Chorvachilikda duragaylash Reja

Chorvachilikda duragaylash
Reja

1.1 Duragaylash, uning turlari va chorvachilikdagi ahamiyati 2
1.2 Gibridlanishni amalga oshirishdagi qiyinchiliklar 3
1.3 Chorvachilikda duragaylash 8
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati 11

1.1 Duragaylash, uning turlari va chorvachilikdagi ahamiyati

Gibridlanish - bu irsiyatda, ya'ni bir yoki bir nechta juft allellarda (gen holatlarida) va, demak, bir yoki bir necha juft belgi va xususiyatlarda farq qiluvchi organizmlarning kesishishi. Turli turlarga mansub individlarning kesishishi distant duragaylash, kenja tur, o’simlik navlari yoki hayvon zotlarining kesishishi esa tur ichidagi deyiladi [9].

Gibridlanish ham tabiiy va sun'iyga bo'linadi. Tabiat uzoq vaqtdan beri kuzatilgan, masalan, xachirlar miloddan avvalgi ikki ming yil davomida mavjud bo'lgan. Duragaylarni sun’iy ishlab chiqarishni birinchi marta nemis olimi R.Kamerarius (1694) taklif qilgan bo’lsa, birinchi sun’iy duragaylashni ingliz bog’boni T.Feyrchild 1717 yilda chinnigullarning har xil turlarini kesib o’tgan. Kölreuter o'simliklarni duragaylash nazariyasining asoschisi hisoblanadi, u ikki turdagi tamaki duragaylarini oldi (1760). Gregor Mendel no‘xatni duragaylash bo‘yicha o‘tkazgan tajribalari orqali genetikaning ilmiy asoslarini yaratdi. Charlz Darvin shuningdek, duragaylash bo'yicha juda ko'p tajribalar o'tkazdi.
Gibridlanishning o'zi genotipik jihatdan har xil jinsiy hujayralarni urug'lantirish paytida sintezni va ota-onalarning irsiy moyilligini birlashtirgan zigotadan yangi organizmning rivojlanishini o'z ichiga oladi. Duragaylarning birinchi avlodida geterozis xarakterli bo'lib, u yaxshi moslashish, ko'proq unumdorlik va shaxslarning hayotiyligida namoyon bo'ladi.
Chorvachilik amaliyotida duragaylash quyidagi maqsadlarda qo'llaniladi:
1) foydalanuvchi hayvonlarni (xachirlarni) olish;
2) asl zotlarning qimmatli xususiyatlarini o'zida mujassam etgan yangi zotlarni ko'paytirish (qozoq archaromerinos);
3) hayvonlarning ayrim turlarini tiklash [7].
rivojlanishi jins va ko’payish haqidagi g’oyalarning rivojlanishi bilan bog’liq, ya’ni duragaylash organizmlarning jinsiy ko’payish qobiliyatiga asoslanadi.
Kesishgan shakllarning qarindoshlik darajasiga qarab tur ichidagi, turlararo va avlodlararo duragaylanish farqlanadi. Chorvachilikda intraspesifik duragaylash sanoat naslchilik usuli bo'lib, har xil zot va navli shaxslar juftlashadi. Hayvonlarda masofaviy duragaylash - navlar, turlar va avlodlar (nozik junli qo'ylar va arxarlar; qoramol va zebu) o'rtasida duragaylar olish qiyin va ularning duragaylari odatda unumsizdir.
Zotlararo duragaylash. Itlarning chatishtirishi, ularning avlodlari duragaydan farqli o'laroq, chatishtirma yoki mestizo deb ataladi. Krossovkalar osongina chatishadi va nasl beradi. Maqsadga qarab, turli xil kesish usullari qo'llaniladi. Kesish natijasida hosil bo'lgan hayvonlarning heterozigotligi keskin oshadi, bu ko'pincha heterozga olib keladi, ya'ni. ba'zan asl zotlarning eng yaxshilaridan ustunlikka ega bo'lgan xochlarning kuchli rivojlanishi. Chaqaloq zotlarning irsiyatining shakllanishiga nafaqat zotlarga xos belgilar, balki individlar, liniyalar va nasllarga xos xususiyatlar ham ta'sir qiladi [4].