D lutfullayeva, R. Davlatova, M. Saparniyazova

5-amaliy ish. “Venn” diagrammasi orqali so‘z va affiks morfema- 
laming umumiy va xususiy jihatlariga tavsif bering. Diagrammaga so‘z va 
affiks morfemaning xususiy jihatlarini, diagrammaning tutashgan qismiga 
umumiy jihatlarini qayd eting.
6-amaliy ish. Quyida berilgan so‘z yasovchi qo‘shimchalar bilan 
yasaluvchi so‘zlar paradigmasini hosil qiling. Yasama so‘zlar miqdoriga 
qarab qo‘shimchalarni unumli, kamunum va unumsiz qo‘shimchalarga 
ajrating.
-i, -zor, -dak, -dor, -no, -in, -li, -та, -q, -chil, -shunos, -la, -kash, -qin, 
-vul.___________________________________________________________
7-amaliy ish. Matnni o‘qing. Ajratib ko‘rsatilgan birliklaming asos va 
affiks qismlarini belgilang. Nutqda so‘z va affiks morfemalarning 
takrorlanish miqdori to‘g‘risida ilmiy xulosa yozing.
7

---

Aql va mansab
Aql bilan mansabga erishish mumkin. Mansab bilan aqlga erishib 
bo ‘ImaydL
Yeb to ‘ymagan - yalab to ‘ymas. Qadim zamonda k o ‘zi ojiz odam 
bolgan ekan. Albatta, ko'zi ojizlik ayb emas... Xullas, o'sha odam 
tirikchiligi tang ahvolda qolgach o'ziga о ‘xshash so'qir bir tilanchiga 
shogird tushibdi. Gadoylik hunarining sirini о ‘rgatishni so ‘rabdi.
- Bu hunaming uchta qoidasi bor, - debdi ustozi. - Qayerda bo Ъа 
ham, qancha bo Isa ham, kimdan bo ‘Isa ham olaverasan!
Oradan k o ‘p yilla r o ‘tibdi. Ustoz tilanchi hammomning issiq xonasida 
mudrab о ‘tirsa, yonbosh tomondan ovoz kepti:
- Xayr qili-i-ing!
- Esing joyidam i?- debdi ustoz tilanchi. - Hammomda ham sadaqa 
so ‘raydimi?
- Qayerda bo ‘Isa ham! - debdi boyagi ovoz.
Ustoz tilanchining achchigH chiqibdi.
- Qanaqa betamizsan, yalang‘och odamda pul nima qilsin?
- Qancha bo ‘Isa ham!
Ustoz tilanchi shogirdining ovozidan tanib qolibdi.
- Hoy, badbaxt! Kelib-kelib о ‘z ustozingni ham shilasanmi?
- Kimdan bo ‘Isa ham! - debdi shogird tilanchi...
Albatta, poraxo 
V 
tilanchi emas. Poraxo ‘r awaliga о ‘zini tiyib yuradi. 
“Insof" bilan oladi. Ammo bora-bora qayerda bo ‘Isa ham, qancha bo ‘Isa 
ham, kimdan bo'lsa ham olishga o'rganadi. Va... oxiri hammomga 
yalang'och kiradi... tag'in kim bilsin... Qarib-churuguncha umrguzaronlik