Darsning maqsadi: Ahborotlarni himoyalash va antivirus haqida o`quvchilara tushuncha berish. Darsning

Mavzu: Axborotlarni himoyalash va antivirus haqida
Darsning maqsadi:Ahborotlarni himoyalash va antivirus haqida o`quvchilara tushuncha berish .

Darsning ta’limiy vazifasi: o‘quvchilargaAhborotlarni himoyalash va antivirus haqida tushunchalar berish nazariy topshiriqlar orqali bilim berish va ko’nikmalar hosil qilish.

Darsning tarbiyaviy vazifasi: o’quvchilarni yangi bilimlar egallashga va tartib-intizomga doimo rioya etishga hamda dizaynlik kasbiga yo’naltirish.

Darsning rivojlantiruvchi vazifasi: o‘quvchilarning kompyuterdan foydalanish haqidagi bilim va tasavvurlarini kengaytirish.

Kompetensiya:

1. 
   TK1-kommunikativ kompetensiya
   

2 TK2-axborot bilan ishlash kompetensiyasi

3 TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi

Dars uslubi: : Guruhlarda ishlash, tushunchalar tahlili

Dars jihozi: Darslik, kompyuter,

Darsning borishi:

№	Dars bosqichlari	Vaqti
1	Tashkiliy qism	2 minut
2	O`tgan o`quv yilida o`tilganlarni takrorlash va baholash	15 minut
3	Yangi mavzuning mazmunini ochish va xulosalar chiqarish	25 minut
5	Uyga vazifa va topshiriqlar	3 minut

I. Tashkiliy qism: 1.Salomlashish.

2.Yo'qlama qilish.

3.Uyga vazifani so'rash.

II. Takrorlash:

1. 
   Elektron pochtaning oddiy pochtadan asosiy afzalligi nimada?
   
2. 
   Uyingizdagi pochta qutisi bilan elektron pochta qutisining qanday farqi bor?
   
3. 
   Elektron pochtaning oddiy pochta bajara olmaydigan qanday imkoniyatlarini bilasiz?
   
4. 
   Outlook Express dasturining menyulari va ularning asosiy vazifalari haqida so'zlab bering.
   

III. Yangi mavzuni o`rganish

Barcha moddiy narsalar kabi axborot ham o'z qiymatiga ega. Shuning uchun biror foydani ko'ziab axborotni "o'g'iriash", "buzish", "keraksizma'lumotgato'ldirish", axborot saqlanadigan qurilmalarni ishdan chiqarish hollari hayotda uchramoqda. Demak, bu kabi zararli ishlardan himoyalanish dolzarb vazifadir.

Viruslar ta'siri

Hozirgi kunda kompyuter tizimlariga o'z malakasini osliirish yoki shunchaki “hazillashib” buzg'unchilik qilayotgan “yosh dasturchilar” ko'proq zarar yetkazadi. Chunki, ular juda ko'pchilikni tashkil qiladi. Ularning ba'zilari kimgadir zarar yetkazayotganini bilmaydi ham.

Internet orqali yetkazilishi mumkin bo'lgan asosiy zararlar:

• 
  Tarmoqqa ulangan vaqtingizda kompyuteringizga ruxsatsiz “kirish” va uni sizning manfaatingizga zid tarzda masofadanboshqarish;
  
• 
  Internetda uzatilayotgan axborotlarni yo`lda ushlab olinib,ulardan nusxa olish yoki o'zgartirish;
  
• 
  Turli virus (kompyuter xotirasidagi ma'lumotlarni o'chirish,o'zgartirish kabi ishlarni bajaruvchi va boshqa dastur tarkibigaqo'shilib olish, "yuqish" xususiyatiga ega bo'lgan maxsus dastur)dasturlarini Web-sahifalarga “yashirib qo'yish”;
  

• 
  Turli davlat tashkilotlari va xususiy korxonaiarga tegishliaxborotlarni o'g'irlash va raqobatchi tashkilotlarga sotish yokima’lum miqdorda tolov talab qilish;
  
• 
  Jamiyat mafkurasi va ma'naviyatiga zid axborotlarni Internetda e'lon qilish.
  

Ba'zi virus dasturlarining nomidan ham bajaradigan ishinitushinib olish mumkin. Masalan, Black Hole (qora tuynuk, ya'ni ekranning chap burchagidan qora tuynuk ochadi), Black Friday (qora juma, juma kunlari ishlanayotgan fayllarni o'chiradi), Friday 13 (o'n uchinchi juma, ya'ni 13-sana juma kunlari ishlanayotgan fayllarni o'chiradi), "sekin ta'sir qiluvchi virus" (kompyuter ishini bir necha yuz marotabalab sun'iy sekinlashtirib yuboradi) va hokazo.

Viruslardan himoyalamsh

Bunday xavflarning oldini olishning bir qancha chora-tadbirlari mavjud. Ularga rioya qilish xavfni butunlay bartaraf etmasa-da, sezilarli darajada kamaytiradi. Quyida ushbu chora-tadbirlarning asosiylari keltirilgan:

• 
  Shaxsiy va lokal tarmoqdagi kompyuterlarga tashqaridanInternet orqali kirishni cheklovchi va nazorat qiluvchi texnik vadasturiy vositalardan foydalanish;
  
• 
  Internet orqali faqat ishonchli manbalardan axborot olish vaularning asl nusxasiga mosligini tekshirish;
  
• 
  Ma'lumotlarni uzatish va qabul qilishda kriptografiya (axborotni kodlash) usullaridan foydalanish;
  
• 
  Kompyuter viruslariga qarshi nazoratchi va davolovchi dasturlardan foydalanish.
  

Sizning shaxsiy kompyuteringizda manfaat ko'rish maqsadida o'g'irlashga arziydigan qimmatli axborot bo`lmasligi mumkin. Ammo bu axborotlar siz uchun zarur. Kompyuter viruslari esa ularni o'chirib yuborish yoki foydalanib bo'lmaydigan darajada o'zgartirib yuborishga qodir. Kompyuter viruslari tarixi Sinsinati shahri (Ogayyo shtati) universitetining ilmiy xodimi, kompyuter xavfsizligi sohasida taniqli mutaxassis, Fred Koen nomi bilan bog'liq. Koen dasturiy vositalardan noqonuniy nusxa ko'chirishga qarshi himoya muammolari ustida ish olib borib, yangi dastur yaratdi. Bu dastur tez qayta tiklanish va takomillashish hamda kompyuter xotirasidagi muhim ma'lumotlarni o'chirish, sistema fayllarini “buzish” kabi ishlarni bajarish xususiyatiga ega bo'lib, dasturiy vositalardan noqonuniy nusxa olish vaqtida ishga tushardi.

Turli viruslarning potentsial va dolzarb xavfliligini hisobga olgan holda, zamonaviy foydalanuvchilar ishonchli himoya choralari ko'rilmayapti.

Zararli dasturni faollashtiradigan barcha jarayonlarni mustaqil kuzatish imkonsizdir. Shuning uchun xavfsizlikni muntazam ravishda yondashishingiz kerak.

Ma'lumotlarning antivirus muhofazasini qo'llash bo'yicha qisqacha ko'rsatmalar Quyidagilardan iborat:

- matn tahrirlovchisiga e'tibor bering va makrolarning bajarilishiga qarshi himoya qilish kerakligiga ishonch hosil qiling;

- Har qanday raqamli media (flesh-disklar, disklar) ularning yordami bilan ishga tushirilmasdan oldin tekshirilishi kerak;

- kompyuterda ishonchli virusga qarshi dasturni o'rnatish va u to'liq to'lanadi;

- har qanday muhim axborotning davriy zahiralari ham dolzarbdir.

IV. Mustahkamlsh uchun savol va topshiriqlar.

1. 
   Axborotlarni himoya qilish nima uchun kerak?
   
2. 
   Internet orqali kompyuter va uning axborot resurslariga qandayzarar yetkazilishi mumkin?
   
3. 
   Viruslarning qanday guruhlari bor?
   
4. 
   Fayi viruslari qanday “ko'payadi”?
   
5. 
   Axborot xavfsizligi va “elektron jinoyatchi”lardan himoyalanishnita’minlovchi chora-tadbirlar haqida so'zlab bering.
   
6. 
   Kriptografiya deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Kompyuter viruslari yaratilishiga kim turtki bo`lgan?
   
8. 
   Kompyuter viruslariga qarshi qanday kurashish mumkin?
   
9. 
   Boot-viruslar haqida so`zlab bering.
   

V. Uyga vazifa.

Antiviruslarni turlarni daftargizga yozib keling