Dasturiy injiniring yo’nalishi 4-bosqich di 12-20-guruh talabasi tirkashev Ulugbekning

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI

KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
(5330600) DASTURIY INJINIRING YO’NALISHI
4-BOSQICH DI 12-20-GURUH TALABASI
Tirkashev UlugbekNING
‘DASTURIY TA'MINOT LOYIHALARINI BOSHQARISH’
FANIDAN TAYYORLAGAN
3-MUSTAQIL ISHI
Bajardi: Tirkashev Ulugbek
Qabul qildi: Ablaqulov K. B.

Mavzu; DT arxitekturasini loyihalash usullari. Dasturlash ijiniringida sifat va ishonchlilik modellari. Nazariy dasturlash usullari. Algebraik dasturlash. Eksplakativ (izohli) dasturlash. Dasturlar algoritmlari nazariyasi. Formal usullar

Reja;
1. DT arxitekturasini loyihalash usullari
2. Dasturlash ijiniringida sifat va ishonchlilik modellari. Nazariy dasturlash usullari. Algebraik dasturlash
3. Eksplakativ (izohli) dasturlash. Dasturlar algoritmlari nazariyasi. Formal usullar
4.1. Dasturiy ta'minotni loyihalashtish

4.2. CASE texnologiyalari

4.3. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish metodologiyasi
4.1. Dasturiy ta'minotini loyihalashtish
Dasturiy ta'minot tizimini loyihalash jarayoni, qoida tariqasida, ancha murakkab va qarama-qarshi [11]. Yuzaga keladigan qiyinchiliklarning asosiy manbalariga quyidagilar kiradi.
- mehnat bozorida yuqori malakali mutaxassislarning mavjudligi va mavjudligi;
- ishlatilgan texnologik platformaning barqarorligi, ishlab chiqish vositalarining barqarorligi va funksionalligi;
- modellashtirish, loyihalash, sinovdan o'tkazish va versiyani boshqarish usullarini o'z ichiga olgan ishlab chiqish usullarining samaradorligi;
- qo'llaniladigan sohada tajribaga ega mutaxassislarning mavjudligi va mavjudligi;
- qo'llanilgan metodologiya va uning loyihaga aloqadorligi; loyihani o'tkazish muddati va moliyalashtirish;
- boshqa ko'plab tashkiliy va texnik o'zgaruvchilar.
Ushbu qiyinchiliklar dasturiy ta'minot loyihalarini boshqarishda muammolarga olib keladi, ularni quyidagi omillar bilan aniqlash mumkin.
1. Ko'plab rivojlanish jarayonlarini boshqarish mumkin emas, ularning dastlabki ma'lumotlari va kerakli natijasi noma'lum yoki juda noaniq.
2. Istalgan natijaga erishish jarayoni rasmiylashtirishga imkon bermaydi, bu me'morchilikni rivojlantirish va mahsulotni to'liq sinovdan o'tkazish uchun odatiy holdir.
3. Aniqlangan rivojlanish jarayonlari noma'lum bo'lgan noma'lum bo'lganlar bilan birga keladi .
4. Mahsulotga qo'yiladigan talablar loyihaning hayotiy davrida tez-tez o'zgarib turadi, bu talablarni o'zgartirish va uyg'unlashtirishning murakkab tartibini talab qiladi.
5. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun rasmiy, batafsil metodologiyani taklif qilishga urinishlar muvaffaqiyatsizlikka uchraydi, chunki rivojlanish jarayonining o'zi tafsilotlar va rasmiylashtirishga imkon bermaydi.
6. Rivojlanish jarayonlarining boshqarilishi va bashorat qilinishini o'z zimmasiga olgan metodologiyalarga ko'r-ko'rona rioya qilish loyihaning oldindan aytib bo'lmaydigan natijalariga olib keladi.
Har qanday dasturiy ta'minotni ishlab chiqish loyihasi o'zining tashkiliy modeliga ega bo'lib, u loyiha ijrochilari o'rtasida vazifalar, mas'uliyat va vakolatlarning taqsimlanishini hamda hisobot munosabatlarini belgilaydi. Loyiha qanchalik kichik bo'lsa, bitta ijrochi ko'proq rollarni birlashtirishi kerak. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish bo'yicha odatdagi loyihaning barcha ijrochilari o'zlarining rollariga muvofiq shartli ravishda beshta toifaga bo'linishi mumkin:
1) tahlil - ma'lumot to'plash, tadqiq qilish, mahsulotga talablarni tayyorlash va ta'minlash;
2) menejment - ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil etish va boshqarish;
3) ishlab chiqarish - dasturiy ta'minotni loyihalashtirish va ishlab chiqish;
4) sinov - dasturiy ta'minotni tekshirish va nazorat qilish;
5) ta'minot - qo'shimcha mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish.
Dasturiy ta'minot loyihasining muvaffaqiyatli bo'lishini ta'minlash uchun u texnik shartlarga muvofiq , o'z vaqtida va byudjet doirasida bajarilishi kerak.
4.2. CASE - TEXNOLOGIYALARI
Dasturiy ta'minot loyihalarini amalga oshirishda qiyinchiliklarni belgilaydigan ko'plab omillar dasturiy ta'minotni loyihalash jarayonini avtomatlashtirish uchun dasturiy ta'minot va texnologiya vositalari - CASE vositalari paydo bo'lishiga olib keldi [7, 12]. Shu bilan birga, dasturiy ta'minot tizimlarini yaratish va qo'llab-quvvatlash uchun maxsus CASE texnologiyasi tatbiq etilmoqda, bu kompyuter yordamida dasturiy ta'minotni loyihalash metodologiyasi, shuningdek amalga oshirish vositalari. Bu domen modelini vizualizatsiya qilish, tizimni rivojlantirish va texnik xizmat ko'rsatishning barcha bosqichlarida tahlil qilish va foydalanuvchilarning axborot so'rovlariga muvofiq dasturiy ta'minot tarkibiy qismlarini ishlab chiqishga imkon beradi. CASE texnologiyasi dasturiy ta'minot echimlarini vizualizatsiya qilish usullarini o'z ichiga oladi, ularning yordamida diagrammalar asboblar muhiti tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan grafik yozuvlar asosida quriladi.
CASE vositalari dasturchi samaradorligini oshiradi va dasturiy ta'minot sifatini yaxshilaydi. Bunga quyidagilar erishiladi:
- loyiha spetsifikatsiyalarining mosligini avtomatlashtirilgan boshqarishni ta'minlash;
- tizimning prototipini yaratish vaqtini qisqartirish va dizayn va ishlab chiqish jarayonini tezlashtirish;
- hayot tsiklining barcha bosqichlari uchun loyiha hujjatlarini shakllantirishni avtomatlashtirish;
- turli xil rivojlanish muhitlari uchun dastur kodlarini qisman yaratish;
- komponentlarni qayta ishlatish texnologiyalarini qo'llab-quvvatlash;
- mavjud bo'lgan kodlardan dizayn hujjatlarini tiklash qobiliyatini ta'minlash.
Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonlarini avtomatlashtirish, dizayndagi komponent yondashuvidan keng foydalanishni o'z ichiga oladi , ya'ni uning konstruktsiyasini alohida komponentlardan amalga oshirish, standartlashtirilgan ikkilik interfeyslardan foydalangan holda bir-biri bilan o'zaro ta'sir qiladigan mavjud qismlarni jismonan ajratish .
Ob'ektlar - dasturiy ta'minot tarkibiy qismlarining oddiy dastur modullaridan farqi shundaki, komponentli ob'ektlar dinamik ravishda kutubxonalar yoki bajariladigan fayllarga yig'ilib, keyin ikkilik shaklda manba kodlarisiz tarqatilishi va tegishli texnologiyani qo'llab-quvvatlaydigan har qanday dasturlash tilida ishlatilishi mumkin.
4.3. DT ishlab chiqish metodologiyasini tuzish
Yaqinda dasturiy ta'minotni ishlab chiqish metodologiyasini tanlash masalasiga alohida e'tibor berilmoqda, chunki to'g'ri metodikasiz kichik loyihalar ham muvaffaqiyatli bo'lmaydi.
[7, 13].
Bir-birining ustiga chiqadigan modellar turli darajalarda va turli mezonlarga muvofiq ajralib turadi:
- yuqoridan pastga tizimli dasturlashning asosiy yo'nalishini amalga oshiradigan palapartishlik (kaskad) modeli;
- dastlabki namunalarni yaratish;
- dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning spiral (iterativ) modeli;
- ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash;
- moslashuvchan ( tezkor ) texnologiyalar: ekstremal dasturlash (XP), Scrum , TDD, FDD;
- RUP (Rational Unified Process) modellashtirish metodologiyasi ;
- komponentli yondashuv metodologiyasi (COM, CORBA, RAD).
http://fayllar.org