D. S. Yarmatova, A. R. Bobojonov, A. R. Raximov

Nazorat savollari , < ■ l , ? .’Jims; . ■'
Z Ko'chmas mulkka nimalar kiradi? hb.’-'t,
2 Ko'chmas mulklar qanday lurtarga bo'linadl?
Ko'chmas mu Ik obyektlari nimalar asosida rasmiyiashtiriladi? \ „

2. 
   Shaharsozlik kadastrining nazariy asoslari
   

. Tayanch iboralar: 7
$ " shaharsozlik kadastri, Ыпо va inshootlar, muhandislik, resurs.
i-: I.. ,
So‘nggi o‘n yillikda shaharsozlik kadastrining mohiyati, maqsadi, mazmuni ozmi-ko‘pmi shakllandi.
Shaharsozlik kadastri jismoniy obyektlar, shahar muhiti hola- tining o'zgarishlarini, muhandislik tizimini tashkiliy jihatdan va boshqa har xil maqsadlarga foydalaniladigan ma’lumotlarning huquqiy, tabiiy, xo'jalik nuqtayi nazaridan, iqtisodiy jihatdan o‘rganilib tartibga solingan yig'indisidir.
Shaharsozlik kadastri ko‘p maqsadli kadastrdir. Shahar muhiti iborasi shahardagi muhandislik infratuzilma, yer, suv, o'simlik dunyosi va boshqalami o‘z ichiga oladi.
Hozirda shahar hududi va uning resurslaridan oqilona foy- ■ dalanish maqsadida shaharsozlik kadastrini, undagi topografik, geodezik va kadastrga oid ma’lumotlami faqat raqamli shaklda tuzilsa maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
O‘zbekiston Respublikasi hududida kadastrning barcha tur- ^v larini yuritish maqsadida Davlat geodezik tarmog'ini barpo etish geodeziya, kartografiya va davlat kadastri Bosh Boshqarmasi zimmasiga yuklatilgan.
O‘zbekiston va Rossiya shaharlarining rivojlanish xusu- ’ siyatlarining tahlili va xorijiy mamlakatlaming davlat yer, suv va o‘rmon kadastrini yuritish borasidagi tajribalarining tahlili Davlat shaharsozlik kadastrini yuritishning quyidagi asosiy tamoyillarini shakllantirgan:
— shaharsozlik kadastri zamonaviy iqtisodiy siyosat qonunlariga asoslanadi;
— shaharsozlik kadastri shahar hududidagi barcha obyektlami va voqelikni qamrab olish kerak (5-rasm).
Shaharsozlik kadastrining boshqaruv tizimi kadastmi to'liq va to'g'ri ma'lumotlar hamda dalillarga aso&lanib yuritishi lozim.
Shaharsozlik kadastrini yuritishning mazkur uch tamoyilini amalga oshirish uchun, birinchi navbatda kadastrga oid quyidagi so‘z matnlari va ularning mazmuni hamda mohiyatlarini ishlab chiqish kerak:

1. 
   maqsadli (sohaga oid) kadastrlar;
   
2. 
   ko'p maqsadli hududiy kadastrlar;
   

4. 
   davlat kadastri;
   
5. 
   mintaqaviy kadastr;
   

d) shaharsozlik kadastri.
Xorijiy mamlakatlaming tadqiqotchi olimlari shaharsozlik ka­dastrini barpo etish va yuritish borasida quyidagi ikki konsep- tsiyaga amal qilishni tavsiya etadilar. Ulardan birinchisi, ycr- xususiy mulk bo'lgan hoi. Bunda, shaharsozlik kadastrining vazifasi ycrga bo‘lgan mulkiy huquqni himoya qilish va uni baholab, soliq idoralarining talabalarini bajarish bo'lsa. ikkinchi konsepsiya — bu yerni ijaraga berish holati. Bunda nafaqat yer uchastkasining maydoni, balki undan olinadigan foyda ham soliqqa tortiladi.