Da oddiy generatorlarning tajriba m a’lum otlaridan foydalanib

U
I
P
P"
h
um
4
P
C O S ф
p
m
V
A
W
w
A
V
A
W
w
Tajriba ma’lumotlariga asosan quyidagi noma’lum miqdorlar 
hisoblanib, jadvalning davomi toldiriladi:
133

---

bunda: 
U— generator kuchlanishi;
I — stator toki;
p - p ' + p» — aktiv q u w a t; 
Pm—Um Im — birlamchi motor quv- 
vati; 
Um — 
0
‘zgarmas tok motoriga
0 
h 
beriluvchi kuchlanish va 
I  — mo-
ffl
100- rasm. 
tor toki.
100-rasmda jadvaldagi ma’lu­
motlarga asosan qurilgan 
U simon xarakteristikalar koTsatilgan.
Bunda 
1, 2 va 3 egri chiziqlari tegishlicha aktiv quwatning turli:
P— 0; P = 0,25 PnvaP = 0,5Pn qiymatlarida olingan I= f ( / ) ni,
V, 2', 3' esa coscp = / (/q) ni ifodalaydi.
Aktiv quwatning ortib borishida stator chulg‘amidagi sochilish 
oqimi ham ortadi va uni coscp — 1 da kompensatsiyalashga tegishlicha 
ortib boruvchi qo‘zg‘atish toki talab qilinadi (99- rasmdagi punktir 
chiziq).
Tarmoq bilan parallel ishlashga ulangan generatoming ish 
xarakteristikalari, ya’ni / , t], cos 
(p, 
Q=f(P) bog‘lanishlarini olish 
tajribasi qo‘zg‘atish toki 7q, kuchlanish 
U va chastota / ning 
o‘zgarmasligida o‘tkaziladi.
Bunda, 
I, 
t
\, coscp, r\— tegishlicha generatoming stator toki, 
foydali ish koeffitsiyenti va quwat burchagi.
98- 
rasmda ko‘rsatilgan sxemadan foydalanib ish xarakte­
ristikalarini olish tajribasi o‘tkaziladi.
Tajribani o‘tkazishda parallel ishlashga ulangan generatoming 
salt ishlash rejimidagi qo‘zg‘atish toki zgartirilmay saqlanib, 
birlamchi motor aylantiruvchi momentini oshirish bilan genera­
toming yuklanish tokini nominalga nisbatan 15—20% yuqoriga 
ko‘tariladi va 5+6 xil yuklanish tokida 
0
‘lchab olingan qiymatlar 
quyidagi jadvalga yoziladi:
Tajribalar
№
Tajriba ma’lumotlari
Hisoblash
ma’lumotlari
U I
P'
P"
h
0
Um
L
p
Л
COS ф
V
A
W
w
A
el
grad
V
A
W
w w

---

Quwat burchagi 0 strobos­
kopik usulda o‘lchanadi. Buning 
uchun generatoming qutblar 
maketi uning valiga o'matilib, val 
bilan birga aylantiriladi. Salt 
ishlash rejimida neon lampasi 
bilan yoritilgan maket ayla­
nayotganga o‘xshaydi. So‘ngra 
generatomi ortib boruvchi aktiv 
quwat bilan yuklanganda maket 
ma’lum burchakka buriladi. Bu 
burchak 0 ni ifodalab, uning 
qiymati statorga qo‘zg‘almas 
ravishda o‘matilgan va 360° bo‘linmalarga ega doiradan aniqlanadi. 
Nominal quwatda 0=15+20 el gradus bo'ladi.
Tajriba ma’lumotlariga asosan quyidagi miqdorlar hisoblanib, 
jadvalning davomi to‘ldiriladi:
P = P ' ± P " — sinxron generatordan olinuvchi aktiv quwat;
Л = 
Pm - Jim ~ sinxron generatorga beriluvchi quw at;
Pm— UmIm Лт = 
— o‘zgarmas tok motorining FIK; r|g—
sinxron generator FIK.
101- 
rasmda, jadvaldagi ma’lumotlarga asosan qurilgan ish 
xarakteristikalari ko'rsatilgan.
Nazorat savollari
1
. Generatomi parallel ishlashga o‘tkazishdan maqsad nima?
2. Parallel ishlashga o‘tkazish shartlari qanday?
3. Lampali sinxronoskop nima va u bilan nima aniqlanadi?
4. Sinxronizmga o‘tish paytidan ilgari yoki keyin parallel ishlashga 
ulangan generatorda qanday hodisalar ro‘y beradi?
5. 0 ‘zsinxrpnlash usuli nima va uning aniq sinxronlash usulidan 
qanday afzalliklari bor?
6
. Parallel ishlashga o‘tkazilgan generatoming aktiv va reaktiv 
quwatlari qanday rostlanadi?
7. Parallel ishlashga ulangan generator qanday qilib motor rejimiga 
o'tkaziladi?
8
. Parallel ishlashga o'tkazilgan generatoming 
U
simon xarakteris­
tikalari nima va bu xarakteristikalar qanday olinadi?
M
135