Cоциологик тадқИҚот ва унинг турлари

Логитюд тадқиқотлар - шахсларнинг бир гуруҳини узоқ вақт ўрганиш

СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ ТУРЛАРИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ

• Когортли тадқиқотлар – узоқ вақт давомида бир хил ёшдаги шахсларни ўрганиш (авлодлар). Мақсад –бир авлод кишиларнинг турмуш тарзи, мақсадлари. Тадқиқот объектлари ўзгаради, лекин кишилар сақланиб қолади;
• Тренд тадқиқотлар – вақт оралиғи билан бирор- бир асосий йиғиндида ва нисбатан бир хил усулга риоя қилган ҳолда ўтказиладиган тадқиқот. МАқсад- ижтимоий ўзгаришлар тенденцияси (тренди)ни белгилаш. Мисол – аҳолини қайта рўйхатга олиш;
• Панелли (йўлли) тадқиқот – бир хил танловда ягона дастур бўйича ва маълум вақт оралиғида ягона усул бўйича ўтказиладиган тадқиқотлар. Мақсад - воқеалар динамикаси таҳлили. Кишилар ўзгариши мумкин, лекин тадқиқот объектлари ўзгармайди (корхона, цехлар).

• Панель - асосий ва такрор тадқиқотда (масалан 15 йилдан сўнг) сўралган респондентларнинг йиғиндиси. Такрор тадқиқотда 15 ёшга улғайган кишилар бўлади. Номли панель – асосий- ёш, маълумот, касби параметрлар бўйича танланган респондентлар гуруҳи - у асосийни эсга солади, лекин бир хил кишилар эмас (масалдан, 1962 йилдаги ёш ишчилар ва 1976 йилдаги ёш ишчилар).
• Панелли тадқиқот (логитюднинг турли кўрининшларидан бири сифатида кўриб чиқилаётган) – ижтимоий кузатиш турларидан бири, бунда доимий танланган гуруҳ (панел) аъзолари орасида бир неча сўровномалар ўтказиш воситасида ахборотлар тўпланади. Агар ахборот гуруҳнинг ҳар бир аъзосидан иккита (ёки ундан кўпроқ) вақтинчалик нуқталарда олинган маълумотларни қамраб олса, у ҳолда ялпи силжишлар билан бир қаторда алоҳида ўзгаришларни ҳам ўрганиш имкони пайдо бўлади.

• Лонгитюд ёки вақт жиҳатидан давомий, тадқиқотнинг давомли тури авлодлар социологиясида фаол қўлланилади. Мамлакатимизда “Авлодлар йўли” мавзусидаги бир неча лойиҳа маълумдир. Улардан бири Барнаул университети социология факультетининг С.И. Григорьев раҳбарлигидаги Ёшлар муаммолари бўйича илмий-тадқиқот лабораторияси томонидан ўтказилди. Мазкур усулни қўллаш шкаласининг бошқа плюсида ўқув синфи ёки ишчи бригада объектлари жойлашиб, уларни етарлича узоқ вақт давомида кузатиш мумкин.

Когортли тадқиқотлар - узоқ вақт давомида бир хил ёшдаги шахсларни ўрганиш (авлодлар)

Когортли тадқиқотлар - узоқ вақт давомида бир хил ёшдаги шахсларни ўрганиш (авлодлар)

Панелли (йўлли) тадқиқот – бир хил танловда ягона дастур бўйича ва маълум вақт оралиғида ягона усул бўйича ўтказиладиган тадқиқотлар

СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ ТУРЛАРИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ