Давлат шакиллари

Давлат тузилиш шакиллари

Давлатлар Тузилиш Жихатдан оддий (унитар) ва мураккаб (федератив, кон федератив) бўлиши мумкин

Унитар давлат бутун бир мамалакат миқёсида умумий тизимга эга бўлган қонунчилик, ижройи ва суд идораларидан иборат бўлади

Унитар давлатнинг белгилари:

• Конститутция, ягона қонунчилик тизимининг мавжудлиги;
• Ягона армияга эга бўлиши;
• Ягона пул бирлигига амал қилиши;
• Таркибий қисимлар, яний маьмурий-худудий тизимларга бўлиниши;
• Барча маьмурий-худудий бирликлар учун умумий бўлган солиқ ва кредит сиёсатининг жорий қилинганлиги;
• Ягона фуқароликнинг мавжудлиги.

Унитар-лотинча сўз бўлиб, оддий ягона деган манони билдиради.

1 Ягона конститутция

2 Ягона қонунлар

3 Ягона фуқаролик

4 Ягона пул бирлиги

5 Ягона солиқ ва кредит сиёсати

6 Ягона армия

Унитар давлатдан фарқли ўлароқ федератив давлат мураккаб давлат тузилмаси ҳисобланади

Федератив давлат бир неча давлатларнинг бирлашувидан хосил бўлади.

Уларнинг субъектлари штат, ўлка, республика, амирликлар деб аталиши мумкин. Федератция субъектлари ўз маьмурий-худудий бўлинмаларига эга.

Федератив давлат-бир неча давлатларнинг бирлашувидан хосил бўлган мураккаб, иттифоқдош давлат.

Федератив далатнинг белгилари қуйидагиларидан:

• Федератция худуди унинг субъектлари худуди йиғиндисидан иборат бўлади;
• Олий қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд хокимяти федерал давлат идораларига тегишли бўлади;
• Федератциянинг умумий конститутцияси унинг субъектлари ва Федератциянинг ўзи ўртасидаги хуқуқий муносабатларни белгилайди;
• Федератциянинг субъектларининг ҳар бири алохида ўз конститутцияси, ўзларининг олий фонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд органларига эга бўлади;
• Федератция олий қонун чиқарувчи идораси одатда икки палатали бўлади.

Конфедератция (лотинча-иттифоқ, уйушма)-суверенитети ва мустақиллигини сақлаб қолган холда бирор-бир мақсадга еришиш учун бирлашган давлатлар иттифоқ.

Конфедерацияда ягона худуд, ягона фуқаролик бўлмайди.

• Хар бир давлат халқаро ҳуқуқнинг тенг ҳуқуқли субъекти бўлади

Конфедераатция белгилари қўйдагилардан иборат

• Мустақил давлат муаян мақсадларга эришиш учун бирлашади;
• Конфедератция мустахкам бўлмаган тузилма;
• Ягона худуд мавжуд бўлмайди (конфедератциянинг худуди унинг азолари бўлган давлатлар худудидан ташкил топади);
• Умумий фуқаролик мавжуд бўлмайди;
• Конфедератция азолари ундан эркин чиқиш ҳуқуқига эга бўладилар;
• Конфедератция азолари иттифоқ хокимяти қонун хужжатларини этироф этмаслик ёки қўлламаслик(нулификатция қилиш) ҳуқуқига эга бўладилар.