Дарслик мбх doc

 
 
11.10. Gudvill hisobining xususiyatlari 
Korxonaning bozor qiymati korxona tomonidan kelgusida olinish ehtimoli 
mavjud bo‘lgan iqtisodiy foyda bozori bahosini aks ettiradi. Korxonaning bozor 
qiymati bilan alohida aktivlarning balans qiymati o‘rtasidagi tafovut istalgan 
paytda o‘z ichiga korxonaning qiymatiga ta’sir etuvchi bir qator omillarni olishi 
mumkin. Biroq bunday tafovut ushbu paytda korxona nazorat qilayotgan 
belgilovchi aktivlarning qiymatini ifodalamaydi. 
Korxonaning o‘zi yaratgan gudvill aktiv sifatida aks ettirilmasligi kerak, 
chunki u korxonani sotib olish paytida xarid qilish narxi bilan mazkur korxonani 
tashkil qiluvchi aktivlarning haqiqiy narxi o‘rtasidagi tafovut sifatida yuzaga 
keladi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

405 
Xarid qilingan gudvillning miqdori hisob-kitob qilish yo‘li bilan, xarid 
qilinayotgan korxonaning haqiqiy qiymati bilan uni xarid qilish sanasidagi korxona 
sof aktivlarining bozor qiymati (barcha majburiyatlar summasi ayirilgan holda 
aktivlarning bozor qiymati) o‘rtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi.
Gudvill summasiga kelgusidagi iqtisodiy foydani kutib, xaridor tomonidan 
to‘lanadigan narxga qo‘shimcha sifatida qarash va alohida inventar obyekti sifatida 
hisobga olish lozim. 
Manfiy gudvill summasini doimiy xaridorlar mavjudligi omili, sifat 
reputatsiyasi, marketing va sotish malakasi, ish yuzasidan aloqalar, boshqarish 
tajribasi, xodimlar malaka darajasi va shu kabilar bo‘lmagan taqdirda, xaridorga 
taqdim etiladigan narxdan chegirma sifatida ko‘rish va muddati kechiktirilgan 
daromadlar (kelgusi davr daromadlari) sifatida hisobga olish lozim. 
Gudvill bo‘yicha amortizatsiya ajratmalari uning foydali xizmat muddati 
mobaynida boshlang‘ich qiymatini kamaytirish yo‘li bilan buxgalteriya hisobida 
aks ettiriladi.
Gudvill summasini hisobdan chiqarish davri korxonaga kelgusidagi iqtisodiy 
foyda tushumi kutilayotgan davrning eng yaxshi bahosini aks ettirishi kerak. 
Gudvillning foydali xizmat muddati dastlab tan olingan paytdan boshlab yigirma 
yildan oshmasligi kerak (lekin korxonaning faoliyat ko‘rsatish muddatidan oshib 
ketmasligi lozim). 
Gudvill bo‘yicha amortizatsiya ajratmalari buxgalteriya hisobida aks 
ettirishda uning foydali xizmat muddati mobaynida boshlang‘ich qiymati 
kamaytiriladi.
82
 
Moliyaviy hisobotda gudvillning qiymati tegishli hisobot davrida amalga 
oshirilgan hisobdan chiqarishlarni chegirgan holda aks ettiriladi. 
Manfiy gudvill summasi sotib olingan amortizatsiyalanadigan alohida 
aktivlarning o‘rtacha tortilgan foydali xizmat muddati mobaynida muntazamlik 
asosida korxonaning moliyaviy natijalarga asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar 
sifatida kiritiladi. 
82
Financial and managerial accounting, 12e, Carl S.Warren,James M.Reeve,Jonathan E.Duchac, 853-page
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

406 
Gudvill bo‘yicha eng yuqori amortizatsiyalash muddatlari quyidagicha: 
– Avstraliyada 20 yilgacha; 
– Belgiya va Gretsiyada 5 yilgacha; 
– Buyuk Britaniyada korxonalar xususiyatiga bog‘liq; 
– Germaniyada 4 yildan 15 yilgacha, ayrim hollarda 40 yilgacha; 
– Daniyada 5 yilgacha va uzaytirilishi mumkin; 
– Estoniyada va Lyuksemburgda 5 yil; 
– Ispaniya va Italiyada 5 yildan 10 yilgacha; 
– Niderlandiya va Portugaliyada 5 yildan 20 yilgacha; 
– Rossiyada 20 yilgacha; 
– Frantsiyada qat’i belgilanmagan, asosan 20 yildan 40 yilgacha; 
– Shveytsariyada 5 yildan 40 yilgacha; 
– Shvetsiyada 12 yil; 
– Yaponiyada 5 yilgacha. 
Keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rish mumkinki, rivojlangan davlatlar 
amaliyotida gudvillni amortizatsiyalash muddatlari turlicha, lekin eng asosiysi bu 
muddatlarning 
yuqori 
va 
quyi 
chegaralari 
deyarli 
aniq 
ko‘rsatilgan. 
Respublikamizda esa bu muddatning faqatgina yuqori chegarasi 20 qilib 
belgilanganligi bois uning quyi chegarasini aniqlash borasida ayrim muammolar 
kelib chiqmoqda. Shu bois, ushbu chegarani 5 yil qilib belgilashni taklif etamiz. 
Yuqori chegarasi haqida gapiradigan bo‘lsak, uning miqdori yetarli deb o‘ylaymiz. 
Chunki, 20 yildan keyingi daromadlar bilan hozirgi xarajatlarni o‘zaro bog‘lash 
mantiqan noto‘g‘ri bo‘ladi, degan fikrdamiz.