Shifrlangan axborotni birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish deshifrlash deb ataladi.
Qadimda axborotlarni kodlash
Birinchi kodlashni qo‘llagan inson Qadimgi Gretsiyaning sarkardasi Lisandro hisoblanadi. «Ssital» tayoqchasi U axborotni mahfiy saqlash, ya’ni kodlash uchun ma’lum bir qalinlikdagi «Ssital» tayoqchasini o‘ylab topgan. Kodlashning bu usuli o‘rin almashtirish usuli deb ataladi.
Kodlash usullari
Semyuel Morze 1837yilda elektromagnit telegraf qurilmasini ixtiro qilgan va 1838yilda shu qurilma uchun telegraf kodini ishlab chiqqan. Unda harf va raqamlarga nuqta va tirelarning maxsus ketmaketligi kod sifatida mos qo‘yiladi. Semyuel Morze
Morze kodlash usulini notekis kodlash usuliga misol bo‘ladi. Mazkur usul yordamida «elektron» so‘zini yozsak, u quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.
Morze usulida belgilarning turli boshqa belgilar bilan hamda ularning bir nechtasi bilan ifodalanishi mazkur usulning keng qo‘llanilishiga to‘siqlik qilsa, ikkinchi tomondan, uning faqat ikki belgi – nuqta va tiredan iboratligi uni texnik vositalarda qo‘llash imkonini beradi.
Tartiblangan alifbo usulida har bir harfga 2 ta belgidan iborat kod mos qo‘yilgan.
02 20 06 20 13 07 01 21 14 08 18 18 08 16 Masalan, «Bugun havo issiq» degan axborot quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
Bu usulda tinish belgilari va boshqa kerakli belgilarni ham alohida kodlab, matn yozishda foydalanish mumkin. Alifbo harflarini kodlashning boshqa usullari ham mavjud.
Graf, uch, qirra, daraxt, о'rmon, asiklik graf, marshrut, sikl,
zanjir, oddiy zanjir, ко'prik, grafning sinch daraxti, grafning
sinch o'rmoni, grafning siklomatik soni.
Daraxt va unga ekvivalent tushunchalar. Siklga ega bo'lmagan oriyentirlanmagan bog'lamli graf daraxt, deb ataladi1. Ta'rifga ko'ra, daraxt sirtmoqlar va karrali qirralarga ega emas. Siklga ega bo'lmagan oriyentirlanmagan graf о'rmon (asiklik graf), deb ataladi.
1-misol.1-shaklda bog'lamli komponentali soni beshga teng bo'lgan graf tasvirlangan bo'lib, u o'rmondir. Bu grafdagi bog'lamli komponentalarning har bin daraxtdir. ■
2-misol 2-shaklda to'rtta uchga ega bir-biriga izomorf bo'lmagan barcha (ular bor-yog'i ikkita) daraxtlarning geometrik ifodalanishi tasvirlangan.Beshta uchga ega birbiriga izomorf bo'lmagan barcha daraxtlar uchta, oltita uchga ega bunday barcha daraxtlar esa oltita ekanligini ko'rsatish qiyin emas.
Do'stlaringiz bilan baham: |
