Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

Yaroklilik (saklanish) muddati- tovar uz iste’mol xususiyatlarini saklay oladigan ma’lum muddat. Bu-muddat tugagandan sung ‘ tovar-inson salomatligi va xayotiga xafvli bulishi mumkin.
«Iste’molchilar xuquqini ximoya qilish» tugrisidagi qonun . 1996 yil 26 aprelda «Iste’molchilar xuquqini ximoya qilish» tugrisidagi qonun qabul
.kipindi. Qonun 30 ta banddan iborat.
Iste’molchining xuquqlari:
-tovar va tovar ishlab chikaruvchi tugrisida t^lik va xakkoniy ma’lumot olish;

• 
  tovar va tovar sifatini erkin tanlashi;
  
• 
  tovar xafsizligi; .
  
• 
  sifatsiz tovardan yetkazilgan modsiy, ma’naviy zararni tula undirilishi;
  
• 
  iste’molchi xuquqi bo’zilganda sud yoki boshka davlat idoralariga xuquqlarini ximoya qilish uchun murojaat qilishi.
  
• 
  iste’molchilar jamoattashkilotini to’zish;
  
• 
  ayrim toifadagi iste’molchilar uchun, ijtimoiy ximoyaga muxtoj kishilarga qonun tomonidan savdo va maishiy xizmat turlariga yengilliklar urыatilishi mumkin.
  

Qonun 30 ta moddadan iborat bulib, iste’molchilarning xuquqlarini ximoya qilish uchun xizmat qiladi. Qonun ning 1-moddasida qonun da keltiriladigan asosiy tushunchalar keltiriladi. Undan tashkari quyidagi tushunchalar kiritilgan.
Kassa cheki - tovarni sotib olganligi yoki xizmat uchun xak tulanganligini tasdiklaydigan xujjat bulib, kassa apparatining nomeri urnatilgan buladi.
Tovar cheki-xizmat uchun xak tulanganligi tasdiklovchi xujjat bulib, unda baxo, sana, sotuvchining nomi va manzipi yozilgan buladi.
Qonun ning 2-moddasiga: iste’molchilarning xuquqlarini ximoya qilish tugrisida qonun xujjatlari kursatilgan.

• 
  moddasida, xalkaro shartnomalar va bitimlar bilan muddati kursatilgan. .
  
• 
  modda. Iste’molchilarning asosiy xuquqlari kursatilgan.
  
• 
  moddada. Ishlab chikaruvchi savdo va xizmat kursatish qoidalari tugrisida yozilgan.
  
• 
  modda. Tovarlar tugrisida ma’lumot berish tartibi kursatilgan. Tovar xaqida gi ma’lumotda quyidagilar bulishi shart:
  
  • 
    tovar majburiy talablarga muvofik kilinishi shart bulgan me’yoriy xujjatning nomi;
    
  • 
    tovarning asosiy iste’mol xususiyatlari, shu jumladan o’ziga xos
    

xususiyatlari:

• 
  baxosi va sotib olish shartlari;
  
• 
  ayrim turdagi tovarlari ishlab chikarish vakgi;
  
• 
  ishlab chikaruvchining kafillik majburiyatlari;
  
• 
  tovardan samarali va xavfsiz foydalanish shartlari.
  
• 
  tovarning- xizmat muddati va shu muddat tugagandan sung iste’molchi nima ishlar qilish zarur'ligi shuningdek bu ishlarni bajarmasdan kelib chiqish okibatlari.
  
• 
  ishlab chikaruvchining nomi va mulkchilik shakli ruyxatga olish nomeri.
  
• 
  ishlab chikaruvchining xamda uning iste’molchidan da’vo kabul' qilishga vakolat bergan, shuningdek ta’mirlash ishlarini bajaradigan texnikaviy korxonalar manzillari. •
  
• 
  tovarni saklash xavfsiz utilizatsiya qilish usullari va qoidalari.
  
• 
  sertifikatsiyalanish shart bulgan tovar xaqida iste’molchiga tovar sertifikatsiya (berish) bor ekanini kurish.
  

Tovar xaqida gi zarur axborotning yuqligi bunday tovarni realizatsiya qilish ma’lumot berilgunga qadar tegishli davlat boshkaruv idoraining kursatmasi buyicha tuxtatib turilishiga sabab buladi.

3. 
   modda. Tovar xaqida notugri ma’lumot berishda iste’molchining xuquqlari kursatilgan.
   
4. 
   modda. Iste’molchining savdo va boshka xizmat kursatish sohalarida sifatini tekshirish xuquqlari kursatilgan.
   

Ushbu qonun ni x.ayotga tadbik etishda albatta xar bir fukaro uz xuquqlarini t^lik bilishi va uni talab eta olishi lozim. Utish davrida xar bir davlatda o’ziga xos sharoitlar vujudga keladiki, buni aylanib utish kiyindir. Shuning uchun qabul .kilingan qonun lar kanchapik tez tatbik etilsa shunchalik sohada bir tekis rivojlanish vujudga keladi.
Nazorat savollari va topshiriklari:
1. Sertifikatlashtirish tizimini yaratishda kanday vazifalar kullaniladi?
2. Maxsulot kanday maksadda sertifikatsiyalanadi?
3. Iste’molchilar xuquqini ximoya qilish tugrisidagi qonun ga nimalar kiritilgan?
4. Tovar xaqida gi ma’lumotda nimalar bulishi shart?

Eslab qoling!

Tovar, iste’molchi, tayyorlovchi, tovar xavfsizligi, tovar kamchiligi, kafolatli muddat, xizmat muddati, saklanish muddati, kassa cheki, tovar cheki.
O’quv materiallari ta’minoti

1. 
   A.N.Solovev, S.M.Kiryuxin. Otsenka kachestva i standartizatsiya tekstilnыx materialov. M., Legkaya industriya, 1974.
   
2. 
   Solovev A.N. Vыbor pokazateley kachestva i otsenka ix znachimosti.-
   

«Texnologiya tekstilnoy promыshlennosti», 1972, №2, s. 134.

3. 
   Vinogradov Yu.S., Solovev A.N. O doveritelnыx intervalax pri otsenke generalnыx statisticheskix xarakteristik po malыm vыborkam.- «Texnologiya tekstilnoy promыshlennosti», 1973, №5, s.15.
   

20.