallel ravishda faoliyat ko‘rsatgan GATT mustaqil tashkilot sifatida faoliyatini to‘xtatdi. Endi bu faqat Xizmatlar savdosi bo'yicha Bosh kelishuv (GATS) va Intellektual mulk huquqlarining savdo bilan bog'liq jihatlari to'g'risidagi bitim (TRIPS) bilan birga JST tizimining bir qismi bo'lgan kelishuvdir. Savdo nizolarini hal qilish uchun maxsus organ tuzilgan. Zamonaviy xalqaro savdoning huquqiy asosini ko'p tomonlama savdo muzokaralarining Urugvay raundining kelishuvlari to'plami tashkil etadi. 2013-yil 2-mart holatiga ko‘ra, 159 ta davlat JSTga a’zo bo‘lgan.
JSTning asosiy maqsadi jahon savdosini yanada erkinlashtirish va adolatli raqobatni ta’minlashdan iborat. JSTning ikkita asosiy printsipi kamsitish va bozorga kirishdir. Diskriminatsiyaga yo'l qo'ymaslik tamoyili eng qulay milliy rejim va milliy rejimni qo'llash orqali amalga oshiriladi.
Eng qulay davlat rejimini (MFN) o'zaro ta'minlash, savdo hamkor-mamlakatlaridan biriga tovarlar va xizmatlar savdosida ma'lum bir imtiyoz berish orqali JSTga a'zo davlat uni darhol ushbu tashkilotga a'zo barcha mamlakatlarga tatbiq etishi kerakligini anglatadi.
Chet elda ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlarga nisbatan milliy rejim tashqi savdoni tartibga solish choralari qo‘llanilgandan so‘ng ularning mamlakat ichki savdo aylanmasida milliy tovar va xizmatlar bilan bir xil asosda aylanishini anglatadi. Ularni soliqqa tortish, sifatini tekshirish, tashish, sotish va iste'mol qilishda ularni mahalliy mahsulotlarga nisbatan noqulay ahvolga soladigan maxsus qoidalar joriy etilmasligi kerak. Boshqacha aytganda, ushbu tamoyilga ko'ra, import qilinadigan tovarlarni ichki bozorda kamsitish mumkin emas. MFN va milliy tartibni qo'llashdan tashqari, bozorga kirish ham savdoni tartibga solishning yanada samarali vositasi bo'lgan bojxona tariflari foydasiga importga nisbatan miqdoriy cheklovlarni bosqichma-bosqich bartaraf etish, shuningdek, savdoda ochiqlik va shaffoflik orqali ta'minlanadi. rejimlar.