Dasturiy ta’minotni konstruksiyalash

1-Mustaqil Ish Soliyev Sodiq

Reja:

1. "Dasturiy ta’minotni konstruksiyalash" tushunchasi. dasturlash

   
   

konstruktorlik ishi sifatida.

2. Dasturiy ta’minotni to‘g‘ri konstruksiyalashning ahamiyati.

   
   

Konstruksiyalashning asosiy elementlari.

3. Dasturiy Konstruksiyalash sifati ta’minotni konstruksiyalash bilan bog‘liq

   
   

vazifalar. Murakkablikni minimallashtirish.

4. O‘zgartirishlarni kutish. Konstruksiyalashda tekshirish imkoniyati.

   
   

5. Konstruksiyalashdagi standartlar. Tayyorgarlik ishlarini amalga oshirish.

   
   

Texnik modellash mashg’ulotlarda namuna rasm va chizmalar berilgan o’lcham konstruktor naborining detallari yoki turli materiallarni qo’llab og’zaki tasvirlash bo’yicha texnik o’yinchoqlar, modellar va maketlar tayyorlash nazarda tutiladi. Bu mashg’ulotlarda o’quvchilar texnik o’yinchoqlar va modellarni ishlatib namoyish qilishlari, ularni boshqarishlari, shuningdek namoyish jarayonida konstruktsiyaning detal va qismlarini aytishlari, ularni nimaga mo’ljallanganligini bilishlari kerak. Mashg’ulotning bu turi o’quvchilarda konstruktorli-texnik tafakkurni, mustaqil rejalashtirish va o’ylab qo’yilgan texnik buyum(kran, avtomashina, bulg’dozer, raketa va shu kabilarni) modelini amaliy bajara olish ko’nikmalarini o’stirishda juda muhim o’rin tutadi.

Moddelash uchun tanlanadigan obhektlar texnikaning zamonaviy yutuqlarini aks ettirilishi lozim. Modellash obhektlari ijtimoiy foydali yo’nalishga ega bo’lishi, tahlim jarayonini ko’rgazmali qurollar bilan jihozlashga yordam berishi kerak.
O’qituvchi chizmachilikka doir ishlarni asta-sekin kiritib boradi.
Texnik modellash metall konstruktor bilan ishlash katta ahamiyatga ega. 1-sinfdagi texnik modellash bo’yicha ishni bajarish jarayonida:
1. O’quvchilar mashina, uning modeli va maketi haqida tasavvurga ega bo’ladilar.
2. Qo’l asboblari va moslamalarning tuzilishi bilan tanishadilar. CHunki ularning har ikkalasi bir izchilikka asos qilib olingan.
3. Qo’l asbablarini tuzilishi va nimalarga mo’ljallanganligini bilish stanoklarni o’rganish uchun asbob bo’lib, ular bolalarning politexnik bilim doiralarini kengaytiradi.
4. O’quvchilar avval o’qituvchi yordamida, so’ngra mustaqil tarzda modelni ko’ra bilishlari: ularning xususiyatlarini, ayrim qismlarini, qismlar o’lchovining bir-biriga munosabatlarini ajrata bilashlari.
5. Modelni tayyorlash uchun qanday material zarurligi aniqlay olishlari.
6. Ish joyini jihozlashlari.
7. Belgilash, o’lchash, ishlov berish, mantaj va pardozlash bosqichlarini bajarishlari.
8. Modelni sozlash va boshqarishni.
9. O’zini-o’zi nazorat qilish va o’z mehnatini hisobga olishlari kerak.
Boshlang’ich sinf mehnat tahlimida texnik modellash – uchadigan, suzadigan, yuradigan texnik o’yinchoqlarni, shunungdek chizmali namuna asosida modellarni yasash mehnatining maxsus turi sifatida ajratilgan.
Dastlabki darslardayoq o’quvchilar tabiiy materiallar, qog’oz va karton, gazlama, turli materiallar bilan ishlar ekanlar, texnik elementlar bilan tanishadilar, qism va detal, oddiy yig’ish, detallarni biriktirishning qattiq, suriladigan, olinadigan usullari va buyumlar haqidagi tasvvurga ega bo’ladilar. O’quvchilar detallarni biriktirishning turli usullari shunungdek, mix bilan tirqish qoldirib biriktirish kabilar bilan tanishadilar. Bir yoki bir nechta detallardan tashkil topuvchi oddiy narsalar misolida bolalar pishiqlikni oshirish, ishqalanishning zararli tahsirini bartaraf etib, foydali tahsirdan foydalanish, o’zlari ishlayotgan materiallarning tuzilishi haqida tasavvurga ega bo’ladilar. O’quvchilarda narsalarni yasash ustida ishlash tartibini mo’ljallash, tayyorlash, yig’ish, bezash, amalda tekshirish, nuqson va kamchiliklarni bartaraf qilish, ish joyini to’g’ri tashkil qilish kabilar haqida tasavvuri shakllanadi. Bularning barchasidan keyinchalik modellar hamda texnik o’yinchoqlarni yasashda foydalaniladi, ular bolalarning ijodiy fikrini o’stiradi, bolalarga to’plangan mehnat tajribalarini atrofdagilarga texnika bilan bog’lashlariga yordam beradi.

1. Unit testing – dasturiy ta’minotning alohida olingan bo’limlari(sinflar, usullar)ni testlash. Online magazin dasturiy ta’minot ishlab chiqarilayotgan bo’lsa unit testing da uning yuqorida ko’rsatilgan ma’lum bir usullarini tekshirish yetarlidir.

   
   

2. Component testing – ma’lum bir umumiy vazifani bajaruvchi bir nechta bo’limlardan tashkil topgan biror bir komponentani testlash

   
   

Bunda bitta koponentani tashkil qilgan A, B va C bo’limlar umumlashtirilgan holda testlanadi.

3. System testing – ba’zi yoki barcha komonentalarni o’z ichiga olgan butun bir tizimni yaxlit holda testlash jarayoni. Bunda testlash butun bir tizimga qaratilgan bo’ladi.

   
   

O’z nomi bilan ma’lumki bunda barcha komponentalarni o’z ichiga olgan butun bir tizim yakuniy bosqichda teslanadi. Testlashning ishlab chiqarish jarayonidagi bosqichi (development testing) testlarning professional dasturchilar tomonidan amalga oshirilganligi bilan muhim va aniqdir.

1. Dasturiy ta’minotni amaliyotga tadbiq etish jarayonidagi teslash(release testing) Ushbu testlash jarayoni dasturiy ta’minotni ishlab chiqaruvchilar jamoasidan tashqarida, uni amaliyotga tadbiq etish davridagi testlash jarayoni bo’lib hisoblanadi. Testlashning bu bosqichidan ko’zlangan asosiy maqsad dasturiy ta’minotni amaliyotga qo’llash uchun yetarli darajada tayyor ekanligiga ishonch hosil qilishdan iborat. Bu jarayon nafaqat foydalanuvchi talablari. Balki dasturiy ta’minot qo’llanilayotgan butun bir tizimning talablarini hisobga olgan holda amalga oshirilishi lozim. Bu jarayon ham o’z navbatida bir necha bosqichlarni o’z ichiga oladi va ular quyidagilar:

   
   

2. Requirements-based testing (talablarga asoslangan testlash) – bunday testlash talablarning qay darajada bajarila olinayotganini tetslashga asoslangan. Shuning uchun dasturiy ta’minot uchun talablar ishlab chiqilayotganda ularni keyinchalik testlash uchun qulay bo’lishini ham inobatga olish kerak.

   
   

3. Senario – testing (ssenariyni testlash) – bunda dasturiy ta’minot qay tarzda ishlashini belgilab beruvchi hujjat – ssenariy talablari bajarilayotgani testlanadi.

   
   

4. Performance testing (ijroni yoki dasturiy ta’minotning ishlash jarayonini testlash) – bu dasturiy ta’minotni amaliyotga tadbiq qilish jarayonidagi testlashning so’nggi bosqichi bo’lib bunda asosiy e’tibor dasturning barcha mayda detallarini ham inobatga olgan holda testlash lozim bo’ladi.

   
   

5. Foydalanuvchi tomonidan testlash (user testing) Bunda foydalanuvchi yoki iste’molchi dasturiy mahsulotdan foydalanish davomida yuzaga kelgan muammolar bo’yicha o’z fikr va maslahatlari bergan holda testlash jarayonini amalga oshiradi. Deyarli barcha tizimlar uchun dasturchi va ishga tushirish davomida olib borilgan testlashning o’zi yetarli bo’lib qolmaydi. Chunki murakkab tizimlarda shunday vaziyatlar bo’ladi-ki, faqatgina foydalanuvchi yoki mijoz dasturiy mahsulotdan foydalanayotgan vaqtda muammolar yuzaga keladi. Shu jihati bilan ham testlashning ushbu bosqichi muhim hisoblanadi.

   
   

Buning ham bir necha usullari mavjud:

1. Alfa testlash – bunda foydalanuvchi dasuturiy ta’minotni ishlab chiqaruvchi jamoa bilan birga faoliyat olib borgan holda testlashni amalga oshiradi.

   
   

2. Beta testlash – dasturiy ta’minotning ma’lum bir funksiyalari foydalanuvchilar testlashlari uchun ochiq bo’ladi va ular testlash jarayonini o’z kasbiy vazifalarini bajara turib amalga oshiradilar.

   
   

3. Tasqidlovchi testlash – bunda foydalanuvchi dasturiy ta’minotni izchil o’rganib uni o’zining ish jarayoni uchun tadbiq qilish mumkin yoki mumkin emasligi haqida yakuniy qarorni qabul qiladi.