Dasturiy ta’minot haqida umumiy tushuncha

Dasturiy ta’minoit turlari
Tizimli 
dasturiuy 
taminot
Uskunaviy 
dasturiy 
ta’minot
Amaliy dasturiy 
ta’minot
Operatsion 
tizimlar
Dasturlash 
tillari
Matn 
protsessorlari
Drayver 
dasturlar
Ma’lumotlar 
bazasini 
boshqarish 
tizimlari
Elektron 
jadvallar
Diagnostik 
dasturlar
Ma’lumotlar 
bazasi
Antivirus 
dasrurlar
O’quv tizimlari
Faylli 
qobiqlar
Grafik 
muxarrirlar
Amaliy dasturlar paketi. 
Kompyuter dasturiy ta’minoti orasida eng ko’p qollaniladigani 
amaliydasturiy ta’minot (ADT)dir bunga asosiy sabab – kompyuterlardan 
insonfaoliyatining barcha sohalarida keng foydalanishi, turli predmet 
sohalaridaavtomatlashtirilgan tizimlarning yaratilishi va qo’llanishidir. 
Amaliy dasturiyta’minot quyidagicha tasniflash mumkin.Muammoga 
yo’naltirilgan ADTga quyidagilar kiradi: 
- buxgalteriya uchun
DT;- personalni boshqarish DT; 
- jarayonlarni boshqarish DT; 
- bank axborot tizimlari va boshqalar. 
Umumiy 
maqsadli 
ADT- 
soxa 
mutaxasisi 
bo’lgan 
foydalanuvchiaxborot texnalogiyasini qo’llaganda uning ishiga yordam 

---

beruvchi ko’plabdasturlarni o’z ichiga oladi. Bular:- kompyuterlarda 
ma’lumotlar bazasini tashkil etish va saqlashnita’minlovchi ma’lumotlar 
bazasini boshqarish tizimlari (MBBT);- matnli xujjatlarni avtomatik ravishda 
bichimlashtiruvchi,ularnitegishli xolatda rasmiylashtiruvchi va chop etuvchi 
matn muxarrirlari;- grafik muxarrirlar;- xisoblashlar uchun qulay muxitni 
tanlovchi elektron jadvallar;- taqdimot qilish vositalari, ya’ni tasvirlar xosil 
qilish, ularni ekrandanamoyish etish, slaydlar, animatsiya, filmlar 
tayyorlashga mo’ljallanganmaxsus dasturlar.Ofis ADT idora faoliyatini 
tashkiliy boshqarishni ta’minlovchidasturlarni o’z ichiga oladi. Ularga 
quyidagilar kiradi:- rejalovchi yoki organayzerlar, ya’ni ish vaqtini 
rejalashtiruvchi,uchrashuvlar bayonnomalarini, jadvallarni tuzuvchi, telefon 
va yozuvkitoblarini olib boruvchi dasturlar;- tarjimon dasturlar, ya’ni berilgan 
boshlang’ich matnni ko’rsatilgantilga tarjima qilishga mo’ljallangan 
dasturlar;- skaner yordamida o’qilgan axborotni tanib oluvchi va matnli 
ifodagabinoan o’zgartiruvchi dasturiy vositalar;- tarmoqdagi uzoq masofada 
joylashgan abonent bilan foydalanuvchiorasidagi o’zaro muloqotni tashkil 
etuvchi kamunikatsion dasturlar.Kichik nashriyot tizimlari "kompyuterli 
nashriyot faoliyati" axborottexnologiyasini ta’minlaydi, matnni bichim solish 
va taxrirlash, avtomatikravishda betlarga ajratish, xat boshlarini yaratish, 
rangli grafikani matnorasiga qo’yish va xokazolar bajaradi.Multimedia 
dasturiy vositalari dasturiy maxsulotlarning nisbatan yangisinfi xisoblanadi. 
U 
ma’lumotlarni 
qayta 
ishlash 
muxitining 
o’zgarishi,lazerlidisklarningpaydobo’lishi,ma’lumotlarningtarmoqlitexnolog
iyasining rivojlanishi natijasida shakllandi.Sun’iy intellekt tizimlari. Bu 
soxadagi izlanishlarni to’rt yo’nalishga 
bo’lish mumkin:-ijodiy jarayonlarni imitatsiya qiluvchi tizimlar.Ushbu 
yo’nalish kompyuterda o’yinlarni (shaxmat, shashka va x.k)avtomatik tarjima 
qilishni va boshqalarni amalga oshiradigan dasturiyta’minotni yaratish bilan 
shug’ullanadi. 

---

Xulosa. 
Shaxsiy kompyutеr ikkita tashqiliy kismlardan iboratligini biz yaxshi bilamiz. 
Bular apparat ta'minot (hardware) va dasturiy ta'minot (soft­ware)lardir. 
Apparat ta'minoti — bu, birinchi navbatda kompyutеrning asosiy tеxnik 
kismlari va kushimcha (atrof) kurilmalaridir. 
Dasturiy ta'minot kompyutеrning ikkinchi muxim qismi bulib, u 
ma'lumotlarga ishlov bеruvchi dasturlar majmuasini va kompyutеrni ishlatish 
uchun zarur bulgan xujjatlarni uz ichiga oladi. Dasturiy ta'minotsiz xar qanday 
kompyutеr bamisoli bir parcha tеmirga aylanib koladi. 
Sistеmaviy dasturiy ta'minot (Sistem software) — kompyutеrning va kompyutеr 
tarmoqlarining ishini ta'minlovchi dasturlar majmuasidir. 
Amaliy dasturiy ta'minot (Aplication program paskage) — bu aniq bir prеdmеt 
soxasi buyicha ma'lum bir masalalar sinfini еchishga muljallangan dasturlar 
majmuasidir. 
Yordamchi(xizmat kursatuvchi) dasturiy ta'minotga asosiy dasturiy ta'minot 
imkoniyatlarini kеngaytiruvchi va foydalanuvchining ish muxitini (intеrfеysni) 
qulayroq tashkil etuvchi dasturlar kiradi. Bular tashxis kiluvchi, kompyutеrning 
ishchanligini oshiruvchi, antivirus, tarmoq ishini ta'minlovchi va boshqa 
dasturlardir. 

---

Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. O`zbеkiston Rеspublikasi «Ta`lim tugrisida”gi konuni, 2021-y. 
2. Axborotlashtirish to`g`risida: O`zbеkiston Rеspublikasining Qonuni. 2003 
yil 11 dеk. //Xalq so`zi. – 2004. – 11 fеvr. 
3. Axborot-kutubxona faoliyati to`g`risida: O`zbеkiston Rеspublikasining 
Qonuni. 4. 2011 yil 13 apr. //Xalq so`zi. – 2011. – 13 apr. 
4. Informatika va axborot texnologiyalari. 
Foydalanilgan internet sahifalar. 
1. 
www.fayllar.org
 
2. www.hozir.org