Dasturiy vositalar va ularning tasnifi

Dasturiy mahsulotlar sinflari
• Dasturiy mahsulotlar 
• Dasturiy 
mahsulotlarni tayyorlash
 
Dasturiy mahsulotlar 
Foydalanish xususiyati va foydalanuvchilar kategoriyalariga ko‘ra barcha 
dasturlarni ikki sinfga — utilitar dasturlar va dasturiy mahsulotlarga bo’lish 
mumkin. 
Utilitar dasturlar (o‘zi uchun dasturlar) shu dasturlami ishlab chiqaruvchilar 
ehtiyojini qondirish uchun moijallangan. Ko‘proq utilitar dasturlar maiumotlami 
qayta ishlash texnologiyasida servis rolini bajaradi yoki keng tarqalish uchun m 
oijallanm agan funksional vazifalami hal etish dasturlari boiadi.Dasturiy 
mahsulotlar foydalanuvchilar ehtiyojlarini qondirish, keng tarqatish va sotish 
uchun moijallangan. 
Hozirgi paytda dasturiy mahsulotlami ochiq (legal) tarqatishning boshqa 
variantlari ham mavjud, ular yalpi (global) va mintaqaviy kommunikatsiyalardan 
foydalanish bilan yuzagа keladi: 
• freeware — erkin tarqatiladigan foydalanuvchining o ‘zi qo’lab-
quwatlaydigan bepul dasturlar, u bularga zarur o‘zgartirishlar kiritishga haqli. 
• shareware — notijorat (shartli — toiovsiz) dasturlar, ulardan odatda 
toiovsiz foydalanish mumkin. Bunday mahsulotlardan doimiy foydalanilganda 
muayyan miqdorda badal toianadi.Bir qator ishlab chiqaruvchilar OEM — 
dasturlar (Original Equipment Manufacturer), ya’ni kompyuterlarga o ‘rnatilgan 
hisoblash texnikasi bilan birgalikda keltirilgan maxsus dasturlardan foydalanadi. 
Dasturiy mahsulot foydalanishga tegishli ravishda tayyorlanishi, zarur 
texnik hujjatlarga ega boiishi, shuningdek davlat ro'yxati kodi mavjud bo'lishi 
lozim. Faqat shunday sharoitlardagina yaratilgan dasturiy majmua dasturiy 
mahsulot deb nomlanishi mumkin.Dasturiy mahsulot — sanoat mahsulotining 
istalgan turi kabi realizatsiyaga tayyorlangan ommaviy ehtiyojli muayyan 
muammo (vazifani)ni hal etish uchun o‘zaro bogiangan dasturlar 
majmuasidir.Dasturiy mahsulotlar quyidagicha yaratilishi mumkin: 
• buyurtmaga ko‘ra individual ishlanma; 
• foydalanuvchilar orasida ommaviy tarqatish uchun ishlanma. Individual 
ishlanmada firma-ishlab chiqaruvchi muayyanbuyurtmachi uchun ma’lumotlami 

---

qayta 
ishlash 
o'ziga 
xosligini 
hisobga 
oluvchi 
dasturiy 
mahsulotni 
yaratadi.Dasturiy mahsulot dasturlashtirishning zamonaviy asbobsozlik vositalari 
qoilangan holda loyiha ishlarini bajarish sanoat texnologiyasi asosida ishlab 
chiqiladi. Uning o'ziga xosligi axborot va asbobsozlik vositalaridan foydalanishni 
qayta ishlash xususiyatiga bogiiq holda algoritm va dasturlami ishlab chiqish 
jarayoniningnoyobligidadir. Dasturiy mahsulotlami yaratishga ko‘plab mehnat, 
moddiy, moliyaviy zaxiralar talab etiladi, yuqori malakali mutaxasislar zarur.